Inloggen

De Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders te Hoorn nam vanaf 1985 de doelstelling op zich om de herinnering levend te houden aan de Nederlandse grote zeilvaart uit de negentiende eeuw, met daarbij vooral ook aandacht voor  het Nederlandse aandeel in de vaart rond Kaap Hoorn en de  Nederlandse schepen en zeelieden die die Kaap rondden. Daarmee  zette die Stichting voort wat de in 1959 opgerichte Vereniging van Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders beoogde. Die Vereniging bestond uit Nederlandse zeelieden die alleen als lid tot die Vereniging konden toetreden als ze aan de hand van hun monsterboekje aantoonden dat ze met een zeilend vrachtschip Kaap Hoorn hadden gerond. Die Vereniging telde ooit zo'n tachtig leden. Hoorn kozen ze als hun basis; daar kwamen ze  regelmatig bijeen. Tenslotte was deze om zijn stormen zo beruchte Kaap, vanuit Hoorn ontdekt in 1616  en toen naar deze Westfriese stad vernoemd. Deze Nederlandse zeelieden zijn niet meer onder ons.

In Hoorn bevindt zich aan het Achterom het Sint  Jozefhuis. In dit monumentale pand uit de achttiende eeuw is de Oudheidkamer gevestigd van de Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders. Hier wordt de herinnering bewaard aan die oude zeelieden door het tentoonstellen van een collectie die gewijd is aan die Kaap Hoornvaart en de grote Nederlandse zeilvaart uit de negentiende eeuw. Die collectie omvat een bibliotheek van ruim een duizend boeken, van schilderijen en kaarten, scheepsmodellen, navigatie instrumenten, maar ook een rijke en omvangrijke collectie Nederlandse zeilschipdocumentatie. Die documentatie is alfabetisch geordend op scheepsnaam en keurig geordend opgeslagen in een flink aantal ouderwets vertrouwde ordners. Deze documentaire collectie kwam tot stand door het samenvoegen van de collecties van drie grote verzamelaars, kenners en liefhebbers van de Nederlandse grote zeilvaart: de heren M. Hoedemaker, L. Smit en K. Suyk Jr.

 

Een donateur van het eerste uur van de Stichting, de heer  A.M. Lels, speelde een belangrijke rol bij het onderbrengen van dit materiaal in de Oudheidkamer van de Kaap Hoorn-vaarders te Hoorn. Uit deze collectie putten de vrijwilligers van de Stichting nog steeds de gegevens, waarmee zij de vele Jaarpublicaties verzorgden waarin zij een variatie aan onderwerpen uit de periode van de grote Nederlandse zeilvaart behandelden, zoals de jaarpublicatie uit 2010 Reizen rond Kaap Hoorn onder Nederlandse vlag, of  de Atlas van Kaap Hoorn uit 2016. Deze collectie is er om door het publiek te worden geraadpleegd, zie voor mogelijkheden de website van de Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders. Het is echter een gelukkige beslissing om de gegevens van deze documentatie in nauwe samenwerking met Marhisdata toe te voegen aan dat rijke bestand dat Marhisdata reeds opbouwde en om het via de moderne digitale techniek nu ruim en gemakkelijk toegankelijk te maken voor alle geïnteresseerden. Dat was de bedoeling van de samenstellers van de collectie Hoedemaker, Smit, Suyk. Daarmee blijft de herinnering aan de Nederlandse zeelieden uit de periode van de grote Nederlandse zeilvaart en aan de Kaap Hoornvaart levend.           

C.F.L. Paul

 

Verantwoording project digitalisering en verwerking scheepsdocumentie Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders

De collectie bestaat uit 39 ordners met documentatie , in de 20e eeuw, verzameld en samengesteld door de hierboven genoemde heren Hoedemaker, Smit en Suyk.

Deze documentatie bestaat uit aantekeningen over schepen, afbeeldingen van schilderijen die zich deels in de bekende maritieme musea bevinden maar zich ook veelal in particulier bezit bevonden en zich wellicht nog bevinden, foto’s, correspondentie, dagboekfragmenten etc.. 

Het belang van deze documentatie moet in de tijd geplaatst worden en is voor bepaalde onderdelen aan verandering onderhevig.

Dit geldt met name de aantekeningen over de geschiedenis van de schepen. Door intensief onderzoek op basis van (digitale) primaire bronnen in archieven, door onze vrijwilligers zorgvuldig samengestelde maritieme kronieken en aanvullende secundaire bronnen zijn we in staat  een veel completer en juister beeld naar boven te krijgen over de geschiedenis van een schip, dan de aantekeningen in deze collectie over schepen. Dit is niet meer dan het logische gevolg van het feit dat in de periode dat deze liefhebbers deze documentatie samen stelden, de onderzoeksmiddelen, bronnen en mogelijkheden vele malen beperkter waren. Dit zal in zekere zin (kunnen) gelden voor elke collectie want we zitten momenteel in een digitale revolutie voor wat betreft het ontsluiten archiefbronnen door het digitaliseren van de brondocumenten en H(andwritten) T(ext) R(ecognition) technieken zoals bv transkribus waardoor er veel onbekende informatie toegankelijk zal worden gemaakt.

Daarnaast zijn Maritieme Musea hedentendage volop bezig met het online beschikbaar stellen van afbeeldingen van schilderijen, die zich al dan niet in depot bevinden. Dit in 'full color' en zeer gedetailleerd gefotografeerd. Hier zitten dus ook schilderijen tussen die door de hierboven genoemde liefhebbers met veel inspanning ooit in het verleden zijn gefotografeerd en in zwart-wit zijn afgedrukt.

Met name door alle stukken die zich niet in archieven en de hedendaagse musea bevinden, blijft deze collectie relevant. Het is niet voor niets dat de Stichting Jacob Spin  een belangrijk aandeel voor haar rekening nam bij het digitaliseren. Door het ontsluiten van deze documentatie zijn nml. tientallen tot op heden onbekende scheepsportretten vervaardigd door scheepstekenaar Jacob Spin boven water gekomen.

De documentatie is een volledige kopie in pdf (dit wordt later dit jaar aangepast) van het scheepsdossier zoals in de collectie van de Stichting Nederlandse Kaaphoorn-vaarders is aangetroffen. Er is geen selectie gemaakt door stukken niet te digitaliseren. Ook zijn stukken, op uitdrukkelijk verzoek, niet herplaatst in de wetenschap dat door het jarenlange en intensieve gebruik stukken van schepen in verkeerde scheepsdossiers terecht kunnen zijn gekomen. Zowel de voor- als achterkant zijn verwerkt indien sprake is van referenties of aantekeningen en verwijzing naar de collectie (glas) negatieven die bij de Stichting Nederlandse Kaaphoorn-vaarders berust. Dit laatste is belangrijk omdat in de scheepsdossiers niet altijd alle de afdrukken nog aanwezig zijn. Momenteel worden deze glasnegatieven door een vrijwilliger van MARHISDATA uitgezocht en gedigitaliseerd. Er zijn 768 dossiers gekoppeld met schepen uit het bestand van MARHISDATA. Een 60 tal dossiers moeten nog worden uitgezocht.

De scheepsdossiers die de Nederlandse Koopvaardij betreffen zijn gekoppeld aan de scheepsgegevens die door MARHISDATA zijn en worden verzameld. Het koppelen hiervan is grotendeels afgerond. Van een beperkt aantal scheepsdossiers moet nog worden vastgesteld bij welk schip deze behoren.

Deze collectie wordt als geheel aangeboden op een aparte pagina onder historie en collecties op onze website waar de bezoeker direct de pdf kan downloaden en openen. Daarnaast wordt een bezoeker op de website van MARHISDATA geattendeert op het eventueel bestaan van een dossier indien aanwezig.

Door dit samenwerkingsverband tussen drie Stichtingen hebben we een mooie collectie kunnen ontsluiten en daarmee toegankelijk  kunnen maken voor iedereen die geinteresseerd is in de Maritieme geschiedenis.

Klik hier om de documentatie te bekijken

MARHISDATA 2022