Familiegegevens en opleiding

Johannes Wortelboer werd geboren te Oude Pekela op 27 september 1839 als zoon van schipper en collegelid Gerardus Wortelboer en Tobina Drenth.

Johannes huwde op 22 oktober 1869 te Veendam als schipper met Hermanna Tecla Broekman, geboren te Veendam op 20 januari 1850 als dochter van de scheepsgezagvoerder Ferdinand Broekman en Helena Johanna Wilmink. Harmanna Tecla overleed te Rotterdam op 30 april 1917, 67 jaar,weduwe.

Johannes Wilco overleed te Utrecht op 06 mei 1905, 65 jaar.

 

In Burgerlijke Stand akten in de provincie Groningen wordt Johannes vermeld als schipper in 1869, 1870,1872, 1874, 1875, 1877 1879, 1881, 1884, 1886, 1888.

 

In een huwelijksakte van dochter Helena T.G. Wortelboer op 04 september 1901 te Amterdam wordt vader Johannes vermeld als “winkelier”.

 

Lidmaatschap zeemanscollege(s)

J.G.Wortelboer was effectief lid van het zeemanscollege “De Trouw” te Oude Pekela met vlagnummer 140 in de periode 1866 t/m 1870

J.G.Wortelboer was effectief lid van het zeemanscollege “De Harmonie” te Wildervank met vlagnummer 152 in de periode 1875 t/m 1896.

J.G.Wortelboer was effectief lid van het zeemanscollege “Maatschappij tot Nut der Zeevaart” te Veendam met vlagnummer 37 in de periode 1872 t/m 1895.

 

Opmerkingen in verband met Zeemanscollege(s)

Geen

 

De schepen van de kapitein

Bouma⁰²⁵ vermeldt kapitein J.Wortelboer als gezagvoerder gedurende:

*   1866 t/m 1886 van de schoonerbrik “Regnera”, gebouwd in 1865 te Muntendam 177 ton o m., varend voor C.ten Horn te Veendam;

*   1889 t/m 1892 van de schoenerbark “Admiraal de Ruyter”, gebouwd in 1874 te Hoogezand, 233 ton o.m., varend voor J.A.Hooites te Hoogezand.

 

Monsterrollen op site van het Noordelijk Scheepvaart Museum te Groningen vermelden Johannes Wortelboer.

10 juni 1857, schoener “Tobisia” (moet zijn “Tobina”), kapitein Gerardus Wortelboer, 48 jaar uit Oude Pekela. Voorts stuurman, kok, 2 matrozen waaronder Johannes Wortelboer, 17 jaar uit Oude Pekela, en een lichtmatroos.

21 november 1870, schoener “Regnera”, schipper Johannes Wortelboer, 31 jaar uit Veendam. Voorts matroos, 2 lichtmatrozen en een kajuitwachter.

24 februari 1885, schoener “Regnera”, schipper Johannes Wortelboer, 45 jaar uit Veendam. Voorts stuurman, kok en een lichtmatroos.

03 februari 1886, schoener “Regnera”, kapitein Johannes W.Wortelboer, 46 jaar uit Veendam. Voorts stuurman, kok en een kajuitwachter.

11 september 1890, schoener “Admiraal de Ruiter”, kapitein Johannes Wilko Wortelboer, 50 jaar uit Veendam. Voorts bootsman, kok/matroos, matroos en 2 lichtmatrozen.

 

In 5 monsterrollen op het overzicht van het Noordelijk Scheepvaart Museum te Groningen wordt gesproken van Johannes Wortelboer.

Het overzicht luidt:

1857                          matroos op de schoener “Tobina” onder Gerardus Wortelboer (zijn vader)          17 jaar

1870-1886               schipper op de schoener “Regnera”                                                                                31-46 jaar

1890                          schipper op de schoener “Admiraal de Ruiter”                                                             50 jaar.

 

Overige bijzonderheden

Wortelboer⁰⁵⁵ bezit een brief dd 08 september 1958 van ene kapitein H.J.Brandenburg destijds gezagvoerder bij de Holland-Amerika Lijn, die aan het gemeentearchief van Hoogezand informatie vraagt over het schip “Admiraal de Ruyter” destijds varend onder kapitein J.G.Wortelboer. In deze brief doet Brandenburg de volgende mededelingen:

1. Hij is “(via de zoon van J.G.Wortelboer?) in handen gekomen van een journaal en een kasboek van de Groningse kustvaarder “Admiraal de Ruyter”. De journaalperiode is van 10 oktober 1889 - 18 november 1892. De kasboekperiode is van 1888 - 30 september 1892.
2. De Lloyd’s gegevens zijn: gebouwd in 1874 te Hoogezand voor J.A.Hooites, 214 ton bruto-203 ton netto.
3. “Volgens de nabestaanden is kapitein Wortelboer in 1888 (begin kasboekperiode) eigenaar van de “Admiraal de Ruyter” geworden na eerder zijn vorige schip de “Regnera” van de hand te hebben gedaan. J.A.Hooites (en na april 1891 de erven J.A.Hooites) zou de boekhouder ( manager) geweest zijn”.
4. Johannes Wortelboer werd geboren 27 september 1839 te Oude Pekela als zoon van Gerardus Wortelboer en Tobina Drenth. Hij huwde op 22 oktober 1869 te Veendam met Martha Kuiper, geboren te Veendam op 06 december 1852.(

            Deze naamsopgave is verschillend van die uit de genealogie Wortelboer, zoals hiervóór vermeld. Er is een huwelijksakte uit Veendam dd 06 januari 1875 van de scheepsbouwer Johannes Gerhardus Wortelboer, geboren te Oude Pekela als zoon van de scheepsbouwer Fredericus Gerrrits Wortelboer en Engelina Jans Sandman met Martha Kuiper, geboren te Veendam als dochter van Hillebrand Hillebrands Kuiper en Engelina Judokus Baalman

5. Het gezin verhuisde van Oude Pekela naar Veendam op 17 april 1890. Het werd te Rotterdam ingeschreven op 03 april 1894, komende van Veendam en verhuisde weer op 07 juli 25 maart 1901 naar Amsterdam. Vervolgens stond het gezin weer te Rotterdam ingeschreven van 07 juli 1902 tot 06 mei 1905.

6         Johannes overleed te Utrecht op 06 mei 1905. (dit is Johannes Wilco, een zoon van Johannes Wortelboer en Tecla Broekman)

7. Volgens journaal en kasboek deed het schip een groot aantal havens aan vooral in Zuid-Amerika. “Op 30 september 1892 bij het vertrek van Rio Grande is de “Admiraal de Ruyter” op een onder water zich bevindend voorwerp gelopen en gezonken. Na langdurige bergingspogingen, die gedeeltelijk met succes werdn uitgevoerd bleek het schip toch zo zwaar beschadigd, dat het op 18 November werd geabanneerd”.

 

Provinciale Groningsche Courant⁰⁵⁵

06 december 1883 Veendam 4 Dec. Volgens brief van kapitein J.G.Wortelboer, gezagvoerder van het schoonerschip Regnera, is dit schip den 24sten November l.l. wegens storm en tegenwind te Svinoer (Noorwegen) binnengeloopen, met verlies van een man der equipage, die over boord geslagen enverdronken is.

20 december 1887 Notaris mr.G.Baart de la Faille te Veendam zal op 5 jan.1888 publiek verkopen het schoonerschip Regnera, gebouwd in 1865 en in 1886 geclassificeerd voor 3 jaar, liggende te Dordrecht, laatstgevoerd door kapitein J.Wortelboer.

05 november 1892 Rio Grande 6 Oct. De schoener Admiraal de Ruyter, kapit. J.G.Wortelboer is, naar Falmouth vertrekkende met eene lading beenasch en guano en door eene sleepboot gesleept, op een anker geloopen, waardoor het zoo lek werd dat het aan den grond moest worden gezet om zinken te voorkomen. Een accoord werd getroffen om schip en lading te bergen.

Winschoter Courant⁰⁵⁵

Veendam 5 jan.1888 Het Nederl. Schip Regnera, thans liggende te Dordrecht, laatstgevoerd door kapit.J.Wortelboer, werd heden publiek verkocht aan J.Aarends te Oude Pekela, voor ƒ 1.425,-.

 

NRC 03 april 1865¹¹⁴

Rotterdam, 2 april. De 30e maart zijn van de werf van de scheepsbouwmeesters Drenth & Sinninge te Muntendam, te water gelaten het schoenerschip REGNERA, groot ca. 180 tonnen en gevoerd zullende worden door kapitein J.W. Wortelboer, en het schoenerschip ZWALUW, groot ca. 140 tonnen, gevoerd zullende worden door kapt. Brongers. (opm: PGC 040465 geeft andere datum tewaterlating)

 

Provinciale Groninger Courant 04 april 1865¹¹⁴

Groningen, 3 april. Heden namiddag is van de werf van Drenth & Co te Veendam met goed gevolg te water gelaten het brikschip REGNERA, groot plm. 100 last, voor rekening van en gevoerd zullende worden door kapt. J.G. Wortelboer, van Pekela en de schoener ZWALUW, groot 80 last, voor rekening van en gevoerd zullende worden door kapt. J.B. Brongers, van Wildervank. (opm: vergelijk NRC 030465 die andere bouwplaats en datum tewaterlating aangeeft

 

Algemeen Handelsblad 19 mei 1865¹¹⁴

Groningen, 17 mei. Heden zijn alhier aangekomen het nieuw gebouwd schoenerschip ZWALUW, kapt. J. Brongers, van Veendam, groot 100 last; het nieuw gebouwd schoenerbrikschip REGNERA, kapt. J. Wortelboer, van Pekela, groot 115 last, beide gebouwd bij Drent en Sinnige te Muntendam, en het nieuw gebouwde kofschip ANNA GEZINA, kapt. J.J. de Vries van Groningen, groot 55 last, gebouwd bij G. Bodewes te Martenshoek.

 

NRC 20 oktober 1865¹¹⁴

Nerva,10 oktober. Het gisteren van hier vertrokken Nederlandse schip (opm: brik) REGNERA, kapt. J.G. Wortelboer, met planken naar Grimsby bestemd, is heden ochtend nog op de bank aan de mond van de Nerva vast aan de grond.

 

NRC 21 augustus 1876¹¹⁴

Kopenhagen, 18 augustus. De Nederlandse schoener REGNERA, kapt. Wortelboer, van Livorno met marmer en stukgoed naar St. Petersburg, is hier lek in de haven gekomen om te repareren.

 

NRC 23 september 1876¹¹⁴

Kopenhagen, 19 september. De Nederlandse schoener REGNERA, kapt. Wortelboer is na geëindigde reparatie van hier naar St. Petersburg vertrokken.

 

Provinciale Groningsche Courant 06 december 1883 ¹¹⁴

Veendam 4 Dec. Volgens brief van kapitein J.G.Wortelboer, gezagvoerder van het schoonerschip Regnera, is dit schip den 24sten November l.l. wegens storm en tegenwind te Svinoer (Noorwegen) binnengeloopen, met verlies van een man der equipage, die over boord geslagen enverdronken is.

 

NRC 14 augustus 1885¹¹⁴

Söderhamn, 6 augustus. De Nederlandse schoener REGNERA, kapt. Wortelboer, is met gesprongen fokkemast uit zee teruggekomen.

 

Provinciale Groninger Courant 20 december 1887¹¹⁴

Advertentie. Mr. G. Baart de la Faille, notaris te Veendam, zal op donderdag 5 januari a.s., des avonds te 7 uur, ten huize van de logementhouder A.G. Douwes te Veendam, ten verzoeke zijner principalen, publiek te koop presenteren het in de Nederlanden te huis behorende schoenerschip REGNERA, gebouwd in 1865 en in 1886 geclassificeerd voor drie jaar bij de Germanischer Lloyd A, groot 150,50 registertonnen, liggende te Dordrecht, laatst gevoerd door kapt. J. Wortelboer. (opm: schip blijft onder NL vlag)

 

Provinciale Groningsche Courant 20 december 1887¹¹⁴

Notaris mr.G.Baart de la Faille te Veendam zal op 5 jan.1888 publiek verkopen het schoonerschip Regnera, gebouwd in 1865 en in 1886 geclassificeerd voor 3 jaar, liggende te Dordrecht, laatstgevoerd door kapitein J.Wortelboer.

 

Winschoter Courant 1888¹¹⁴

Veendam 5 jan.1888 Het Nederl. Schip Regnera, thans liggende te Dordrecht, laatstgevoerd door kapit.J.Wortelboer, werd heden publiek verkocht aan J.Aarends te Oude Pekela, voor ƒ 1.425,-.

 

Provinciale Groninger Courant 10 januari 1888¹¹⁴

Veendam, 7 januari. Het schoenerschip REGNERA, groot 154 ton, gebouwd in 1865, liggende te Dordrecht, laatst gevoerd door kapt. J.G. Wortelboer, is de 5^e dezer alhier publiek verkocht voor NLG.1.425,- aan J. Arends te Oude Pekela.

 

Provinciale Groninger Courant 23 maart 1889¹¹⁴

Rio Grande, 16 februari. Het schip ADMIRAAL DE RUYTER, kapt. J. Wortelboer, is bevracht naar Fernambuck.

 

Provinciale Groningsche Courant 05 november 1893¹¹⁴

Rio Grande 6 Oct. De schoener Admiraal de Ruyter, kapit. J.G.Wortelboer is, naar Falmouth vertrekkende met eene lading beenasch en guano en door eene sleepboot gesleept, op een anker geloopen, waardoor het zoo lek werd dat het aan den grond moest worden gezet om zinken te voorkomen. Een accoord werd getroffen om schip en lading te bergen.

 

 

Familiegegevens en opleiding

Jan Aarents werd geboren te Nieuwe Pekela op 04 juli 1835 als zoon van de schipper Jan Jans Aarents en Hinderkien Nannes Baas.

Jan trouwde te Nieuwe Pekela op 02 maart 1866 als schipper met Geertruida Plukker, geboren te Nieuwe Pekela als dochter van schipper Hindrik Hindriks Plukker en Antje Koops Boon. Jan ondertekende de huwelijksakte als J.Aarents

Geertruida  overleed op 09 april 1913 te Nieuwe Pekela, oud 68 jaar. Als relatie is opgegeven Jan Aarends

Jan Aarends (sic) overleed op 10 november 1919 te Nieuwe Pekela, 84 jaar, weduwnaar.

 

In Burgerlijke Stand akten wordt Jan Aarends/Aarents vermeld als schipper in 1866, 1869, 1872, 1877, 1882 en zonder beroep in 1900, 1919.

 

Lidmaatschap zeemanscollege(s)

J.J./J.I. Arends/Arents was effectief lid van het zeemanscollege “De Trouw” te Oude Pekela met vlagnummer 2 in de periode 1860 t/m 1885.

 

J.J.Arents was effectief lid van het zeemanscollege “Voorzorg” te Nieuwe Pekela met vlagnummer 181 in de periode 1862 t/m 1882 en met vlagnummer 9 in de periode 1883 t/m 1919.

 

Opmerkingen in verband met Zeemanscollege(s)

Geen

 

De schepen van de kapitein

Bouma⁰²⁵ vermeldt J.J.Arents als gezagvoerder gedurende:

*    1860 t/m 1867 van de schoenerkof “Elisabeth”, gebouwd in 1841 te Pekela, 169 ton o.m., varend voor H.T.Kranenborg te Pekela;

      Vermoedelijk heeft de kapitein Aarents een jaar niet gevaren omdat de Raad voor de Tucht hem voor 5 maanden onbevoegd verklaarde als kapitein te dienen (zie hierna);

*    1869 t/m 1873 van de schoenerkof “Elisabeth”, gebouwd in 1841 te Pekela, 169 ton o.m., varend voor H.T.Kranenborg te Pekela;

*    1874 t/m 1876 van hetzelfde schip maar nu voor de weduwe H.T.Kranenborg te Pekela;

*    1877 t/m 1884 van hetzelfde schip maar nu varend voor U.Zuiderveen te Pekela;

*    1885 t/m 1887 van hetzelfde schip maar nu varend als kapitein/eigenaar vanuit Pekela. Het schip werd in 1887 verkocht naar Duitsland;

*    1889 t/m 1895 van de schoenerbrik “Regnera”, gebouwd in 1865 te Muntendam 177 ton o m., varend voor C.ten Horn te Veendam.

 

De monsterrollen collectie op het Noordelijk Scheepvaartmuseum te Groningen vermeldt:

25 februari 1858, schip “Hinderika”, stuurmn, Jan Aarents te Oude Pekela.

08 februari 1862, schip “Elisabeth”, Jan Aarents uit Oude Pekel

22 februari 1866, kof “Elizabeth”, kapitein Jan Aarents uit Oude Pekela

14 februari 1868, kof “Elizabeth”, kapitein Jan Aarents uit Nieuwe Pekela

12 juni 1872, kof “Oude Pekela’, kapitein Jan Aarents, 37 jaar uit Oude Pekela.

21 februari 1873, kof “Elizabeth”,kapitein Jan Jans Aarents uit Oude Pekela

12 maart 1878, schoenerkof “Elizabeth”, kapitein Jan Jans Aarnts uit Nieuwe Pekela

01 maart 1881, kof “Elizabeth”, kapitein Jan J.Aarents, 45 jaar uit Nieuwe Pekela

19 maart 1882, kof “Elizabet”, kapitein Jan Jans Aarents, uit Nieuwe Pekela

25 januari 1883, kof “Elizabeth”, kapitein Jan Aarends.

25 februari 1886, schoenerkof “Elizabeth”, kapitein Jan Aarents uit Oude Pekela

15 februari 1888, schoener “Regnera”, kapitein J.J.Aarents, 52 jaar uit Oude Pekela

18 maart 1895, schoenerbrik “Regnera”, kapitein J.J.Aarents, 59 jaar uit Oude Pekela.

29 februari 1884, kof “Elizabeth”, kapitein Jan Aarnets uit Oude Pekela

 

Overige bijzonderheden

“De reis die de drieëntwintig jarige stuurman M. de Boer maakte op het kofschip ‘Elisabeth’ in het voorjaar van 1866 moet hem lang zijn bij gebleven. Het schip voer onder directie van de heer H.F.Kranenborg te Oude Pekela. Tijdens die reis werd de stuurman voortdurend mishandeld door een matroos zonder dat de schipper iets deed om dit te voorkomen.” Er wordt in het verslag van de Raad van Tuch voor de Koopvaardij uitgebreid ingegaan op de diverse mishandelingen die de stuurman moest ondergaan zonder dat de kapitein tussenbeide kwam of verder optrad. Ook tussen de stuurman en de kapitein was het niet koek en ei. Toen twee scheepsjongens op hun gedrag door de stuurman werden aangesproken “bemoeide de vrouw van de schipper er zich mee. De stuurman reageerde hierop door te zeggen dat dit geen vrouwenzaken waren. Dit was voor de schipper op zijn beurt reden om de stuurman ‘alle gemeene en slechte scheldwoorden’ toe te voegen, zodat anderen hem te hulp moesten komen.”

“De Raad oordeelde dat de schipper zijn plichten tegenover zijn stuurman ‘ten eennenmale heeft vergeten door hem bij verschillende gelegenheden en zelfs in zijne tegenwoordigheid ten prooi te laten aan de willekeurige mishandelingen van eene oproerige, vecht- en twistzieken matroos, zonder de minste poging aan te wenden, om zijnen stuurman te beschermen of den dader te straffen of te doen straffen.”

“Jan Aarents (sic) van het kofschip ‘Elisabeth’ werd vervolgens onbevoegd verklaard om voor ‘vijf achtereenvolgende maanden’ als kapitein op een Nederlands schip te varen. In een overweging ten overvloede merkte de Raad nog op dat het gedrag van de stuurman aan boord onberispelijk was geweest.” ¹⁰⁴.

 

Een genealogisch overzicht door J.W.Arents te Groningen, verkregen van de heer A.Westers te Groningen (juni 2008) vermeldt het volgende:

“De ‘Elisabeth’ vaart o.a. op de Oostzeelanden zoals bv blijkt uit een bericht onder de rubriek ‘Zeetijdingen’ in de Nieuwe Veendammer Courant in 1871: ‘De Sond gepasseerd op 6 July 1871 Arents, Elisabeth van Memel (= Klaipeda, Lithouwen) naar Brussel.

In september 1884 wordt de ‘Elisabeth’ in het openbaar verkocht blijkens een advertentie in de Veendammer Courant”

Een volgend schip is de schoenerbrik “Regnera”.

“De ‘Regnera’ werd op 5 januari 1888 gekocht voor f 1425,- van de rederij C. ten Horn. Op die datum ligt de ‘Regnera’ in Dordrecht. Op 15 februari 1888 ligt het schip nog in Dordrecht blijkens een monsterrol voor zeevarenden. Jan Aarents is als ‘ligtmatroos’ oud 16 jaar, aangemonsterd. … Jan Jans Aarents was reder en kapitein op de ‘Regnera van 1888 tot 1896. In die jaren voer de Regnera o.a. op Zuid Amerika. De Zeetijdingen in de Veendammer Courant vermelden in 1892: Liverpool 31 aug. 1892, Arents Regnera, van Pelotas. Pelotas ligt in het uiterste zuiden van Brazilië, ca 60 km landinwaarts van de kustplaats Rio Grande. In 1896 werd de ‘Regnera’ verkocht aan H.Heyen, West Rhauderfehn in Oost Friesland.”

Jan Jans Aarents werd na zijn zeevarend bestaan koopman. Hij keerder terug naar Nieuwe Pekela en bleef daar wonen tot zijn dood in 1919

De meeste gegevens zij afkomstig van Ir. J.W.Aarents te Groningen – 2008

 

NRC 28 mei 1871¹¹⁴

Memel, 22 mei. De Nederlandse kof ELISABETH, kapt. Arents, van Antwerpen met dakpannen,is hier in zinkende staat met zes voet water in het ruim aangekomen. Men heeft het in de haven aan den grond gezet.

 

Provinciale Groninger Courant 29 mei 1871¹¹⁴

Memel, 22 mei. Eergisteren avond kwam hier de te Pekela te huis behorende schoener-kof ELISABETH, kapt. J.J. Arends, van Antwerpen met dakpannen beladen, met 6 voet water in het ruim in zinkenden toestand binnen en werd in de haven aan de grond gezet.

 

Nieuwe Veendammer Courant, 1871 rubriek Zeetijdingen

De Sond gepasseerd op 6 July 1871 Arents, Elisabeth van Memel (= Klaipeda, Lithouwen) naar Brussel.

 

Veendammer Courant, september 1884

Blijkens een advertentie wordt de “Elisabeth” in het openbaar verkocht.

 

Provinciale Groningerr Courant 10 januari 1888

Veendam, 7 januari. Het schoenerschip REGNERA, groot 154 ton, gebouwd in 1865, liggende te Dordrecht, laatst gevoerd door kapt. J.G. Wortelboer, is de 5^e dezer alhier publiek verkocht voor NLG.1.425,- aan J. Arends te Oude Pekela.

 

Provinciale Groninger Courant 04 november 1892

Advertentie. Uit de hand te koop het in 1865 gebouwde schoenerschip REGNERA, groot 154 registerton, geklasseerd BV 5.6 1.1 tot 18 april 1895, thans liggende in Groningen, gevoerd door kapt. J.J. Arents, te bevragen aan boord en bij H. Huisinga, scheepsmakelaar.

 

Provinciale Groninger Courant 17 januari 1895

Advertentie. Uit de hand te koop het in 1893 gezinkt schoenerschip genaamd REGNERA, groot l50½ tonnen, tot 1896 geclassificeerd bij VERITAS 5. 6. A. l. l, thans liggende te Harburg, alwaar het schip is te bezichtigen bij de scheepsbouwmeester Renck.

Inlichtingen te bekomen bij de eigenaar, kapt. J. Arends te Nieuwe Pekela.

 

Provinciale Groninger Courant 31 augustus 1895

Advertentie. Uit de hand te koop het schoener-brikschip REGNERA, bouwjaar 1865, metende 150 registerton, met complete inventaris, en liggende in de Oosterhaven in Groningen. Te bevragen bij de gezagvoerder J.J. Aarents en bij B. Huisinga, scheepsmakelaar te Groningen.

 

“De ‘Regnera’ werd op 5 januari 1888 gekocht voor f 1425,- van de rederij C. ten Horn. Op die datum ligt de ‘Regnera’ in Dordrecht. Op 15 februari 1888 ligt het schip nog in Dordrecht blijkens een monsterrol voor zeevarenden. Jan Aarents is als ‘ligtmatroos’ oud 16 jaar, aangemonsterd. … Jan Jans Aarents was reder en kapitein op de ‘Regnera van 1888 tot 1896. In die jaren voer de Regnera o.a. op Zuid Amerika. De Zeetijdingen in de Veendammer Courant vermelden in 1892: Liverpool 31 aug. 1892, Arents Regnera, van Pelotas. Pelotas ligt in het uiterste zuiden van Brazilië, ca 60 km landinwaarts van de kustplaats Rio Grande. In 1896 werd de ‘Regnera’ verkocht aan H.Heyen, West Rhauderfehn in Oost Friesland.”

 

 

Familiegegevens en opleiding

Geen

 

De schepen van de kapitein

Bouman⁰²⁵ vermeldt D.Speelman als gezagvoerder gedurende:

• * 1891 t/m 1893 van de kof “Aurelio Gruno”, gebouwd in 1865 te Martenshoek, 84 ton o.m., varend voor v/d Goot & Kühn te Groningen. Het schip werd te Visby afgekeurd.

 

Overige bijzonderheden

Geen

 

 

OOK VERMELD ALS GEUKEN

Familiegegevens en opleiding

Johannes Goëken werd geboren 10 december 1839 te Noordbroek als zoon van Johan Goëken en Aaltje Berends Tempel. Vader Johan werd geboren te Wehm in Duitsland.

Hij trouwde te Noordbroek op 17 juli 1870 als schipper met Maria van der Ven, geboren op 11 juni 1842 te Noordbroek als dochter van de koperslager Franciskus Petrus van der Ven en Agina le Jeune.

Johannes overleed te Delfzijl op 08 november 1918, 78 jaar.

 

Lidmaatschap zeemanscollege(s)

J.Goëken was effectief lid van het zeemanscollege “De Vereeniging” te Delfzijl met vlagnummer 44 in de periode 1892 t/m 1914, maar wellicht tot aan zijn dood in 1918.De publikatie van de Amsterdamsche Almanak voor Koophandel en Zeevaart stopt in 1913.

 

Opmerkingen in verband met Zeemanscollege(s)

Geen

 

De schepen van de kapitein

Bouma⁰²⁵ vermeldt J.Geuken als gezagvoerder gedurende:

*    1890 t/m 1894 van de brik “Victoria”, gebouwd in 1866 te Greifswald, 272 ton o.m., varend voor J.Baas te Delfzijl;

      *    1894 t/m 1895 van de schoenerkof “Alberdina”, gebouwd in 1833 te Pekela, 145 ton o.m., reder niet vermeld. Het schip werd in 1895 te Christiansand afgekeurd.

      *    1896 t/m 1900 van de galjoot “Agina Alida”, ex Harmonie, ex Redite, gebouwd in 1868 te Hoogezand, 152 ton o.m., varend als kapitein/eigenaar vanuit Farmsum. Het schip is in de Noordzee lek gesprongen en gezonken.

 

In de lijst van monsterrollen op de website van het Noordelijk Scheepvaartmuseum wordt de naam om computertechnische redenen gespeld als Goeeken, maar in de rollen zelf wordt de naam gespeld als Goëken

(mededeling J.Leinenga, juli 2009)

Navolgende monsterrollen zijn in het Gemeentarchief van Hoogezand-Sappemeerl

Monsterrol 1857-7, 19 februari 1857, kof “Elisabeth Hillena”, kapitein J.Gatzen, geen leeftijd en woonplaats vermeld. Voorts kok, kajuitwachter/koksmaat, matroos en de lichtmatroos Johannes Goeeken, geen leeftijd en woonplaats vermeld.

Navolgende monsterrollen zijn in het Gemeentarchief van Delfzijl

Monsterrol 1874-24, 04 maart 1874, brik “Alberdina”, kapitein Augustinus Alberts Wolkammer, 23 jaar uit Farmsum. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 34 jaar uit Noordbroek, kok, bootsman, matroos en lichtmatroos;

Monsterrol 1876-51, 27 maart 1876, brik “Sincerite”, kapitein Augustinus de Jonge, 41 jaar uit Farmsum. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 36 jaar uit Noordbroek, kok, 2 matrozen en 2 lichtmatrozen;

Monsterrol 1877-11, 23 februari 1877, brik “Sincerite”, kapitein Augustinus Eltjes de Jonge, 42 jaar uit Farmsum. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 37 jaar uit Noordbroek, kok, 2 matrozen en 2 lichtmatrozen;

Monsterrol 1878-36, 18 maart 1878, schoener “Loppersum”, kapitein Thomas Wierenga, 45 jaar uit Loppersum. Voorts stuurman Jan Goeeken, 37 jaar uit Noordbroek, kok 2 matrozen en een lichtmatroos;

Monsterrol 1879-28, 02 april 1879, brik “Anne Betty”, kapitein Popko J.Deisz, 35 jaar uit Heveskes. Voorts  1^ste stuurman Johannes Goeeken, 38 jaar uit Noordbroek, 2^de stuurman Petrus Rottinghuis, 26 jaar uit Delfzijl, kok, 3 matrozen en een kajuitwachter;

Monsterrol 1880-46, 08 april 1880, schoener “Constance”, kapitein Andries Smit, 38 jaar uit Loppersum. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 39 jaar uit Noordbroek, kok, matroos en 2 lichtmatrozen;

Monsterrol 1880-113, 30 augustus 1880, schoener “Charlotte”, kapitein Andries W.Smit, 38 jaar uit Loppersum. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 40 jaar uit Noordbroek, kok, matroos en lichtmatroos;

Monsterrol 1881-84, 06 augustus 1881, brik “Jacoba Vos”, kapitein David Geltes, 48 jaar uit Farmsum. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 41 jaar uit Noordbroek, matroos en dekjongen;

Monsterrol 1882-13, 02 maart 1882, schoener “Constance”, kapitein Andries W.Smit, 40 jaar uit Loppersum. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 41 jaar uit Noordbroek, kok, matroos en 2 lichtmatrozen;

Monsterrol 1885-21, 21 maart 1885, brik “Bengalen”, kapitein Andries Wolters Smit, 42 jaar uit Loppersum. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 45 jaar uit Noordbroek, kok, bootsman, 2 matrozen en een lichtmatroos;

Monsterrol 1886-20, 03 april 1886, schoener “Moree”, kapt. Remko Balkema, 40 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 46 jaar uit Noordbroek, kok, 3 matrozen en een lichtmatroos;

Monsterrol 1887-11, 01 maart 1887, schoener “Auburn”, kapt. Remo Balkema, geen leeftijd vermeld uit Delfzijl. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 47 jaar uit Noordbroek, 3 matrozen, lichtmatroos en een dekjongen;

Monsterrol 1887-73, 25 juli 1887, bark “Vereeniging”, kapt. Remko Balkema, 41 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 47 jaar uit Noordbroek, kok, 3 matrozen, lichtmatroos en een dekjongen;

Monsterrol 1888-8, 13 maart 1888, schoener “Nijverheid”, kapt. Remko Balkema, leeftijd niet vermeld, uit Farmsum. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 48 jaar uit Noordbroek, kok, 4 matrozen, lichtmatroos en een dekjongen;

Monsterrol 1889-29, 20 maart 1889, brik “Bengalen”, kapitein Andries Smit, 47 jaar uit Loppersum. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 49 jaar uit Noordbroek, kok, 3 matrozen, lichtmatroos en een dekjongen;

 

Monsterrol 1890-21, 18 maart 1890, brik “Victoria”, kapitein Johannes Goeeken, 50 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman Nils Persson, 22 jaar uit Delfzijl, kok, 3 matrozen, lichtmatroos, kajuitwachter en een dekjongen;

Monsterrol 1891-24, 17 maart 1891, brik “Victoria”, kapitein Johannes Goeeken, 50 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman Nils Persson, 23 jaar uit Delfzijl, kok, 3 matrozen en 2 dekjongens;

Monsterrol 1891-99, 01 oktober 1891, brik “Victoria”, kapitein Johannes Goeeken, 50 jaar uit Delfzijl. Voorts een matroos;

Monsterrol 1892-17, 16 maart 1892, brik “Victoria”, kapitein Johannes Goeeken, 51 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman Cornelis Baas, 23 jaar uit Delfzijl, kok, 2 matrozen, 2 lichtmatrozen, kajuitwachter en een dekjongen;

Monsterrol 1893-21, 17 maart 1893, brik Victoria”, kapt. Johannes Goeeken, 52 jaar, uit Delfzijl. Voorts kok, 2 matrozen, 2 lichtmatrozen, en een dekjongen;

Monsterrol 1894-31, 21 maart 1894, brik “Victoria”, kapt. Johannes Goeeken, 53 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman Cornelis Baas, 23 jaar uit Delfzijl, kok, 2 matrozen, 2 lichtmatrozen, 2 dekjongen;

Monsterrol 1894-101, 06 oktober 1894, brik “Victoria”, kapitein Johannes Goeeken, 53 jaar uit Delfzijl. Voorts matroos en 2 lichtmatrozen;

 

Monsterrol 1895-26, 27 maart 1895, kof “Albertine”, kapitein Johannes Goeeken, 54 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman Hillebrand Jacob Wichers, 21 jaar uit Delfzijl, kok, matroos en lichtmatroos;

 

Monsterrol 1895-74, 10 juli 1895, brik “Victoria”, kapitein Johannes Goeeken, geen leeftijd vermeld uit Delfzijl. Voorts een niet met rang vermeld bemanningslid;

 

Monsterrol 1896-16, 04 maart 1896, galjoot “Agina Alida”, kapitein Johannes Goeeken, 55 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman Franciscus Goeeken, 22 jaar uit Delfzijl, kok, matroos en lichtmatroos;

Monsterrol 1897-9, 10 maart 1897, galjoot “Agina Alida”, kapitein Johannes Goeeken, 55 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman Franciscus Petrus Goeeken, 23 jaar uit Delfzijl, kok, 2 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1898-16, 28 februari 1898, galjoot “Agina Alida”, kapitein Johannes Goeeken, 27 (!) jaar (zal 57 moeten zijn). Voorts stuurman Johannes Goeeken, 29 jaar uit Delfzijl, kok, matroos, lichtmatroos en een dekjongen;

Monsterrol 1899-6, 20 februari 1899, galjoot, “Agina Alida”, kapitein Johannes Goeeken, 58 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman Johannes Goeeken, 20 jaar uit Delfzijl, kok, 2 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1900-14, 05 maart 1900, galjoot “Agina Alida”, kapitein J.Goeeken, 60 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman J.Goeeken, 21 jaar uit Delfzijl, kok, 2 matrozen en een lichtmatroos;

 

Monsterrol 1900-40, 14 april 1900, bark “Nijestein”, kapitein H.Velthuis, 57 uit Delfzijl. Voorts 1^ste stuurman J.Goeeken, 60 jaar uit Delfzijl, 2^de stuurman D.A.Forma, 22 jaar uit Groningen, bootsman, kok, 2 matrozen, 4 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1900-61, 18 juli 1900, bark “Nijestein”, kapitein H.Velthuis, 54 jaar uit Farmsum. Voorts 1^ste stuurman J.Goeeken, 60 jaar uit Delfzijl, 2^de stuurman D.A.Forma, 22 jaar uit Groningen, bootsman, kok, 2 matrozen, 4 lichtmatrozen, dekjongen en een passagier;

Monsterrol 1901-29, 02 april 1901, bark “Nijestein”, kapitein H.Velthuis, 53 jaar uit Delfzijl. Voorst 1^ste stuurman J.Goeeken, 61 jaar uit Delfzijl, 2^de stuurman G.Neut, 60 jaar uit Delfzijl, bootsman, kok, 3 matrozen, 2 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1901-64, 28 september 1901, tjalk “Nederland”, kapitein L. de Groot, 47 jaar uit Hoogezand. Voorts stuurman J.Goeeken, 61 jaar uit Delfzijl, kok en een matroos;

Monsterrol 1902-23, 16 april 1902, bark “Charlotte Anne”, kapitein N.Arkema, 54 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman J.Goeeken, 62 jaar uit Delfzijl, bootsman kok, 3 matrozen, lichtmatroos en 2 dekjongens;

Monsterrol 1902-28d, 22 mei 1902, galjoot “Agina Alida”, kapitein Johannes Goeeken, geen leeftijd vermeld uit Delfzijl. Voorts een niet met rang aangeduid bemanningslid;

Monsterrol 1902-49, 15 augustus 1902, bark “Charlotte Anne”, kapitein N.Arkema, 54 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman J.Goeeken, 61 jaar uit Delfzijl, bootsman, kok, 2 matrozen, 3 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1903-16, 18 april 1903, tjalk “Margrietha Meintina”, kapitein W.H.Tattje, 24 jaar uit Groningen. Voorts stuurman J.Goeeken, 62 jaar uit Delfzijl, kok en een matroos;

Monsterrol 1903-24a, 23 mei 1903, schoener “Catharine Wilhelmina”, kapitein H.Zeven, 64 jaar uit Nieuwe Pekela. Voorts stuurman J.Goeeken, 62 jaar uit Delfzijl, kok, matroos/zeilmaker, matroos, lichtmatroos en een dekjongen;

Monsterrol 1904-22d, 23 april 1904, galjoot “Agina Alida”, kapitein Johannes Goeeken, geen leeftijd vermeld uit Delfzijl; Voorts geen bemanningsleden vermeld;

Monsterrol 1906-91a, 08 juni 1906, schoener “Mathilde”, kapitein J.J.Wegener, 41 jaar uit Wildervank. Voorts stuurman J.Goeeken, 66 jaar uit Delfzijl, kok en een matroos.

Samenvatting van de monsterrollen

1. Johannes wordt ook vermeld als Jan en J.
2. Er zijn in totaal 41 monsterrollen vermeld op de website van het Noordelijk Scheepvaartmuseum. Eén rol is uit het Gemeentearchief van Hoogezand/Sappemeer en de rest uit het Gemeentarchief van Delfzijl.
3. De monsterrollen zijn gedateerd van 1857 t/m 1906 met als leeftijd (ca.) 17 t/m 66 jaar. Zijn zeemanscarriére heeft dus ( minstens) bijn 50 jaar geduurd.
4. Als woonplaats is aanvankelijk Noordbroek opgegeven, de plaats van zijn geboorte en huwelijk, en vanaf het moment dat hij gezagvoerder werd Delfzijl.
5. Het overzicht van de monsterrollen luidt”

      *    1857                lichtmatroos op de kof “Elisabeth Hillena”, kapt. J.Gatzen                                       17 jaar

      *    1874                stuurman op de brik “Alberdina”, kapt. A.A.Wolkammer                                         34 jaar

      *    1876-1877      stuurman op de brik “Sincerite”, kapt. A. de Jonge                                                      36-37 jaar

      *    1878                stuurman op de schoener “Loppersum”, kapt. Th. Wierenga                                     37 jaar

      *    1879                stuurman op de brik “Anne Betty”, kapt. P.J.Deisz                                                      38 jaar

      *    1880                stuurman op de schoener “Constance”, kapt. A.Smit                                                  38 jaar

      *    1880                stuurman op de schoener “Charlotte”, kapt. A.Smit                                                    40 jaar

      *    1881                stuurman op de brik “Jacoba Vos”. kapt. D.Geltes                                                      41 jaar

      *    1882                stuurman op de schoener “Constance”, kapt. A.W.Smit                                             41 jaar

      *    1885                stuurman op de brik “Bengalen”, kapt. A.W.Smit                                                       45 jaar

      *    1886                stuurman op de schoener “Moree”, kapt. R.Balkema                                                 46 jaar

      *    1887                stuurman op de schoener “Auburn”, kapt. R.Balkema                                               47 jaar

      *    1887                stuurman op de bark “Vereniging”, kapt. R.Balkema                                                 47 jaar

      *    1888                stuurman op de schoener “Nijverheid”, kapt. R.Balkema                                          48 jaar

      *    1889                stuurman op de brik “Bengalen”, kapt. A.Smit                                                            49 jaar

      *    1890-1894      kapitein op de brik “Victoria                                                                                           50-53 jaar

      *    1895                kapitein op de kof “Albertine”                                                                                        54 jaar

      *    1895                kapitein op de brik “Victoria”                                                                                         54 jaar

      *    1896-1900      kapitein op de galjoot “Agina Alida”                                                                             55-60 jaar

      *    1900-1901      stuurman op de bark “Nijestein”, kapt. H.Velthuis                                                      60-61 jaar

      *    1901                stuurman op de tjalk “Nederland”, kapitein L. de Groot                                             61 jaar

      *    1902                stuurman op de bark “Charlotte Anne”, kapt. N.Arkema                                           62 jaar

      *    1902                kapitein op de galjoot “Agina Alida”                                                                             62 jaar

      *    1902                stuurman op de bark “Charlotte Anne”, kapt. N.Arkema                                           61 jaar

      *    1903                stuurman op de tjalk “Margrietha Meintina”, kapt. W.H.Tattje                                62 jaar

      *    1903                stuurman op de schoener “Catharina Wilhelmina”, kapt. H.Zeven                           62 jaar

      *    1904                kapitein op de galjoot “Agina Alida”                                                                             64 jaar

      *    1906                stuurman op de schoener “Mathilde”, kapt. J.J.Wegener                                            66 jaar

6. De volgende aspecten vallen op:

      *    Er is een enorme onderbreking van 17 jaar in de zeemanscarrére tusseen 1857 en 1874. Johannes Goeeken zal in die periode vanuit andere havens hebben gevaren, waarvan wij de monsterrollen niet hebben ingezien.

      *    In zijn periode als stuurman vóór 1900 heeft hij op 13 verschillende schepen gevaren. Meestal waren dat wat grotere schepen.

      *    Hij heeft op relatief late leeftijd van 50 jaar de kapiteinsrang hebben bereikt. Na een periode van ca. 10 jaar als gezagvoerder fungeerde hij op gevorderde leeftijd weer als stuurman. Het valt dan op dat hij ook op kleinere schepen als een tjalk heeft gevaren.

             Een enkele maal na 1900 wordt hij als kapitein genoemd. Het betreffen dan korte monsterrollen en wellicht heeft hij slechts het toezicht op een opgelegd schip gehouden.

 

Overige bijzonderheden

In Mast⁰⁹⁷ is een tabel vermeld uit het Jaarverslag van de Kamer van Koophandel te Delfzijl uit 1891, waarin schepen met verdere bijzonderheden zijn vermeld.

“Victoria   J.Göeken   brik   272 brt   gebouwd in 1866   varend voor J.Baas te Delfzijl.”

 

 

Provinciale Groninger Courant 29 december 1894¹¹⁴

Delfzijl, 27 december. Het Nederlandse schip VICTORIA is, na een gedeelte der lading te hebben gelost, vlot en alhier binnengesleept.

 

Provinciale Groninger Courant 07 februari 1995¹¹⁴

Advertentie. In de tweede helft dezer maand zal te Delfzijl publiek worden verkocht het best onderhouden schoener-kofschip ALBERTINE, groot 127 register-tonnen, met deszelfs complete inventaris en toebehoren, ladende 65 standerd gezaagd hout. Informatiën te bekomen bij de eigenaar-kapitein P.L. Bos te Farmsum, de cargadoors Huisinga & Keizer te Delfzijl en Keizer & Van der Burg te Groningen.

J.C. Jentink, notaris te Delfzijl

 

Provinciaal Groninger Courant 21 februari 1895¹¹⁴

Delfzijl, 16 februari. Het Nederlandse schip ALBERTINE, groot 127 ton, gebouwd in 1893, is heden voor NLG 1100 in veiling verkocht aan kapitein J. Goecken, alhier.

 

NRC 13 oktober 1995

Londen, 12 oktober. De Nederlandse kof ALBERTINA (opm: ALBERTINE, kapt. J. Goecken), van Moss naar Papenburg, is te Christiansand vol water binnengelopen

 

Provinciale Groninger Courant 17 oktober 1995¹¹⁴

Christiansand, 12 oktober. De Nederlandse kof ALBERTINA (opm: ALBERTINE), kapt. J. Gocken, van Moss met een lading hout naar Papenburg en hier door de sleepboot FLECKERO binnengesleept, was 21 dagen op zee geweest. Het schip is in de midscheeps doorgebroken en wordt alleen door sjorringen bij elkaar gehouden.

 

NRC 30 oktober 1995¹¹⁴

Christiansand, 24 oktober. De Nederlandse kof ALBERTINE, die hier op de lading drijvend werd binnengebracht, is door experts nagezien. Het schip is gebroken en de schade is van dien aard, dat eerst na lossing der lading kan worden vastgesteld of het gerepareerd kan worden. Om het indringende water meester te blijven, heeft men de gaten in het schip voorlopig met zeildoek dichtgemaakt.

 

Provinciale Groninger Courant 09 november 1995¹¹⁴

Christiansand, 5 november. De Nederlandse kof ALBERTINE, kapt. J. Goecken, van Moss naar Papenburg, die hier op de lading drijvende werd binnengesleept, is afgekeurd. De waarde der lading, die door het zeewater beschadigd en zwart geworden is, wordt op 3175 Kr. geschat. De romp van het schip is zo goed als waardeloos. De waarde van rondhout, tuig en zeilen en verdere inventaris wordt op 350 Kr. geschat.

 

NRC 17 deceember 1897¹¹⁴

Delfzijl, 16 december. De binnengebrachte Nederlandse tjalk TWEE GEZUSTERS, kapitein Schuitema, met lijnkoeken van Amsterdam naar Kolding bestemd, lost de lading in de galjoot AGINA ALIDA, kapitein Goeken. Na algehele lossing wordt het schip onderzocht.

 

Provinciale Groninger Courant  01 augustus 1999¹¹⁴

Delfzijl, 29 juli. Volgens alhier ontvangen bericht is de Nederlandse galjoot AGINA ALIDA, kapt. Goeken, van Drammen naar Delfzijl bestemd, te Fredrikstad binnengelopen met gebroken lenspomp, welke daar gerepareerd wordt.

 

NRC 06 augustus 1899¹¹⁴

Rotterdam, 5 oktober. Volgens telegram van Lloyd’s is de Nederlandse galjoot AGINA ALIDA, van Frederikshaven naar Delfzijl, lek en met andere schade te Cuxhaven binnengesleept. Een gedeelte van de deklast werd geworpen.

 

NRC 07 oktober 1899¹¹⁴

Rotterdam, 6 oktober. Volgens telegram van Lloyd’s is het Nederlandse schip AGINA ALIDA door experts nagezien. De lading moet gelost worden.

 

Provinciale Groninger Courant 27 maart 1900¹¹⁴

Delfzijl, 27 maart. Volgens gisteravond alhier ontvangen telegrafische bericht van kapitein J. Göcken, voerende het alhier te huis behorende schoenerschip AGINA ALIDA, van hier naar Fredrikstad bestemd, had hij genoemd schip in de Noordzee verloren. Volk gered en te Hull aangebracht.

 

Rotterdamsch Nieuwsblad 29 maart 1900¹¹⁴

Hull, 28 maart. Heden zijn alhier door de Engelse stoomtrawler BRITTANIA geland de 6 opvarenden van de Nederlandse schoenergaljoot AGINA ALIDA. Het schip was op 19 maart vertrokken van Delfzijl naar Frederikstad en is lek op de Noordzee op 23 maart in pos. 53º00’ N.B. 03º19’ O.L. verlaten. Kort nadat het door de bemanning was verlaten, is het schip gezonken. De opvarenden zijn gered door het Engelse stoomschip BOVIC en overgezet op de BRITTANIA.