Familiegegevens en opleiding

Geen

 

De schepen van de kapitein

Bouma⁰²⁵ vermeldt J.J.Adriaan als gezagvoerder gedurende:

*    1826 t/m 1830 van de pink “Nederland”, gebouwd in 1807, bouwgegevens niet vermeld, 363 ton o.m., varend voor de Groenland en Straat Davis Visserij te Harlingen.

 

Overige bijzonderheden

Op 05 maart 1827 werd Teunis Hagen vanuit de Kweekschool voor de Zeevaart te Amsterdam als ligtmatroos geplaatst op de “Nederland” onder commandeur J.J.Adriaan voor een reis van Groenland vanuit Harlingen. Teunis keerde terug op 06 augustus 1827^004(532/1535). Volgens Bouma⁰²⁵ was J.J.Adriaan van 1826-1831 kapitein van de "Nederland" voor de "Groenland en Straat Davis Visscherij" te Harlingen.

Op 05 maart 1827 werd Jan Willem van Schaik vanuit de Kweekschool voor de Zeevaart te Amsterdam als ligtmatroos geplaatst op het schip de Nederland onder commandeur J.J.Adriaan voor een reis naar Groenland vanuit Harlingen. Jan Willem keerde terug op 06 augustus 1827^{004(532/1495)}.

 

Ontleend aan: “Trying-0ut. An Anatomy of Dutch Whaling and Sealing in de Nineteenth Century, 1815-1885”

Joost C.A.Schokkenbroek, Aksant, Amsterdam, 2008, 366 pp

p.107         Op 01 januari 1825 werd voor een periode van 10 jaar te Harlingen de Groenlandse en Straatdavidse Visscherij Socviëteit opgericht met Pieter Rodenhuis als president directeur. Het eerste schip de Willem de Eerste”verging in 1825.

                   “Despite the loss, the Harlingen-based company fitted out no fewer than four ships in 1826. The first to return was the newly-aquired Nederland. This vessel, a three-masted, square-rigged 349-ton frigate, had been built in 1800 in the little town of Itzehoe near the mouth of the river Elbe, some 50 kilometers northwest of Hamburg. Nederland moored in Harlingen harbour on 3 June with 1890 seals.

p.108         “The 1827 season again brought misfortune to the company. Willem de Eerste(II) left the harbour of Harlingen 0n 27 March 1827 ubder the command of Jan Cornelisz Groendijk. …Exactly two months later, while on the Greenland whaling grounds, the vessel was damaged and had to be abandoned. Douwe Jansz Cupido, whaling captain fom Rotterdam, came tot the secue of the crew and took them all on board his ship Maasstroom. Later, some crew were transferred to whaleships sailing under the flags of Bremen and Hamburg. J.J.Adriaan, Captain of Nederland brought Groendijk and 14 men back to their home port. Adriaan, sailing his second of four seasons (in total) for the Sociëteit of Harlingen, had caught five whales and returned with 160 barrels of blubber

p.110         “In 1828 Nederland was the only vessel sailing for the company, but brought home more than 3000 seals, a remarkable good catch

 

Familiegegevens en opleiding

Klaas Sytses Hoekstra werd geboren te Den Helder op 25 januari 1788.

Hij trouwde op 11 maart 1809 (den Helder) met Jantje Jans Hillenius.

Hoekstra overleed op Texel na 1831

 

Uit Schokkenbroek 2008, p.109

 

Lidmaatschap zeemanscollege(s)

K.Hoekstra werd met nr.313 effectief lid van Zeemanshoop per 16 maart 1833 op voorspraak van kapitein C.van Zameren. Zijn schip wordt niet vermeld. Hij heeft voor het lidmaatschap bedankt⁰⁰².

In de Algemene Vergadering van het Amsterdamse zeemanscollege Zeemanshoop van 09/16 maart 1830 werd met vlagnummer 313 voorgedragen/benoemd kapitein Klaas Hoekstra, wonende te Harlingen, adres en op verzoek van de heer Jacob Broertjes, oud 42 jaar, voerende de pink Nederland, op voordracht van kapitein C.C.van Zameren⁰²³.

 

Opmerkingen in verband met lidmaatschap Zeemanscollege(s)

In de notulen van de Bestuursvergadering van Zeemanshoop dd 25 mei 1837 staat een lijst van kapiteins die zijn overleden of die hebben bedankt voor het lidmaatschap. Jaartallen van overlijden of bedanken zijn niet vermeld. Bedankt heeft K. van den Oever.⁰⁴².

 

In de Algemene Vergadering van 09 oktober 1827 van het Amsterdamse college Zeemanshoop wordt melding gemaakt van een missive van M.van der Plaat uit Harlingen “wegens de uitgave van een verhaal van de Reize & Schipbreuk van den Kommandeur K.Hoekstra …^{” 023}

 

De schepen van de kapitein

lidmaatschap College Zeemanshoop te Amsterdam⁰⁰¹

vlagnummer                    jaren           type                  scheepsnaam          naam reder/boekhouder

        313                       1830-1834     pink                  Nederland               Groenl. en Straat Davids Visscherij

                                                                                                                             te Harlingen

                                           1835           geen opgave van schip en boekhouder

        205                       1836-1837     geen opgave van schip en boekhouder

 

Van Sluijs⁰¹³ geeft als bijzonderheden:

De Harlingen was een 3/m galjoen (walvisvaarder) die werd gebouwd c.1826 onder kapitein Klaas Hoekstra. Is vergaan in Straat Davis op 23 augustus 1826 met een bemanning van 46 koppen, die grotendeels werd gered. Opgenomen door Engels schip de Dundee onder kapitein Duncan. Voor verdere berichten: zie Amst.Courant van 20 juni 1837; 04 juli 1827). De Nederlandsche Hermes⁰¹² vermeldt als bouwmeester Johs Alta te Harlingen met als eigenaar de Groenl.Viss.Soc.

 

Bouma⁰²⁵ vermeldt K.Hoekstra als gezagvoerder gedurende:

*    1831 t/m 1835 van de pink “Nederland”, gebouwd in 1807, bouwgegevens niet vermeld, 363 ton o.m., varend voor de Groenland en Straat Davis Visserij te Harlingen.

 

Overige bijzonderheden

In 1825 liep, in opdracht van de Nederlandsche Groenlands- en Straat Davis Visserij-Sociëteit, de walvisvaarder "Harlingen" van stapel. In datzelfde jaar voer het schip uit onder gezag van kapitein Klaas Hoekstra van Texel. "Aan boord waren zesenveertig mensen. Ze kregen in Straat Davis echter nauwelijks walvissen te zien, maar des te meer ijs. Op 25 augustus ging het nieuwe schip in het pakijs verloren. De bemanning slaagde er met behulp van Engelse collega's (van de "Dundee". Bouma⁰²⁵⁾ in Groenland te bereiken, waar men bij eskimo's overwinterde. Pas na een jaar na hun vertrek arriveerde ze via Denemarken weer in Harlingen. Twee man waren na de ramp aan de kou bezweken." Het Hannemahuis te Harlingen heeft een schilderij door D.A.Teupken met als afbeelding de ondergang van de "Harlingen" in het pakijs van Straat Davis. In het boekje is een reproductie opgenomen. Uit: Harlingen weerspiegeld  door Johan van de Wal en Gert Fopma  Harlingen 1998.

 

Een schilderij van de ondergang van de walvisvaarder “Harlingen” in 1826 in Baffin Baai is in het Hannemahuis te Harlingen. Geschilderd in 1841 door D.A.Teupken (Amsterdam 1801-1845)

blijkt dat, precies een jaar na de ramp, een emotioneel weerzien met zijn gezin in Harlingen plaatsvond.

Tekst bij het schilderij in het Hannemahuis is

“Op de voorstelling is het roer gelicht en aan de achtersteven opgehangen om het tegen ijsschotsen te beschermen. Schotsen kruien over het schip . Op de achtergrond ligt de Engelse walvisvaarder “Dundee” waarvan de opvarenden op weg zijn om die van de “Harlingen” te helpen.

Op 14 maart 1826 vertrok van  Harlingen het nieuw gebouwde galjootschip “Harlingen”met 46 koppen bestemd voor de walvisvangst in Straat Davis.. Maar op 23 augustus 1826 werd het schip in Baffin Baai door het ijs ingesloten en verging. De bemanning werd gedurende drie maanden vriendelijk aan boord van de Britse walvisvaarder “Dundee”opgenomen, totdat ze werd gesommeerd weg te gaan omdat ze een te grote aanslag op de proviand pleegden. Commandeur Klaas Hoekstra besloot te vertrekken met niets anders dan de dood voor ogen. Ten koste van veel ontberingen slaagde de bemanning erin de kust van Groenland te bereiken en daar bij eskimo’s en Deense kolonisten te overwinteren. Pas in augustus 1827 keerden de geredden, waaronder Klaas Hoekstra in Harlingen terug. Hoekstra heeft in 1828  het het dagboek van zijn hachelijke reis uitgegeven”

 

Foto van het schilderij. Juni 2009

 

In het manuscript " Journaal van Ds.P.Heering geschreven op zijn reis van Nieuwediep naar Batavia, 11 November 1868 tot 20 Februari 1869, aan boord van de bark "Anna & Sophia" (kapt.P.Hoekstra), benevens een afbeelding van dat schip", geschreven door dominee P.Heering (NSM nr.S 3620 A IV-2) staat onder 25 november het volgende:

"Juist had de kapitein (P.Hoekstra van de "Anna en Sophia)" mij een gedrukt journaal laten lezen van een reis naar Groenland, door zijn vader, Klaas Hoekstra, ondernomen. De man verloor daarbij zijn schip, kwam met zijn volk bij een Engelschen Groenlandvaarder aan boord, maar moest door de vermindering van den proviand met twee of drie sloepen, ook dit schip verlaten. Ze gingen toen met die zwakke, telkens lekke booten dagen lang nu eens over het ijs, dan weêr over het water. Hun dagelijksch rantsoen was één scheepsbeschuit, één glaasje rum en een klein stukje raauw gezouten spek. Hun drinkwater was ijs en sneeuw. Eindelijk kwamen ze bij de Esquimoo's, waar zij den winter moesten doorbrengen, robbespek etende en in verschrikkelijke onreinheid. Bij de meesten moesten teenen, vingers geamputeerd worden. Behalve twee, die bezweken, kwamen ze allen behouden in Holland, doch de meesten verminkt. Het was een aandoenlijk verhaal, juist wegens zijn eenvoud en weinigen omhaal van woorden."

 

"Het schip Harlingen, kommandeur Klaas Hoekstra, te Harlingen te huis behorende, is den 23sten Augustus in Straat Davis verongelukt; de ekwipagie 46 man sterk, is door het Engelsche schip Dundee, kapt.Duncan, (hetwelk in Straat Davis overwinterd heeft en eenige dagen geleden te Busta, op Hitland, is binnengelopen) opgenomen en aldaar aan boord gebleven tot den 6den October, wanneer zij hetzelve, na alvorens voor drie weken van levensmiddelen en sterken drank voorzien te zijn geworden, in de Sloepen, welke sedert door Kapt.Duncan in ruim waner(sic) zijn gezien, heeft verlaten, koers stellende naar eene volksplanting (settlement) op de Oostkust van Straat-Davis, waarvan zij toen 350 mijlen (miles) verwijderd was." Uit: Scheeps-tijding. Amsterdamsche Courant 20 juni 1827.

 

"Rotterdam den 2den Julij. Uit een naderen brief door Kapitein Duncan, voerende het schip Dundee, onlangs in Engeland behouden terug gekomen, aan de directie der Nederlandsche Groenlands en Straat-Davis-Visscherij-Societeit, te Harlingen, wegens het verlies van het schip Harlingen, Kommandeur K.Hoekstra, geschreven, blijkt, dat beide schepen elkander eerst bij Kaap Farewel en later op de Z.W.kust van Groenland ontmoetten, noordwaarts opstevenden en trachtten, zoo verre noordelijk als doenlijk zou zijn, een doortogt naar de westkust te banen. Op 73 graden noorder breedte geraakten zij in bezetting en werden door het ijs op 74½ graden voortgedreven; zij vleiden zich vrij te komen en de westkust te zullen bereiken, maar het ijs zette zich meer en meer rondom de schepen vast. Den 22sten Augustus verhief zich een zware storm, weshalve kapitein Duncan eene kom of dok van 500 voeten lengte liet zagen, ten einde het schip in veiligheid te stellen. De Harlingen was een mijl van hem verwijderd; deszelfs equipagie trachtte eene soortgelijke kom te zagen, doch de dikte en zwaarte van het ijs maakte dit ondoenlijk. Den 23sten Augustus, omtrent 4 ure in den ochtend, ontdekte kapitein Duncan eene noodvlag op de Harlingen en zond dadelijk een gedeelte zijner ekuipaadje over het ijs tot assistentie. Deze had echter naauwelijks zijn schip verlaten of men zag de Harlingen op zijde vallen en in minder dan vijf minuten had de schok van twee tegen elkander aanstootende ijsvelden deszelfs geheele verlies ten gevolge. Van levensmiddelen had de manschap niets en van de kleederen slecht een klein gedeelte kunnen redden; dezelve werd aan boord van de Dundee opgenomen en verzorgd. Men hoopte steeds dat er in den loop van Augustus of September eene opening in het ijs zou komen, waardoor men het ruime water zou bereiken, zich met andere schepen vereenigen en alzoo een gedeelte der manschap van de Harlingen op dezelve zou kunnen verdeelen, doch men bleef gedurig door uitgestrekte ijsvelden omringd, en de voorraad van levensmiddelen, ontoereikend voor de beide ekuipaadje, gedurende den langen winter, begon zeer te verminderen. Dit had op 4 Oct. eene ernstige beraadslaging ten gevolge, waarbij besloten werd, dat de ekuipaadje van de Harlingen den 15 dier maand het schip zou verlaten, ten einde, zoo mogelijk, het etablissement Livelij te bereiken; doch het weder op den volgende dag allergunstigst zijnde, werd het vertrek bespoedigd; de booten, met genoegzame levensmiddelen voorzien, werden langs het ijs omtrent zes mijlen ver gesleept en de manschappen keerde dien avond naar het schip terug. Den 6den geraakten de booten in klaar water en den 7den zag men dezelve onder zeil; daar wind en weder de negen achtereenvolgende dagen allergunstigst waren, had kapitein Duncan alle reden te hopen en te verwachten, dat de reis naar Livelij behouden volbragt zou zijn geworden. Jaarlijks komen te Livelij Deensche schepen met levensmiddelen voor die kolonie, zoo dat het te verwachten is, dat de manschappen met deze proviandschepen of met Engelsche bodems zullen terugkeeren. Kapitein Duncan was tot den 16den April laatstleden in het ijs bezet gebleven, wanneer hij eindelijk op 63 graden noorder breedte vrij geraakte. In het begin van Februarij had hij nog twee visschen gevangen, doch veel ellende uitgestaan en meermalen het schip moeten verlaten, uit vrees van door de ijsvelden verpletterd te zullen worden. Op den 22sten Februarij was men in het uiterste gevaar geweest, uit hoofde van een ijsberg digt achter het schip, zoodat men aan deszelfs behoud wanhoopte en het noodige op het ijs geworpen werd. Gelukkig kwam het schip vrij doch door het nederstorten van dien berg werd een gedeelte van het spek en brood, dat op het ijs lag, geheel bedolven, bij welke gelegenheid mede eenige papieren en een brief van kommandeur Hoekstra verloren gingen. De koude was soms geweldig en wanneer het woei kon men geene vijf minuten op het dek zijn, zonder bevrozen ledematen te krijgen; de zon had men in 75 dagen niet gezien (Rotterdamsche Courant)."

Uit: de Amsterdamsche Courant 04 juli 1827 uit de rubriek "Nederlanden".

 

 “Klaas Hoekstra werd in 1788 geboren. Zijn vader was doopsgezind predikant. Op zijn veertiende ging Hoekstra al naar zee. Dat was heel gebruikelijk in die jaren, maar niet voor de zoon van een dominee. Door de vrede van Aniens tussen Napoleon en Engeland  in 1802 kon de jonge Klaas het zeegat uit, op een walvisvaarder. Niet voor lang echter. De oorlog begon spoedig opnieuw. Klaas Hoekstra maakte één reis … Hij verdiende dertig gulden. Een mooi bedrag. Hij kocht een horloge, schonk vijf gulden aan de armen en droeg de rest af aan zijn moeder: een brave borst. Daarna wachtte Klaas thuis tot Napoleon verslagen en verbannen was. … “. Hoekstra huwde met Jantje Hillenius en hij had in 1826 al zeven kinderen. Op het ogenblik van de afvaart van de Harlingen in maart 1826 was de achtste op komst.

De rest van het verslag bevat de bijzonderheden, die ook in het artikel uit de Amsterdamsche Courant van 1827 zijn opgenomen

Uit: “De ondergang van de Harlingen” door J.G.Kikkert. Zaterdags Bijvoegsel van NRC-Handelsblad 1 februari 1986.

 

Ontleend aan: “Trying-0ut. An Anatomy of Dutch Whaling and Sealing in de Nineteenth Century, 1815-1885”

Joost C.A.Schokkenbroek, Aksant, Amsterdam, 2008, 366 pp

1. 108 Op 01 januari 1825 werd voor een periode van 10 jaar te Harlingen de Groenlandse en Straatdavidse Visscherij Socviëteit opgericht met Pieter Rodenhuis als president directeur.

                   “In addition to  Nederland, Spitsbergen and Wollem de Eerste (II), the appropriately named galiiot Harlingen (about 440 tons) was the fourth ship employed by the Sociëteit and Klaas Hoekstra from the isle of Texel, was assigned as master.The vessel was built in Harlingen, again by the shipwright Johan Alta.

                   Er wordt verslag gedaan van het verlies van het schip in Baffin Bay zie ook hiervoor

p.111         “In 1829, both Nederland under command of Klaas Hoekstra and the newly-built Spitsbergen (II) sailed for Spitsbergen. Catches were disappointing, as the first vessel returned empty. Klaas Hoekstra was again assigned master of  Nederland in 1830 and remained in command until the discontinuation of the Sociéteit (1834)

In de pagina’s 111 e.v zijn gedetailleerde gegevens vermeld over de tochten en resultaten van de Nederland. Hier niet gedetailleerd weergegeven. Zie boek van Schokkenbroek

Na opheffing van de Sociëteit werden de Nederland en de  Spitsbergen (II) in 1834 verkocht aan de firma Barend Visser & Zⁿ te Harlingen.

 

Familiegegevens en opleiding

Jeppe Pieters Carst werd geboren te Schiermonnikoog op 07 juli 1802 als zoon van Pieter Jeppes Carst en Martje Jacobs Meyer..

Hij huwde te Schiermonnikoog als kapitein op 02 oktober 1828 met Christina Christiaans Jaski, geboren te Schiermonnikoog op 21 september 1805 als dochter van Christiaan Jans Jaski en Geertruida Remts Coerkamp. Zij overleed de Haarlem op 29 oktober 1877.

Jeppe overleed op 10 januari 1861 te Batavia.⁰⁶⁰

 

Javabode 19 januari 1861

         Op den 10den Januarij ll, is alhier na eene kortstondige doch hevige ziekte overleden, de Heer J.P.Carst, in leven gezagvoerder van het Nederl. Schip Argonaut.

                            R.JASKI CARST

 

         Eenige en Algemeene kennisgeving

 

Jeppe Pieters Carst werd geboren te Schiermonnikoog op 07 juli 1802 als zoon van Pieter Jeppes Carst en Martje Jacobs Meyer. Hij huwde te Schiermonnikoog op 02 oktober 1828 met Christina Jaski, geb./ged. te Schiermonnikoog op 21-09/06-10 1805 als dochter van Christiaan Jansz Jaski (zie aldaar) en Geertruida Remts Courcamp. Jeppe was, net als zijn schoonvader koopvaardijkapitein, en overleed te Batavia op 10 januari 1861. Zijn vrouw Christina overleed te Haarlem op 29 oktober 1877⁰⁴⁶.

Op pagina 163 van: Louise Mellema - "Schiermonnikoog Lytje pole". Uitgave Fryske Akademy nr.438. 1973. 280pp. staat een portret van Jeppe Pieters Carst

 

“Die Kapt. J.P.Carst was de eeste kapitein van de “Argonaut” en stierf in Hongkong nadat het schip daar was aangevaren”. (schriftelijke mededeling T.F.J.Pronker - Vlieland, dd 18 juli 2002).

 

Lidmaatschap zeemanscollege(s)

J.P.Carst werd met nr.373 effectief lid van Zeemanshoop per 14 januari 1834 op voorspraak van P.J.Carst. Zijn schip was de "Thetis"⁰⁰².

In de Algemene Vergaderingen van 07/14 januari 1834 van het College Zeemanshoop werd voorgedragen/benoemd tot effectief lid Jeppe Pieters Carst, oud 31 jaar, wonende in de Groote Bikkerstraat te Amsterdam, voerende de schoenerkof Koophandel, op voordracht van kapitein Pieter J.Carst. Zijn vlagnummer werd 373⁰²³.

Jeppe Pieters Carst werd lid van het Weldadig Zeemanfonds per 09 maart 1841⁰⁰³.

 

Opmerkingen in verband met lidmaatschap Zeemanscollege(s)

In de notulen van de Bestuursvergadering van Zeemanshoop dd 06 juni 1861 doet de wed. J.P.Carts-Jaski een verzoek om een uitkering welke haar in de vergadering van 25 juli 1861 is toegestaan met ingang van 01 februari 1861.⁰⁴².

 

In de notulen van de Algemene Vergadering dd 06 augustus 1861 staat vermeldt dat per 01 februari 1861 een uitkering  in de 1^e klasse is toegekend aand de wed. J.P.Carst geb. Jaski voor haar en 1 kind “mits overleggende doodacte van haren man en moge blijken dat het kind geregtigd was.⁰²³.

 

De schepen van de kapitein

lidmaatschap van College Zeemanshoop te Amsterdam⁰⁰¹

vlagnummer                    jaren           type                  scheepsnaam                                        naam reder/boekhouder

         373                           1834           sch.kof            de Koophandel                                     Salm,Heemskerk en C^o

                                           1835           pink                  Nederland                                             idem

         260                           1836           pink                  Nederland                                             idem

                                      1837-1839     sch.brik            Thetis                                                     B.Kooij J^z

                                      1840-1853     fregat               Wilhelmina Lucia                                G.C.Bosch Reitz

          75                       1854-1858     fregat               Wilhelmina Lucia                                idem

                                      1859-1860     bark                 Argonaut                                               de Coning en C^o

 

Vertrek en terugkomst van schepen in Amsterdam⁰⁹³:

J.P.Carst                       Argonaut                                  29 maart 1858                                      01 mei 1861

 

Bouma⁰²⁵ vermeldt J.P.Carst als gezagvoerder gedurende:

*    1833 van de sch.kof “Jonge Reintje”, gebouwd in 1826 te Veendam, 104 ton o.m., varend voor de Vries & C^o te Amsterdam;

*    1834 t/m 1836 van de schkof “Koophandel”, gebouwd in 1833, bouwlocatie niet vermeld, 200 ton o.m., varend voor Salm, Heemskerk & C^o te Amsterdam;    

*    1836 t/m 1837 van de pink “Nederland”, gebouwd in 1807, bouwgegevens niet vermeld, 363 ton o.m., varend voor de Groenland en Straat Davis Visserij te Harlingen;

*    1838 t/m 1840 van de schbrik “Thetis”, gebouwd in 1837 te Amsterdam, 130 ton o.m., varend voor B.Kooy J^z te Amsterdam;

*    1841 t/m 1852 van het 3/mschip “Wilhelmina Lucia”, gebouwd in 1838 te Middelburg, 755 ton o.m., varend voor G.C.Bosch Reitz te Amsterdam;

*    1853 t/m 1859 van hetzelfde schip maar nu getuigd als bark;

*    1860 van de bark “Argonaut”, gebouwd in 1858 op de weerf van F.F.Groen te Amsterdam 387 ton o.m., varend voor Brantjes & v/d Drift te Purmerend.

 

Overige bijzonderheden

Pieter Derk Hendrik Bernardus de Haan werd vanuit de Kweekschool voor de Zeevaart te Amsterdam als ligtmatroos geplaatst op de Wilhelmina Lucia onder kapitein Karst(sic) voor een reis van Amsterdam naar Batavia. Hij keerde terug op 28 februari 1846^{004(533/1962)}.

 

Op 13 april 1859 vertrok van de rede van Texel het nieuwe clipperschip ("op de eerste reis") "Argonaut" van Brandjes en van der Drift te Purmerend onder kapitein J.P.Carst⁰²⁵ en arriveerde te Batavia op 19 juli na een reis van 96 dagen^026(38/049).

 

In een e-mail dd 02 juni 2005 van de heer R.R. van Staveren staat de mededeling, dat hij in de nalatenschap van J.Teensma (die de korte kapiteinsstukjes schreef in de Schiermonnikoger Dorpsbode⁰⁶¹) een foto vond van de “Wilhelmina Lucia”, 1840, kapitein Carst “komende ter Rheede van Batavia.” Het schip draagt de nummervlag 373 van “Zeemanshoop”.

 

In een boekwerkje “Nederlandse Zeilschepen 1813 – 1880”, van L.Smit en H. Hacquebord, staat op blz. 43 o.m. het volgende:

“De “Argonaut” was in 1858 gebouwd op de werf van F.F. Groen te Amsterdam, voor rekening van rederij Brandjes en Van der Drift te Alkmaar. De tonnemaat was 387, de lengte 39,30 m, de breedte 5,60 m en de holte 3,94 m. De verhouding van lengte tot breedte duidt op de klippervorm en de illustratie (een foto van de Argonaut is eveneens afgebeeld in genoemd boekwerkje) laat ook voldoende zien hoe fijn de belijning van de bark was. Intussen was de dood van kapitein J.P. Karst onnodig gebleken, daar de “Argonaut” werd gelicht en naar Amsterdam teruggezeild (In 1860 werd het gloednieuwe schip in de haven van Hongkong aangevaren door het stoomschip “Manilla”, waardoor ze tot aan het dek zonk. Kapitein Karst was door dit ongeval zo geraakt, dat hij spoedig er na is overleden). In 1861 zeilt de bark in 78 dagen van Texel naar Batavia. In 1868 voer ze de haven van Yokohama uit om spoorloos te verdwijnen.”

 

In "Het Nederlandsche Zeewezen" 4^e jaargang, 1925, p.181-184 staat een artikel onder de titel “Hoe kapitein Carst naar Japan ging en wat hij daar mee maakte”  Het artikel geeft geen auteur. In dat artikel staan een reeks gegevens over andere kapiteins, o.a de vader van Jan de gezagvoerder Jeppe Pieters Carst, en die gegevens heb ik bij die persoon opgenomen.

“Een van de meest bekende en waarschijnlijk wel de meest populaire Nederlander in Yokohama is Kapitein Jan Carst. Door een onzer lezers hiertoe in staat gesteld, geven wij gaarne eenige bijzonderheden weer uit het leven van dezen zeeman en uit dat van zijn vader, beiden mannen, die niet weinig bijdroegen om in het Verre Oosten respect te verwekken voor het Nederlandsche gezag. ….

De vader van kapitein Carst had in 1859 met de Heeren de Coning en Lels de firma Carst, Coning en Lels opgericht. Hij was een van die ondernemende Hollanders, die niet voor een kleintje vervaard zijn. Om zich in die tijd blijvend in Japan te vestigen, was namelijk niet iets waartoe ieder gaarne over ging, omdat de toestand voor vreemdelingen er nog weinig behaaglijk was, hetgeen moge blijken uit het hieronder volgende stuke historie:

31 Maart 1854 sloot commodore Perry een tractaat van vrede en vriendschap tussen Amerika en Japan, en in 1858 sloot Lord Elgin, opperbevelhebber der Britsche zeemacht, een tractaat te Jedo (later Tokio genaamd) en daarna volgden de tractaten met Frankrijk, Rusland en Nederland. Gevolg hiervan was, dat in 1859 de haven van Kanaguwa voor de vreemdelingen geopend werd.

De openstelling van Japan voor de vreemdelingen was niet naar den zin van een groot deel der Japanners, vooral de Daimio’s landheeren zagen hun macht bedreigd, zij werden vreemdelingenhaters en zetten hun onderhoorigen op tegen de vreemdelingen. Door hen en ook door de Ronins, onslagen officieren van de landheeren , werden verscheidene moorden op vreemdelingen bedreven.

Beschrijving van een verscherping van de situatie en een verzoek van de Nederlandse consul om wapens te mogen dragen. Beschrijving van de moord op de Hollandse kapiteins Wessel de Vos en Jasper Nanning Dekker. Zie aldaar.

“Kapitein Jeppe Pieters Carst, gezagvoerder van de Argonaut sedert 5 Sept. 1854 te Yokohama, ontsnapte door een toeval, daar hij juist een paar minuten na het vertrek der heeren de Vos en Dekker, bij den scheepshandelaar kwam, om hem te halen. Even daarna kwam er een Japanner, die vertelde, dat er twee Russische matrozen vermoord waren. IJlings liep kapitein Carst, gevolgd door de heeren Gerlach en Schnell, naar de plaats van het ongeval en bij het licht der maan zagen zij tot hun groote ontsteltenis de lijken van de Vos en Dekker. De slachtoffers waren afgemaakt door sabelhouwen, de heer de Vos was het eerst aangevallen in den rug, had verder sabelhouwen in den nek, boven de dij, boven de knie en eenige houwen op het hoofd. De heer Dekker had de meeste houwen in het gezicht en hoofd en was zijn rechterhand afgeslagen. …”

Verdere beschrijving van de handelingen van de consulen de begrafenis van de twee Nederlandse kapiteins.

“Later werd de Heer J.P.Carst in de door hem opgerichte firma vervangen door een zoon, waarna genoemde firma mede door het uittreden van den Heer de Coning, Carts, Lels en Co werd herdoopt.

In 1864 kreeg Carst, Lels en Co. opdracht om voor Japansche rekening een schip te koopen. De opdracht werd doorgegeven naar Amsterdam, waar een 400 ton metende brik werd aangekocht, die onder de naam Nippon naar Yokohama moest worden gebracht.

Het bevel over dit schip werd aangeboden aan den jeugdigen kapitein Jan Carst, dien we op 27 October 1864 op het schip zien uitvaren. … ” (zie verder bij Jan Jeppeszoon Carst)

 

NRC 28 mei 1861¹¹⁴

Advertentie. J.J. van der Meulen en W. Bakker Bz, makelaars, presenteren op maandag de 10^e juni 1861, des avonds ten 6 ure precies, in de Nieuwe Stads Herberg aan het IJ te Amsterdam, ten overstaan van de deurwaarder J. Dupont Noordbeek, te verkopen: een buitengewoon snelzeilend, gekoperd en kopervast, in het jaar 1858 nieuw gebouwd barkschip, varende onder Nederlandse vlag, genaamd ARGONAUT, laatst gevoerd door wijlen kapt. J.P. Carst; volgens Nederlandse meetbrief lang 39 ellen 50 duimen, wijd 5 ellen 60 duimen,hol 3 ellen 94 duimen en alzo gemeten op 387 tonnen of 205 lasten. En dat verder met al deszelfs rondhouten, opstaand en lopend want, ankers, touwen, zeilen, enz. als breder bij inventaris vermeld. Het schip ligt te Amsterdam in het Oosterdok aan de dijk.

Nader bericht bij bovengemelde makelaars of bij de cargadoors de Coningh & Co te Amsterdam.

 

 

Familiegegevens en opleiding

Hinrich Braren Rickmers was de zoon van de walvisvaarder Hinrich-Hendrik Rickmers-)

 

 

De schepen van de kapitein

 

 

Overige bijzonderheden

Ontleend aan: “Trying-0ut. An Anatomy of Dutch Whaling and Sealing in de Nineteenth Century, 1815-1885”

Joost C.A.Schokkenbroek, Aksant, Amsterdam, 2008, 366 pp

p.124 e.v. In 1835 werd te Harlingen een nieuwe maatschappij gevestigd, zonder een specifieke naam maar gevoerd door de rederij Barend Visser en Zoon. Zij kochten de “Spitsbergen II” en de “Nederland”, die werd herdoopt in “Dirkje Adema”, vernoemd naar de eerste vrouw van Dirk Cornelis Zijlstra, een vermogend Harlinger. De nieuwee maatschappij was een privé onderneming zonder aandeelhouders

                  De “Spitsbergen II” kwam onder het commando van Hendrik Rickmers, die een hele reeks van tochten naar het Arctische gebied ondernam. Hij schreef zijn belevenissen in geschriften, die thans berusten in het Friesenmuseum in Wyk op Föhr en waaruit Schokkenbroek uitgebreid citeert. Zie daarvoor Schokkenbroek vanaf p. 125.

p.128        From the 1838 season through 1853, the company annually fitted out two vessels. Spitsbergen under master Hendrik Rickmers left Harlingen on 23 March. Three days later, Dirkje Adema, under command of Hendrik’s second son, Hinrich Braren Rickmers (1810-1869) , followed Spitsbergen (II) in itsw wake to the huntingsgrounds between Jan Mayen and Spitsbergen

                  Er wordt in het boek van Schokkenbroek uitgebreid ingegaan op vistochten en de resultaten van Rickmers op de “Dirkje Adema” mede ontleend aan berichten in de Leeuwarder Courant. Zie daartoe zijn dissertatie.

p.130        “In 1841, Captain Hinrich braren Rickmers was succeeded by Otto Mehlen, who left Harlingen harbour on 9 March on board Dirkje Adema , in company with the Spitsbergen (II), which was under the newly appointed Captain Johan Both, who in turn had succeeded Hendrick Rickmers.

 

Leeuwarder Courant 01 april 1838¹¹⁴

Harlingen. Binnengekomen: den 25 maart de schonerschepen FLORA, kapt. J. Manning, LIVELIJ, kapt. S.H. Finch, van Londen.

Den 29 dito het kofschip MARTHA ALIDA, kapt. K.H. Plukker, van Newcastle.

Uitgezeild: den 25 maart de schonerschepen NORTHAM, kapt. D. Charrosin en FAME, kapt. S. Holeman, beide naar Londen.

Den 26 dito het pinkschip DIRKJE ADEMA, kapt. H.B. Rickmers, naar Groenland (opm: walvis- en robbenjager).

 

ZeePost 11 april 1838 – 51¹¹⁴

Vlie, 7 april. Het schip DIRKJE ADEMA, kapt. H.B. Rickmers, is heden van hier naar Groenland vertrokken (opm: Harlinger robben- en walvisjager).

 

Leeuwarder Courant 17 juli 1838114

De commandeur (opm: kapitein) van een den 23 juni van het ijs vertrokken en den 9 juli te Glückstadt (opm: plaats aan de Elbe) aangekomen Groenlandvaarder, rapporteert, dat bij zijn vertrek de Harlinger Groenlandvaarders SPITSBERGEN, commandeur H. Rickmers, 2 vissen en 600 robben, en DIRKJE ADEMA, commandeur J. Rickmers, 2 vissen en 130 robben gevangen hadden.

Volgens rapport van een Groenlandsvaarder, te Peterhead teruggekomen, had hij den 16 juli een der Hollandse Groenlandsvaarders vol spek, bij het ijs verlaten.

 

Zierikzeesche Courant 20 juli 1838114

De commandeur van een den 23 juni van het ijs vertrokken en den 9 dezer te Glückstad aangekomen Groenlandvaarder rapporteert, dat bij zijn vertrek de Harlinger Groenlandvaarders SPITSBERGEN, commandant H. Rickmers, 2 vissen en 600 robben, en DIRKJE ADAMA, commandant J. Rickmers, 2 vissen en 130 robben gevangen hadden. Volgens rapport van een Groenlandvaarder, te Peterhead teruggekomen, had hij den 16 juni één der Nederlandse Groenlandvaarders vol spek bij het ijs verlaten.

 

ZeePost 26 juli 1838 – 141114

Het schip DIRKJE ADAMA, kapt. H.B. Rickmers, is den 25 dezer te Texel binnengelopen van Groenland met vier vissen (opm: walvissen) en 130 robben.

 

Leeuwarder Courant 27 juli 1838114

Harlingen, 25 juli. Heden is alhier de tijding bekomen, dat het schip DIRKJE ADEMA, commandeur (opm: kapitein) H.B. Rickmers, behouden in Texel is binnen gekomen, met 4 vissen (opm: walvissen) en 130 stuks robben, zo mede dat het schip SPITSBERGEN, commandeur H. Rickmers, met 3 vissen en 600 stuks robben, bij het Vlie (opm: Vlieland) voor de wal gepraaid was.

 

Zierik Zeesche Courant 31 juli 1838114

Den 25 is behouden van Groenland in Texel binnengelopen het schip DIRKJE ADAMA, commandeur (opm: kapitein) H.B. Rickmers, met 4 vissen en 130 stuks robben, en bij het Vlie was voor de wal gepraaid het schip SPITSBERGEN, commandeur H. Rickmers, met 3 vissen en 600 stuks robben.

 

Leeuwarder Courant 31 juli 1838¹¹⁴

Harlingen. Binnengekomen: ……

…..Den 28 dito de schonerschepen HOPE, kapt. W. Cousins, en FAME, kapt. W. Barfield, beide van Londen,het pinkschip DIRKJE ADEMA, kapt. H.B. Rickmers, van Groenland, de kofschepen

 

Leeuwarder Courant 19 maart 1839¹¹⁴

Harlingen. Binnengekomen:

…. Den 8 dito het smakschip de VROUW ELIZABETH, kapt. J.H. Cappen naar Hull; het pinkschip DIRKJE ADEMA, kapt. H.B. Rickmers, naar Groenland (opm: robbenjager).

Den 10 dito het barkschip SPITSBERGEN, kapt. H. Rickmers, naar Groenland (opm: robbenjager); het schonerschip FRIENDS, kapt. W. Cousins, naar Londen.

 

ZeePost 05 augustus 1839 – 460¹¹⁴

Commandeur Nickelsen, van Groenland te Aarhuis (opm: Arhus) gearriveerd, rapporteert gepraaid te hebben de schepen SPITSBERGEN, commandeur Rickmers, met 180, en NEDERLAND, commandeur Rickmers Jr, met 200 robben.

 

Leeuwarder Courant 13 augustus 1839¹¹⁴

Harlingen. Binnengekomen: den 4 augustus het smakschip HET TOEVAL, kapt. H.H. Ebes, van Memel (opm: Klaipeda); het kofschip GEZINA, kapt. B.A. Visser, van Oostrisoer; het barkschip SPITSBERGEN, kapt. H. Rickmers en het pinkschip DIRKJE ADEMA, kapt. H.B. Rickmers, beide van Groenland (opm: robbenjagers); het galjasschip MARIA LOUISE, kapt. J.F. Smidt, van Dantzig (opm: Gdansk).

 

 

Familiegegevens en opleiding

Geen

 

Lidmaatschap zeemanscollege(s)

Otto Mehlen werd per 01 juli 1851 met vlagnummer 13 ingeschreven als lid van het Harlinger zeemanscollege "Zeemansvoorzorg". Zijn schip was de "Dirkje Adama", boekhouders Barend Visser & Zⁿ te Harlingen. De contributie werd voldaan door zijn vrouw Anna Elfabe Schedigan, geboren 29 mei 1805. Ten tijde van de inschrijving had het echtpaar een dochter Machdalena (07 november 1842)^028-fol.013.

Hij was lid met het vlagnummer 13 lid van het College in de periode 1851-1858⁰³⁴.

 

Opmerkingen in verband met lidmaatschap Zeemanscollege(s)

Geen

 

De schepen van de kapitein

lid van het college Zeemansvoorzorg te Harlingen⁰³⁶

vlagnummer    periode      type           naam van het schip                                          boekhouder/reder

     H13             1841-1857 3/m freg.   Dirkje Adema                                                          Barend Visser & Zⁿ, Harlingen

 

Bouma⁰²⁵ vermeldt O.Mehlen als gezagvoerder gedurende:

*    1842 t/m 1858 van het 3/mschip “Dirkje Adema”, gebouwd in 1800 te Itzehoe, 349 ton o.m., varend voor Barend Visser & Zⁿ te Harlingen.

 

Overige bijzonderheden

Van der Wal en Fopma (1998, "Harlingen weerspiegeld", p.17) noemen een "Dirkje Adema" als het derde schip van de Nederlandsche Groenlands- en Straat Davis Visserij-Sociëteit. Samen met hun tweede schip, de "Spitsbergen" zouden deze bij de walvisvaart meer succesvol zijn geweest dan het eerste schip uit 1825, de "Harlingen", die in dat jaar in het pakijs van Straat Davis verloren ging (zie ook bij K.Hoekstra). Bouma⁰²⁵ noemt maar één "Dirkje Adema", een 3/m schip gebouwd in 1800 te Itzehoe, 349 ton, en in 1842 bij Barend Visser & Zⁿ te Harlingen. De opeenvolgende gezagvoerders waren O.Mehlen (1842-1858), C.Burgman (1859) en H. Wildts (1860-1864). Het schip werd in 1864 verkocht naar Noorwegen en strande in 1865 bij Rügen.

 

Ontleend aan: “Trying-0ut. An Anatomy of Dutch Whaling and Sealing in de Nineteenth Century, 1815-1885”

Joost C.A.Schokkenbroek, Aksant, Amsterdam, 2008, 366 pp

p.124 e.v.  In 1835 werd te Harlingen een nieuwe maatschappij gevestigd, zonder een specifieke naam maar gevoerd door de rederij Barend Visser en Zoon. Zij kochten de “Spitsbergen II” en de “Nederland”,  die werd herdoopt in “Dirkje Adema”, vernoemd naar de eerste vrouw van Dirk Cornelis Zijlstra, een vermogend Harlinger. De nieuwe maatschappij was een privé onderneming zonder aandeelhouders

p.130         “In 1841, Captain Hinrich Braren Rickmers was succeeded by Otto Mehlen, who left Harlingen harbour on 9 March on board Dirkje Adema , in company with the Spitsbergen (II), which was under the newly appointed Captain Johan Both, who in turn had succeeded Hendrick Rickmers.

                   In de volgende pagina’s ontleendt Schokkenbroek aan berichten in de Leeuwarder Courant en de Provinciale verslagen gegevens over afvaarten, terugkomsten en vangstresultaten, die hier niet verder zullen worden vermeld

p.134         “That year (1848), however, an interesting phenomenom took place. Otto Mehlen’s name pops up in the newspaper a few months after his return in Dirkje Adema. In between whaling voyages, he apparently tried to make some money on the side as Captain of Vriesland but without success: on 20 September he came back home from Amsterdam with an “empty” ship. Its supposed cargo was not specified.

p.135         In 1853 werd het tweede schip van Barend Visser, de “Spitsbergen” verkocht en was de Dirkje Adema de enige walvisvaarder in Harlingen.

                   “Sources about whaling activities of Barend Visser & Son betweee 1854 and 1859 are scarce

p.136         In 1856 and 1857, Mehlen had a fairly early return (on 19 and 26 July, respectively). The only information available concerns results for the latter year. In 1857, Dirkje Adema’s crew killed 1,300 seals.342 The following year (1858), Mehlen had his last command. His ship departed on 10 March and upon its return, in Harlingen after an absence of about 4½ months, 100 seals were unloaded.343 Mehlen’s command was taken by C. Brinkmann in 1859.

 

 

 

 

 

 

 

Amsterdamsche Courant 15 juni 1844¹¹⁴

Amsterdam, 14 juni. Volgens bericht van de Groenlandsche Visserij, had het Harlinger schip SPITSBERGEN, kommandeur Both, de 3^e mei 3 robben geslagen, de DIRKJE ADAMA, kommandeur Mehlen, was op die datum nog ledig.

 

Algemeen Handelsblad 00 juli 1844¹¹⁴

Uit een provinciaal verslag over 1843 waren de visserij uitkomsten over dat jaar niet slecht. Beide schepen van Harlingen, DIRKJE ADEMA had aangebracht 4536 stuks robben en 5 walvissen, zijnde de hoogste vangst van al de naar Groenland uitgezonden bodems. Met de SPITSBERGEN zijn aangebracht 3189 stuks en 1 walvis, hetwelk een middelmatige reis wordt genoemd.

 

Amsterdamsche Courant 23 juli 1845¹¹⁴

Harlingen, 19 juli. De alhier te huis behorende Groenlandvaarders DIRKJE ADAMA, kommandeur Mehlen, en SPITSBERGEN, kommandeur Both, hadden ieder, volgens bericht van het blad De Visscherij, een vis (opm: walvis) gevangen en 2000 robben geslagen

 

NRC 28 mei 1850¹¹⁴

Rotterdam, 27 mei. Volgens brief van kommandeur O. Mehlen, voerende de te Harlingen te huis behorende Groenlandsvaarder DIRKJE ADAMA, had hij de 1^e dezer 9.000 robben geslagen en zou hij nog enige tijd aan de robbenkust vertoeven om daarna de terugreis aan te nemen. Aan boord was alles wel. De overtocht vanaf de Vlierede tot aan Groenland was in acht dagen afgelegd.

 

NRC 07 augustus 1850¹¹⁴

Rotterdam, 6 augustus. Uit Harlingen schrijft men ons d.d. 4 augustus het volgende. De Groenlandsvaarder SPITSBERGEN is op vrijdag de 2^e augustus hier binnengelopen, hebbende 6.500 robben gevangen. De vangst is dus dit jaar zeer gunstig over het geheel, want de reeds voor enige weken gearriveerde DIRKJE ADAMA bracht ruim 9.600 robben aan.

 

NRC 31 juli 1851¹¹⁴

Harlingen, 28 juli. De Harlinger Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA, kapt. Mehlen, is heden in onze haven binnengelopen met de aanzienlijke vangst van 3500 robben en een walvis. De andere, gelijktijdig van hier vertrokken SPITSBERGEN, kapt.P. Nagel, is ter rede van ’t Vlie gearriveerd met 900 robben, zodat deze minder gelukkig is geslaagd.

 

 

NRC 06 juli 1852¹¹⁴

Cuxhaven, 3 juli. Volgens hier ontvangen rapport hadden de 15^e juni de schepen DIRKJE ADEMA 100 en SPITSBERGEN 700 robben geslagen.

 

 

NRC 02 augustus 1852¹¹⁴

Harlingen, 30 juli. Gisteren liep de Harlinger Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA hier de haven binnen met een vangst van 200 robben en een kleine vis (opm: walvis). De andere, SPITSBERGEN, wacht nog voor de haven op hoger vloed en zal waarschijnlijk heden avond binnenlopen. De laatste brengt 1000 robben aan. De vangst is dus niet zeer groot.

 

NRC 27 februari 1853¹¹⁴

Harlingen, 24 februari. De Groenlandsvaarders DIRKJE ADEMA en SPITSBERGEN zijn deze morgen onder de gunstigste omstandigheden uit onze haven vertrokken.

 

NRC 28 februari 1854¹¹⁴

Harlingen, 26 februari. Gisteren avond was men hier zeer ongerust over de zeesluizen en schepen in de buitenhaven, want, bij een hevige storm en ontzettend hoog opgejaagde vloed, werd de Groenlandvaarder DIRKJE ADEMA losgerukt van zijn ligplaats en een spel van wind en golven. Daardoor zijn de stoomboot FLEVO, een paar tjalken, de kazerne en genoemd schip zelf aanmerkelijk beschadigd, enige mensen in de haven gevallen en met moeite er uitgeholpen. Het afvaren der FLEVO is daardoor deze morgen ook enige uren vertraagd.

 

NRC 03 maart 1854¹¹⁴

Harlingen,1 maart. De enige nog overige Groenlandvaarder DIRKJE ADEMA, is heden van hier ter visserij uitgezeild. Het is te wensen, dat een goede vangst deze tak van nijverheid aanmoedige, opdat er in plaats van het ten vorigen jare alzo afgeschafte schip SPITSBERGEN, een ander in de vaart gebracht worde.

 

Algemeen Handelsblad 08 juni 1854¹¹⁴

(Geen plaats of datum) De Harlinger Groenlandvaarder DIRKJE ADEMA, commandeur Mehlen, had tot 16 mei 1854 600 robben geslagen. (opm: zie NRC 290754)

 

NRC 29 juli 1854¹¹⁴

Harlingen, 28 juli. Gisteren avond retourneerde in onze haven de Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA, kapt. O. Mehlen, aanbrengende slechts 600 robben, zodat deze visserij ditmaal zeer ongunstig is afgelopen.

 

NRC 23 februari 1856¹¹⁴

Harlingen, 21 februari. De Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA, kapt. O. Mehlen, de enige hier nog bestaande, heeft gisteren morgen onze haven verlaten. Vroeger was die meestal bemand met buitenlanders, thans bijna geheel met binnenlands scheepsvolk. (opm: groenlandvaarder = walvis- en robbenjager)

 

NRC 25 maart 1856¹¹⁴

Harlingen, 23 maart. Omtrent de Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA, onlangs van hier vertrokken, is men niet recht gerust, dewijl er een gerucht verspreid is, als zou dit schip in het ijs gezonken zijn, terwijl de bemanning grotendeels op het ijs redding had gezocht. (opm: zie NRC 270356)

 

NRC 27 maart 1856¹¹⁴

Rotterdam, 26 maart. De eigenaars van het schip DIRKJE ADAMA schrijven, dat hun niets bekend is van een aan dat schip overkomen ongeluk – zie NRC. van 25 dezer – maar dat zij zelfs alle redenen hebben te verzekeren, dat dit gerucht geheel vals is.

 

NRC 12 juli 1856¹¹⁴

Harlingen, 9 juli. Men heeft hier het zekere bericht ontvangen, dat de Harlinger Groenlands- vaarder DIRKJE ADEMA in het laatst der maand april in welstand gezien was bij de robbenvangst.

 

NRC 13 februari 1857¹¹⁴

Rotterdam, 12 februari. Men is thans te Harlingen weder bezig om het schip DIRKJE ADAMA, commandeur Otto Mehlen, bestemd naar Groenland ter robben- en walvisvangst, onder tuig te brengen om nog in deze maand de reis te aanvaarden. Het schip wordt bemand met meer dan vijftig koppen, waarvan het grootste gedeelte belang bij de vangst heeft, waarom het voor de equipage zowel als voor de eigenaren te wensen is, dat de vangst voordelig moge uitvallen.

 

Leeuwarder Courant 09 februari 1858¹¹⁴

Harlingen, 7 februari. De buitengewone zachte winter is oorzaak geweest, dat de zeevaart alhier geen noemenswaardige verhindering heeft ondervonden. Heden morgen heeft ook de stoomboot BURGERMEESTER ZIJLSTRA haar gewone wekelijkse beurt op Kampen weder hervat, terwijl op de Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA alle toebereidselen tot vertrek naar de visserij worden gemaakt. Zo wij vernemen wordt reeds morgen de bemanning aan boord verwacht.

 

Leeuwarder Courant 12 maart 1858¹¹⁴

Harlingen, 10 maart. Heden verliet onze haven, om naar de visserij te vertrekken, de Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA, kapitein O. Mehlen, bemand met 53 schepelingen. Was de afscheidsgroet der overgrote menigte, die op havenhoofden stond, welgemeend en hartelijk, ook onze wens, en gewis die van al onze stadgenoten, “een goede vangst en gelukkige terugkomst”, vergezelt hen naar het barre Noorden

 

NRC 26 juli 1858¹¹⁴

Harlingen, 23 juli. De Groenlandsvaarder DIRKJE ADAMA, kapt. O. Mehlen, is hier deze middag terug gekomen. De vangst is deze reis gering geweest, als bestaande in circa 400 robben. (opm: zie LC 270758, waar men over slechts 100 robben spreekt).

 

Leeuwarder Courant 27 juli 1858¹¹⁴

Harlingen, 25 juli. Na een afwezigheid van ruim vier maanden, kwam hier gisteren terug de Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA, kapitein O. Mehlen. De gehele equipage bevond zich in de beste toestand, maar de vangst mag aller ongelukkigst genoemd worden, daar zij slechts uit ruim 100 robben bestaat. (opm: zie NRC 260758, waar men over 400 robben spreekt).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

In de Harlinger Courant van half mei 1853 (geen datum op de fotokopie van de pagina) staat het volgende⁰⁹⁶:

“HARLINGEN 16 Mei Wij berigten met genoegen de hier ontvangene tijding, dat van de beide jaarlijks van hier, voor rekening van de H.H.Barend Visser & Zoon, ter Groenlandsche visscherij uitzeilende schepen, het eene: Dirkje Adema, reeds met eene lading van 8300 robben is bevracht en het andere Spitsbergen , met eene lading van 3500 robben naar de plaats der walvischvangst is opgezeild. Beide zijn nog visschende en dus waarschijnlijk nog niet op de terugreis.”

 

 

Familiegegevens en opleiding

Geen

De schepen van de kapitein

Bouma⁰²⁵ vermeldt C.Burgmann (moet zijn Brinkmann) als gezagvoerder gedurende:

• 1859 van het 3/mschip “Dirkje Adema”, gebouwd in 1800 te Itzehoe, 349 ton o.m., varend voor Barend Visser & Zⁿ te Harlingen.

 

Overige bijzonderheden

p.124 e.v.  In 1835 werd te Harlingen een nieuwe maatschappij gevestigd, zonder een specifieke naam maar gevoerd door de rederij Barend Visser en Zoon. Zij kochten de “Spitsbergen II” en de “Nederland”,  die werd herdoopt in “Dirkje Adema”, vernoemd naar de eerste vrouw van Dirk Cornelis Zijlstra, een vermogend Harlinger. De nieuwe maatschappij was een privé onderneming zonder aandeelhouders

p.136  In 1856 and 1857, Mehlen had a fairly early return (on 19 and 26 July, respectively). The only information available concerns results for the latter year. In 1857, Dirkje Adema’s crew killed 1,300 seals.342 The following year (1858), Mehlen had his last command. His ship departed on 10 March and upon its return, in Harlingen after an absence of about 4½ months, 100 seals were unloaded.343 Mehlen’s command was taken by C. Brinkmann in 1859.

 

Leeuwarder Courant 11 januari 1859¹¹⁴

Harlingen, 9 januari. Ofschoon de Groenlandsvaarders alhier ter stede in de laatste jaren ongunstig slaagden en alleen de DIRKJE ADEMA in de vaart bleef, zal toch nog dit jaar het fregat NOORDPOOL ter robbenvangst uitgerust worden, onder directie van de heren Zeilmaker en Co alhier. Omstreeks het midden der volgende maand, of zo mogelijk nog vroeger, denkt men uit te zeilen. Men hoopt dat deze onderneming met een goed gevolg bekroond word, tot opbeuring van deze tak van nijverheid.

 

Leeuwarder Courant 22 februari 1859¹¹⁴

Harlingen, 20 februari. De beide Groenlandsvaarders hebben onze haven verlaten. Op maandag den 7 dezer vertrok de NOORDPOOL, onder bevel van de scheepskapitein R. Helmers, naar Tonsberg, die aldaar het vaartuig heeft overgeleverd aan de commandeur C. Koch, om met 60 man Noordse equipage ter robbenvangst te gaan. Heden morgen zeilde de DIRKJE ADEMA uit met 56 man equipage, onder bevel van de commandeur C. Brinkman, om mede aan de visserij deel te nemen.

Onze beste wensen voor het welslagen der onderneming vergezellen beide vaartuigen, daar die tak van nijverheid zo bevorderlijk kan zijn voor de bloei dier stad.

 

 

 

Familiegegevens en opleiding

Hendrik werd geboren/gedoopt 07 september/03 oktober 1802 te Sneek als zoon van Minnert Wilts (sic) en Antje Douwes

Hij bleef ongehuwd.

Hij overleed op 18 september 1887 te Leeuwarden, 85 jaar en ongehuwd. Hij werd begraven op de begraafplaats aan de Spanjaardslaan in Leeuwarden

 

Ontleend aan: “Trying-0ut. An Anatomy of Dutch Whaling and Sealing in de Nineteenth Century, 1815-1885”

Joost C.A.Schokkenbroek, Aksant, Amsterdam, 2008, 366 pp

In Appendix 5, p.323 staat een “Overview of Pupils of the Nautical College in Harlingen (1842-1864)”, en kennelijk degenen die aan de walvisvaart hebben deelgenomen, waaronder:

Hendrik Wildst, geboren te Sneek. In 1842 met als leeftijd 39 jaar. In de jaren 1842-1845 wordt aangetekend dat hij is “bescheiden en zeer vlijtig” in gedrag en “redelijk vatbaar” in begrip. Hij maakte in 1844/45 een reis naar Groenland;

 Ook in 1845/46 ging hij weer naart school per 02 december en werd weer omschreven als “bescheiden en zeer vlitig” en nu “vatbaar” in begrip, dwz een wat hogere kwalificatie. “Has received sufficient theoretical training in naviogation. Calculates longitude at sea by lunar distances.”. Maakte en reis naar Groenland.

Hij ging tenslotte weer naar school op 23 november 1846 met dezelfde kwalificaties voor gedrag en begrip. “Has received sufficient theoretical training in navigation. Calculates longitude at sea by chronometers.” Ook nu weer een reis naar Groenland

 

Lidmaatschap zeemanscollege(s)

H.Wildst was met vlagnummer 33 in de periode 1860-1875 lid van het Harlinger zeemanscollege "Zeemansvoorzorg". Hij is niet in de Registers van het College ingeschreven. De gegevens zijn ontleend aan de ledenlijsten van het College uit "Sweijs"⁰³⁴.

 

Opmerkingen in verband met Zeemanscollege(s)

Geen

 

De schepen van de kapitein

lid van het college Zeemansvoorzorg te Harlingen⁰³⁶

vlagnummer   periode     type          naam van het schip                                boekhouder/reder

        33           1859-1863 3/m           Dirkje Adama (walvisvaarder)           Barend Visser & Zⁿ, Harlingen

 

Bouma⁰²⁵ vermeldt H.Wildst als gezagvoerder gedurende:

     *   1860 t/m 1864 op het 3/m schip “Dirkje Adema”, gebouwd in 1800 te Itzehoe, 349 ton o.m., varend voor Barend Visser & Zⁿ te Harlingen. Het schip werd in 1864 verkocht naar Noorwegen en strandde in 1865 op Rügen.

 

Overige bijzonderheden

Het fregat "Dirkje Adema" van de reders Barend Visser & C^o te Harlingen maakte onder kapitein H.Wildst in 1860 een reis naar de Noordelijke IJszee tot de hoogte van Spitsbergen. Daarover werd verslag gedaan door de matroos Jan Wever. Deze maakte in 1862 nog een tweede reis op "de Groenlandvaarder". "Geen van deze reizen was bijzondergelukkig wat de vangst betreft". Zie: "Journaal der merkwaardige reizen van Jan Wever (van West-Terschelling ...". Ingeleid door A.B.van Deinse te Rotterdam. Den Haag, 1946.

 

Voer in de zestiger jaren van de 19de eeuw "als commandeur op de Harlinger walvisvaarder (liever: robbenjager) "Dirkje Adema". Hij was in 1841 als volgt ingeschreven (op de Zeevaartschool te Harlingen): H.Wilst van Sneek. Klasse 3. Vlijt 3 Graden. Vermogen 3 Graden. Rekent de gebeterde Koersen en verheden. Later komen we hem nogmaals tegen. Onder "opmerkingen" staat dan "Bij Barend Visser naar Groenland". De firma Barent Visser en Zn. was de reder van de "Dirkje Adema"⁰¹⁷.

 

Pieter Reinders Roda, zeeman, geboren 24 mei 1813 te Terschelling, overleed als schepeling aan boord van het Nederlandse pinkschip "Dirkje Adema" onder kapitein Hendrik Wilst, op reis van Harlingen naar Groenland op 10 maart 1860 op het ijs op 73^o14' NB en 04^o20' WL bij de robbenvangst. Uit: J.P.N.L.Roorda van Eijsinga. Roda van Terschelling, een geslacht van zeevarenden. Naaldwijk/Oostburg, 1966. (CBG G/-/port/554).

 

Het schip was in 1860 “verreweg het oudste schip van de Nederlandse vloot. Het vaartuig deed in 1860, onder gezag van kapitein H.Wildst, een reis naar de Noordelijke IJszee en bracht het tot de hoogte van Spitsbergen. Aan boord bevond zich Jan Wever van West-Terschelling.” (Uit: “De Harlinger rederijen. Scheepvaart in vroegere jaren” door H.J.A.R. van Harlingen; Harlinger Courant, 14 november 1969).

 

Ontleend aan: “Trying-0ut. An Anatomy of Dutch Whaling and Sealing in de Nineteenth Century, 1815-1885”

Joost C.A.Schokkenbroek, Aksant, Amsterdam, 2008, 366 pp

p.124 e.v. In 1835 werd te Harlingen een nieuwe maatschappij gevestigd, zonder een specifieke naam maar gevoerd door de rederij Barend Visser en Zoon. Zij kochten de “Spitsbergen II” en de “Nederland”, die werd herdoopt in “Dirkje Adema”, vernoemd naar de eerste vrouw van Dirk Cornelis Zijlstra, een vermogend Harlinger. De nieuwe maatschappij was een privé onderneming zonder aandeelhouders

p.136        It was not until 1860 that the vessel in service of Barend Visser & Son sailed under Dutch command again. That year, Hendrik Wildst (1802-1877) from the little Frisian town of Sneek, took the helm. Thus, for all 24 years between 1835 and 1859 the vessel had a foreign master.

                  The 1860 season was a failure. Based on the information available, that year’s catch amounted to two polar bears and an unspecified number of seals.345 Moreover, Hendrik Wildst lost two of his men: a German surgeon and, about eight days later, an able bodied seaman. Both men received seamen’s burials.346 Slightly better results were obtained during the 1861 season, with a total catch of 560 seals yielding 100 kwartelen of blubber.

                              Harlinger Courant, 4 March 1858; Idem, 27 July 1858; C. de Jong, ‘De Dirkje Adema’, 42; typescript A.J.Dijkstra; C. Nielsen, ‘Uit de geschiedenis van de Harlinger walvisvaart’, 25.

p.137        In 1863, the whaling activities of Barend Visser & Son were discontinued. Hendrik Wildst spent the last years of his active and adventurous life in St. Anthony Gasthuis in Leeuwarden. The following year, the 64-year old Dirkje Adema was sold to Norway for ƒ9,000.352 In Norway the vessel was used in the transport of timber but one year later (1865), the vessel ran aground near the German island of Rügen. After a life-long service of 65 years and hundreds of thousands of miles of sailing, the vessel found its final mooring place about 150 kilometres to the northwest of Itzehoe,where the ship had been built.

 

Leeuwarder Courant 13 juli 1860¹¹⁴

Harlingen, 11 juli. Na een afzijn van 5 maanden keerde heden in onze haven terug de Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA, commandeur H. Wilds. De bemanning bevond zich in de beste welstand, ofschoon 2 derzelve, de scheepsdokter en een matroos, op de reis overleden zijn. De vangst is echter ongelukkig uitgevallen en bestaat slechts in ruim 200 robben en één vinvis.

 

 

Leeuwarder Courant 12 februari 1861¹¹⁴

Harlingen, 10 februari. Naar wij vernemen is het vertrek der Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA, aan de firma Barend Visser alhier toebehorende, weder spoedig op handen. Morgen over 8 dagen komt de bemanning reeds aan boord en kort daarna kan de uitvaart plaats hebben.

 

Leeuwarder Courant 01 maart 1861¹¹⁴

Harlingen, 27 februari. Ofschoon de Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA in de laatste paar jaren zeer ongelukkig in de vangst is geslaagd, werd die bodem, opnieuw tot de tocht toegerust en verliet heden morgen onze haven, met zich voerende 53 man equipage, onder bevel van de commandeur H. Wildts. De herhaalde “Hoera’s!” der bemanning en der talloze toeschouwers bij de uittocht, gaven duidelijk blijk van de hoge belangstelling in deze onderneming, en luid was de algemene wens: Een behouden terugkomst met een goede vangst!

 

NRC 01 maart 1861¹¹⁴

Harlingen, 27 februari. De Groenlandsvaarder DIRKJE ADAMA, voorzien van een bemanning van 55 koppen onder bevel van de gezagvoerder H. Wilst (opm: H. Wildts), heeft heden onze haven verlaten om zijn jaarlijkse tocht ter walvis- en robbenvangst aan te vangen.

 

Leeuwarder Courant 15 maart 1861¹¹⁴

Harlingen, 13 maart. De laatste stormen zijn, ofschoon men geen zware verliezen heeft te betreuren, niet gunstig voor de zeevaart dezer stad geweest. Verscheidene vaartuigen, waaronder de Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA, zijn daardoor genoodzaakt op de rede van het Vlie te blijven liggen; veertien dagen hebben de meeste schepen daar vertoefd, en dat ze het daar niet ruim hadden getuigt het kofschip WELGELEGEN, kapitein J. Zwaal, dat met gebroken spil en verlies van ankers hier weder is binnen gelopen. Het Harlinger weerglas is echter hedenmorgen vrij wat gerezen. De menigte vissersvaartuigen, die sedert 12 dagen onze haven vulde, heeft ons heden eensklaps verlaten, en, naar wij vernemen, hebben op de rede liggende schepen tevens gelegenheid gehad om in zee te komen.

 

Leeuwarder Courant 30 juli 1861¹¹⁴

Harlingen, 28 juli. De Groenlandsvaarder DIRKJE ADEMA, commandeur H.J. Wildst, is heden, na een afwezigheid van 5 maanden, in onze haven terug gekeerd. De gehele bemanning bevond zich in de beste welstand, maar de vangst is zeer slecht geweest, en bestaat slechts in 170 robben.

 

NRC 31 juli 1861¹¹⁴

Rotterdam, 30 juli. De 28^e juli kwam de Groenlandsvaarder DIRKJE ADAMA, commandeur H. Wildts, in Harlingen binnen na een afwezigheid van circa vier maanden. Ook deze keer kan de vangst als totaal mislukt beschouwd worden, daar er door deze bodem niet meer dan een paar honderd robben zijn aangebracht.