Familiegegevens en opleiding
Klaas Jans Lieuwen werd geboren te Terschelling op 23 augustus 1835.
Hij huwde op 21 juni 1860 met Antje Schol, geboren 24 december 1839 te Terschelling en overleden te Amsterdam. Klaas Jans woonde sinds 15 juni 1862 in de Binnen Bantammerstraat te Amsterdam.
Hij overleed op 16 augustus 1892 te Amsterdam en had toen als beroep schuitenvoerder. 010-p.92/96.
De schepen van de kapitein
Klaas Jans Lieuwen was gezagvoerder op de volgende schepen:
1864-1866 kofschip "Helena Catharina", 86 last (163 ton), in 1862 te Joure gebouwd. Boekhouders Nederlandsche Kofschipreederij te Amsterdam.
1867-1869 schoenerbrik "Energie", ex "Anna Maria Wilhelmina", in 1867 aangekocht door rederij Van den Berg & Co te Amsterdam. 238 last (260 ton).
In februari 1869 vertrok het schip van Amsterdam naar Brazilië met Londen als tussenhaven. De bemanning telde 10 koppen waarvan 5 Terschellingers. De broer van de kapitein Reltje Jans was eerste stuurman. Tevens was de vrouw van de kapitein aan boord.
"Het leek er aanvankelijk op dat de reis voorspoedig zou verlopen, maar op 13 maart ondervonden de schepelingen anders. Het schip bevond zich die dag om ongeveer elf uur in de voormiddag op 46 gr. ZB en 9 gr. 15 min. WL. De opkomende wacht had juist de gort genuttigd, die de kok had opgediend, toen een zware schok hen deed opschrikken en naar dek snellen. Voor de geopende deur ontwaarden ze de boegspriet van het schip, dat hen had overzeild. De Spaanse brik "Paket de Alabama" had de "Energie" aan bakboord geramd en wel met zo'n kracht, dat het erop leek, dat de beide schepen niet meer van elkaar los te krijgen zouden zijn." Een deel van de bemanning, waaronder de kapitein, sprong op het Spaanse schip, maar drie schepelingen moesten achterblijven, waaronder de stuurman Reltje Lieuwen. Het Spaanse schip zeilde door zonder zich om de zinkende "Energie" te bekommeren. Nog dezelfde dag werden de drie schipbreukelingen door een Engels schip opgepikt. De "Energie" werd in zinkende toestand achtergelaten. Maar of het ook inderdaad is gezonken is niet te achterhalen. (In 010 wordt geen bron voor dit rampverslag genoemd. Er is een afbeelding door Spin opgenomen over "De aanzeiling van de Energie".
In: Cornelis Douwes". Orgaan van de Vereniging van Oud-Leerlingen der Zeevaartschool Terschelling: nr.30p, 556-558, 1970 wordt deze schipbreuk eveneens weergegeven. Daarin staat de vermelding dat de heer T.W.Dekker bij zijn nautische nasporingen op Terschelling een lang gedicht op het spoor kwam , dat over deze schipbreuk handelde. Dit rijm van 20 coupletten is in zijn geheel afgedrukt en werd gemaakt door stuurman Reltje J.Lieuwen en zijn vrouw Aaltje Roggen in de winter van 1869 op 1870.
1870-1871 schoenerbrik "Fortuna" ex. "Sunburst", gebouwd in 1859, 113 last (213 ton).
1872-1874 bark "President van Rijckevorsel", gebouwd in 1856, 716 ton, rederij F.R.P.Victor te Amsterdam.010-p.92/96.
Vertrek en terugkomst van schepen in Amsterdam093:
kapitein naam schip vertrek terugkomst
K.J.Lieuwen Helena Catharina 02 juli 1862 09 oktober 1862
Bouma025 vermeldt K.J.Lieuwen als gezagvoerder gedurende:
* 1861 t/m 1866 van de kof “Helena Catharina”, gebouwd in 1832 te Joure, 163 ton o.m., varend voor de Ned. Kofschipreederij Dir. C.A.Schröder te Amsterdam);
* 1867 t/m 1869 van de schoenerbrik “Energie” ex Anna Maria Wilhelmina”, gebouwd in 1853 te Amsterdam, 260 ton o.m., varend voor v/d Bey & Co te Amsterdam. Het schip werd in 1869 overzeild;
* 1870 van de sch.brik “Fortuna”, ex Sunburst, gebouwd in 1859 te Pictou, Nova Scotia, 213 ton o.m., varend voor v/d Bey & Co te Amsterdam;
* 1873 t/m 1874 van het 3/mschip “President van Rijckevorsel”, gebouwd in 1856 te Krimpen aan de IJssel, 851 ton o.m., varend voor F.R.P.Victor te Amsterdam.
Overige bijzonderheden
´Uitkeringen van de Buul vanaf 1864” door Hille van Dieren. Pp. 36-71 in: De Buul 400 jaar zeeverzekering op Terschelling 1587-1987 onder redactie van W.Smit. Uitg. Smits & Wytzes, Urk-Terschelling 1987, 92 pp.
De auteur verwijst naar een “archief over Terschellinger zeevarenden, dat Teunis dekker uit Midsland aangelegd heeft”.
Het artikel handelt over de schaarse gegevens omtrent uitkeringen.
“Een enkele kwitantie is bewaard gebleven, zoals bijvoorbeeld het uitbetalingsbewijs van Ariën Pieters Smit, die op 7 januari 1870 van P.P.Cupido f 80,- uitgekeerd kreeg wegens schipbreuk.
Over deze scheepsramp is wel wat bekend gebleven. Het betrof de overzeiling van de schoenerbrik ENERGIE op 13 maart 1869. Het schip was in februari 1869 vertrokken op een reis van Amsterdam naar Brazilië, met Londen als tussenhaven. Er waren 10 man aan boord, waaronder zes Terschellingers. Bovendien had de Terschellinger kapitein Klaas Jans Lieuwen zijn vrouw Anna Lieuwen-Schol mee als passagier. De eerste stuurman was zijn broer Reltje Lieuwen, Andries Zorgdrager uit Midsland was kok, Ariën Pieters Smit, toen 18 jaar oud, was matroos. Cornelis Zorgdrager was lichtmatroos (later vuurtorenwachter op de Brandaris) en de 13-jarige Iemke Jollema was scheepsjongen.
Op 13 maart 1869 bevond de ENERGIE zich om 11 uur ’s morgens op 46o ZB en 9o15’WL. De opkomende wacht had juist de gort genuttigd die de kok had opgediend, toen het schip met een klap werd aangevaren door de Spaanse brik PAKET DE ALABAMA. Iedereen stormde naar het dek en eerst leek het erop of de schepen niet meer van elkaar los konden komen. Toen kapitein Lieuwen zag dat het schip verloren was, spoorde hij de bemanning aan om over te springen. Een plotselinge golf maakte echter de schepen los van elkaar, waardoor kok Andries Zorgdrager in zee terecht kwam en jammerlijk verdronk. Er zaten echter nog drie man op de ENERGIE, te weten Reltje Lieuwen, Kees Zorgdrager en Iemke Jollema, die tot hun verbijstering zagen dat het Spaanse schip haar reis vervolgde. Stuurman Lieuwen heeft de catastrofe op rijm gezet en in het eenentwinstigste couplet zegt hij:
Nog zie ik de brik in het verschiet,
Hij stoort zich nergens aan.
Betreurt zich om ons drieën niet,
En laat ons kermend staan
De drie schipbreukelin peilden drie voet water in het ruim en trachten het lek met kussens en dekens te dichten. Nog dezelfde dag werd hun noodvlag gezien door de bemanning van een Engels zeilschip, die hen met een sloep van boord haalden, nadat de stuurman Kees en Iemke met een lijn overboord geworpen had. Toen beiden opgepikt waren uit de ruwe zee sprong Rel Lieuwen zelf.
De Buul keerde in het volgende jaar 5 keer uit, waarschijnlijk aan de bovengenoemde Terschellingers.”
Dit verslag veroont verschillen met de beschrijving hiervoor!
