Amsterdam, 30 april. Z.M. de Koning en de Koningin hebben heden in de voormiddag de Kweekschool voor de zeevaart bezocht en daarna van het frisse lenteweder gebruik gemaakt om een pleziervaart op het IJ te doen met de stoomboot DOLPHIJN, aan boord van welk vaartuig een dejeuner gebruikt werd.
De plechtigheid der kiellegging op de werf der Koninklijke Fabriek van Stoom- en andere Werktuigen werd door de lange duur van het watertochtje van Hunner Majesteiten zeer vertraagd en had ten vier uur nog niet plaats gehad. Naast de beide in aanbouw zijnde grote stoomboten, bestemd voor de Maatschappij Insulinde, was voor deze gelegenheid een tribune opgeslagen, met de nationale Nederlandse en Waldeckse kleuren versierd. Een bijzonder mechaniek stond gereed om de Koningin gelegenheid te geven de door een kleed bedekte naam van het schip te ontbloten, tegelijk waarmede het eerste stuk van de voorsteven opgericht en aan de ijzeren kiel bevestigd zal worden. Het schip zal de naam ORANJE NASSAU dragen en evenals de beide andere voor de West-Indische maildienst bestemde boten voor twintig passagiers eerste, twintig tweede klasse, benevens voor goederen ruimte opleveren. De inhoud van 1.400 ton, de lengte 72 meter, de beweegkracht der machine van duizend indicateur paardenkracht zijn; het vaartuig moet volgens contract binnen acht maanden gereed zijn. (opm: bij deze gelegenheid verleende Z.M. aan de West-Indische Maildienst het predicaat Koninklijke)
De namen van de twee grotere stoomschepen der Maatschappij Insulinde zijn KONING WILLEM III en NEDERLAND EN ORANJE.

Amsterdam, 25 mei. Van de scheepstimmerwerf der heren Raylton Dixon & Co. te Middlesbro’ on Tees is met goed gevolg te water gelaten het voor de alhier gevestigde Stoomvaartmaatschappij Insulinde nieuw gebouwde schroefstoomschip MACASSAR, groot ongeveer 2.300 bruto of 1800 netto tonnen, met een draagvermogen van 3.300 tonnen en voorzien van 1.250 ipk; het zal gevoerd worden door kapt. J. de Ridder. Dit is het eerste van de vier, naar een zelfde bestek voor gezegde maatschappij in aanbouw zijnde schepen, met welke zij, tezamen met het reeds in de vaart zijnde stoomschip C. FELLINGER, groot 2.800 tonnen draagvermogen en met machines van 800 pk, in juli van het aanstaande jaar een maandelijkse vaart tussen hier en Java zal beginnen. Binnen enige dagen zal haar alhier gebouwd wordend stoomschip KONING WILLEM III te water gaan, gevolgd over vier weken door het te Middelsbro’ in aanbouw zijnde stoomschip PADANG en eindelijk weder alhier het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE.

Door aandeelhouders van de Stoomvaart-Maatschappij Insulinde werd heden te Amsterdam onder voorzitterschap van de heer C. Fellinger, president-commissaris, een algemene vergadering gehouden tot het uitbrengen van het eerste jaarlijks verslag.
Aanwezig waren 18 aandeelhouders, vertegenwoordigende 610 aandelen en tezamen gerechtigd tot het uitbrengen van 90 stemmen.
De exploitatie heeft zich bepaald tot een reis van het stoomschip C. FELLINGER, dat de 2e maart 1882 via Londen en Pauillac naar Batavia vertrok en de 23e juli vandaar terugkeerde. De volgende reis van hetzelfde stoomschip werd aanvaard de 20e augustus 1882 en eindigde op de dag van binnenkomst, de 13e januari 1883. Deze reis komt alzo op de exploitatierekening over het volgende jaar.
De uitkomsten van een eerste reis van de C. FELLINGER en van een enige reis met het stoomschip AMSTERDAM blijven voor rekening van de eerste deelhebbers van de Maatschappij, die als zodanig sedert zijn uitgetreden.
De uitvracht van de enige reis van de C. FELLINGER was redelijk, doch de retourvracht mager, omdat in mei en juni, toen het schip op Java was, de producten van de oude oogst gescheept en die van de nieuwe nog niet ter verscheping voorhanden waren.
Van die reis is hierdoor slechts een saldo van NLG 3.838,02 overgebleven. Bovendien vertoont de balans en winst- en verliesrekening een post van NLG 30.097,66 aan gekweekte renten van de op prolongatie uitgezette stortingen van de aandeelhouders.
De onkostenrekening ad. NLG 10.091,97 is geheel, die voor oprichting en emissie van het maatschappelijk kapitaal drievijfde van het meubilair 30 % afgeschreven. De balanswaarde van de C. FELLINGER is na een kleine afschrijving van NLG 2.207 op het bedrag van aankoop gebleven.
Verder komen op de rekening voor twee stortingen van NLG 87.500, waarvoor de stoomschepen KONING WILLEM III en NEDERLAND EN ORANJE belast zijn veertien dagen na hun herstelling (opm: mogelijk is bedoeld: aflevering) bij de Koninklijke Fabriek van Stoom- en Andere Werktuigen, ingevolge contract.
Behalve deze twee stoomschepen zijn voor de Maatschappij in aanbouw bij de heren Raylton Dixon & Co., te Middlesbrough on Tees, twee stoomschepen aan welke de namen MACASSAR en PADANG gegeven zijn. Al deze schepen hebben een inhoud van 2.300 bruto of 1.800 netto ton, met een draagvermogen van ongeveer 3.300 ton, worden voorzien van compound stoommachines van plm. 250 nominaal of 1.250 epk. De termijnen van aflevering waren gesteld: voor het eerste schip in Engeland binnen elf, voor het tweede binnen twaalf maanden; voor de twee schepen bij de Koninklijke Fabriek, het eerste op 31 mei en het tweede op 31 juli 1883.
In de tijdige aflevering van al de vier schepen is de directie echter zeer teleurgesteld, zodat de voorgenomen maandelijkse vaart niet in mei van dit jaar is kunnen beginnen, doch daarmede nog ongeveer twee maanden gewacht zal moeten worden. De MACASSAR werd 24 dezer te Middlesbro’ te water gelaten en zal begin juli gereed zijn. De PADANG volgt een maand later. De KONING WILLEM III zal in het begin van juni alhier te water gaan, doch eerst einde augustus afgeleverd worden, terwijl van de NEDERLAND EN ORANJE nog niets met juistheid te zeggen valt.
Voor het onderhouden van een geregelde maandelijkse dienst op Java zal nog een zesde stoomschip nodig zijn, tot aanschaffing waarvan de directie voornemens is te zijner tijd voorstellen te doen.
Het verslag bevat verder enige mededelingen omtrent hetgeen aan de samenstelling van de Maatschappij in haar tegenwoordige vorm is voorafgegaan, waarvan later een uittreksel zal worden medegedeeld.
Naar aanleiding van dit verslag werd door een van de aandeelhouders gevraagd: 1e. of er geen boete bedongen is voor te late aflevering van de stoomschepen; 2e. of voortaan niet een percentsgewijze afschrijving jaarlijks plaats zal hebben. Het antwoord van de voorzitter luidde, dat aan de aannemers in Engeland geen boete als voorwaarde was opgelegd, evenmin als dit het geval is geweest bij hun aannemingen voor de Rotterdamsche Lloyd. Aan de Koninklijke Fabriek van Stoom- en Andere Werktuigen is een boete van NLG 1.000 voor iedere week te late levering bij contract gesteld. Wat de percentsgewijze afschrijving betreft, daaromtrent behelzen de statuten geen voorschriften.
Nadat nog dezelfde aandeelhouder op de wenselijkheid van geregelde afschrijvingen in het vervolg nader aangedrongen had, werd de vergadering gesloten.

Advertentie. Stoomvaart-Maatschappj Insulinde. Opening van de geregelde maildienst voor passagiers en lading tussen Amsterdam en Nederlands-Indië, zullende ook Macassar worden aangedaan.
De dienst zal worden verricht door de volgende stomers, vertrekkende van Amsterdam:
C. FELLINGER, 2.003 tons, de 31e juli a.s.
MACASSAR, 2.500 tons, de 31e augustus a.s.
PADANG, 2.500 tons, de 30e september a.s.
KONING WILLEM III, 2.500 tons, de 31e oktober a.s.
NEDERLAND EN ORANJE, 2.500 tons, de 30 november a.s.
Voor het bespreken van passage en vracht, gelieve men zich te wenden tot de agenten J.F. van Leeuwen, te Padang, Batavia, Samarang, Soerabaija en Macassar.

Amsterdam, 7 augustus. Van de scheepswerf der Koninklijke Fabriek van Stoom en Andere Werktuigen, directeur de heer J.M. van der Made, zal morgen ten 3½ uur te water worden gelaten het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE voor de Stoomvaart-Maatschappij Insulinde.

Amsterdam, 1 december. Hedenmorgen is het nieuwgebouwde stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, kapt. Aukes, behorende aan de Stoomvaart Maatschappij Insulinde naar het Koninginnedok gegaan om te worden gedokt en geverfd.

Amsterdam, 3 december. Het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, het tweede nieuwe schip dat voor rekening der Stoomvaart-Maatschappij Insulinde bij de Koninklijke fabriek gebouwd werd, is heden, nadat in het Koninginnedok de laatste hand er aan gelegd werd, naar het spoorwegbassin vertrokken om aldaar te laden.

Amsterdam, 18 december. Het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, kapt. Aukes, vertrok heden morgen te 8 uit de Rietlanden naar Java, lag te 11 uur te IJmuiden voor de sluizen, en kan eerst hedenavond te 5 uur doorschutten wegens spuien.
(opm: vertrek voor eerste reis)

IJmuiden, 20 december. Sedert het ongeluk met de CONDOR schijnt “storm” in de natuur het wachtwoord te zijn; ’t is aldoor storm, alleen afwisseling gevende in meer of mindere hevigheid; zo is de storm de onheilsbode voor de zeeman, schepen van de houtvloot, andere jaren lang binnen van de laatste reis, komen zo af en toe binnensukkelen met een afgetobde bemanning na een buitensporig onevenredig getal reisdagen, de storm bederft alles, de ene dag belet hij afvoer van water met spuien en de volgende dag jaagt hij het opgezette water diep landwaarts in, zodat als somtijds op een enkele fraaie dag de sluizen hier kunnen worden geopend,de op vertrek liggende schepen het moeten aanzien, hoe door de hoge waterstand, hun door spuien het vertrek wordt belemmerd, zoals het menigeen vroeger en eergisteren de NEDERLAND EN ORANJE trof, die de ganse dag verloor en de PRINSES AMALIA, die eerst gisteren met donker in zee kwam omdat de storm goed vond enige arme houtvaarders in de buitenhaven dwars in het vaarwater te slingeren; de stormbuien van gisteren waren ook schuld dat de NOORSE schoener UNDINE bijna de haven was misgelopen en vergaan, het schip liep in de kokende zee uit het roer; gelukkig kwam het weder in zijn koers en kon het nog juist boven de kop van het hoofd liggen. ’t Was voor de toeschouwers een vreselijk angstig ogenblik; - we hopen hier echter, trots de Amerikaanse meestal helaas bewaarheid wordende stormtelegrammen, dat er enigen op de oceaan (van die stormen namelijk) mogen verloren gaan.

Amsterdam, 26 december. Het Nederlandse stoomschip NEDERLAND EN ORANJE werd eerst in Londen opgehouden doordat een verzakking in de kade van het Victoriadok het laden onder anderen van machinerieën bemoeilijkte, sedert wordt het vertraagd door de mist.

Amsterdam, 28 december. Het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, van Amsterdam, laatst van Londen naar Batavia, heeft drie dagen op de Theems voor anker gelegen, wegens dikke mist, en passeerde hedennamiddag te 3 uur Dover; alles wel aan boord, weder nog mistig.

Amsterdam, 12 februari. Het Nederlandse stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, van hier, laatst van Bordeaux, naar Batavia, passeerde 10 dezer Point de Galle en seinde dat de zuiger van de lagedruk cilinder gesprongen was. Men was bezig met het herstel en vervolgde inmiddels de reis, werkende met de hogedruk cilinder.

Batavia, 1 maart. Het Nederlandse stoomschip NEDERLAND EN ORANJE is alhier aangekomen met beschadigde lage drukcilinder en gebroken zuigerstang.

Amsterdam, 4 maart. Volgens een telegram uit Batavia was de in ons vorige nummer vermelde schade aan het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE reeds hersteld.

Batavia, 12 maart. Sedert het bericht van de 27e februari bleef de toestand van de vrachtenmarkt nagenoeg onveranderd en de onbevrachte vloot stationair. Naar Nederland werd wederom niets afgedaan; de Factorij is niet in de markt, doch door particulieren worden ongeveer 18.000 pikols koffie ter verscheping aangeboden tot NLG 30. Hoewel dit cijfer laag is, vermoedt men, dat binnenkort een afdoening tot stand zal komen, daar de toekomst geen verbetering in uitzicht stelt en het liggen wachten dus niet lonend zou zijn. Wanneer de betrekkelijk grote vloot onder Nederlandse vlag niet vermindert – en de koersen naar den vreemde zijn van dien aard, dat op een afzet daarheen voorlopig geen kans bestaat – dan zijn de vooruitzichten op flinke vrachten voor koffie uit de nieuwe oogst verre van schitterend en gelooft men niet, dat de koersen van het laatste seizoen bedongen zullen kunnen worden.
Naar het Kanaal heerst een weinig meer vraag en werden voor een passend eerste-klasse schip Sh.5/- meer besteed dan de laatst betaalde koersen. In deze richting worden tot matige prijzen nog een paar schepen gezocht. Naar Amerika noch naar Australië kwamen afdoeningen tot stand; naar New York blijft echter nog vraag bestaan en zal wel iets vermeerderen na afloop der in de volgende week te Padang plaats hebbende koffieveiling, welke echter slechts uit plm. 16.000 pikol bestaan zal, terwijl naar Australië de markt zeer lusteloos is en men in deze richting binnen kort geen verbetering tegemoet ziet.
De laatste bevrachtingen van Nederlandse schepen zijn: stoomschepen SOENDA en CONRAD naar Amsterdam elk NLG 90 koffie en NLG 110 huiden, stoomschip ZUID-HOLLAND naar Rotterdam NLG 90 koffie, NLG 110 huiden en NLG 40 suiker.
Lossende en onbevrachte Nederlandse schepen: ANTONIA, MAIBIT, AMSTEL, CORNELIA, MAASNYMPH, DORDRECHT II, GROEN VAN PRINSTERER, NOACH IV, LICHTSTRAAL, MARTINA JOHANNA, JACOBUS JOHANNES en NEERLANDS VLAG, en de stoomschepen KONINGIN EMMA en NEDERLAND EN ORANJE.

In het tweede jaarverslag van de Stoomvaart-Maatschappij Insulinde wordt o.a. het volgende medegedeeld: De balans en winst- en verliesrekening wijst geen dividend aan.
In het afgelopen jaar toch werden geen andere reizen volbracht dan de 3e, 4e en 5e reis door het stoomschip C. FELLINGER.
Gecombineerd lieten deze drie reizen een overschot van NLG 23.186,78.
In het krediet van de winst- en verliesrekening komt voor een bedrag van NLG 32.505,28, saldo van de intrestrekening. Deze rekening werd gecrediteerd voor gekweekte prolongatierenten en belast voor renten, verschuldigd tot ultimo december 1883, wegens een voorschot op het provenu van de obligatie-lening (waarvan de stortingen tegen 2 januari 1884 werden ingewacht) en op de nog verschuldigde laatste betalingstermijn van de twee stoomschepen, vervaardigd en geleverd door de Koninklijke Fabriek van Stoom- en andere Werktuigen. Deze termijn, die, volgens contract van aanneming, moet worden voldaan na de zogenaamde garantietermijn, komt met NLG 181.798,53 voor op de kredietzijde van de balans.Het stoomschip JACATRA, in aanbouw, staat debet wegens de 1e termijn van betaling, volgens contract, aan de bouwmeesters voldaan.
De 5 in de vaart zijnde schepen paraisseren voor hunne volle boekwaarde met
NLG 2.571.717,99½. Dat bedrag vertegenwoordigt de kostprijs van de C. FELLINGER bij aankoop --- voor verbetering daaraan bestede gelden waren ten vorige jare afgeschreven of zijn nu in de reisrekeningen als onkosten geboekt ---- en van de schepen MACASSAR, PADANG, KONING WILLEM III en NEDERLAND EN ORANJE de som welke die bodems gekost hebben van aanbouw, uitrusting, enz. tot gereed liggende op hun laadplaats alhier en zulks met inbegrip van volledige inventarissen en waardeloze machinedelen, waaronder voor ieder schip: een naaf met 4 schroefbladen, een krukas, een schroefas, enz.
Tegenover dit hoofd van rekening staat een rekening van herstellingen en vernieuwingen ad NLG 23.500.
Van het totaal van de verkregen baten ad NLG 55.702.16 werd voorgesteld af te trekken: in de eerste plaats het saldo der oprichtingskosten ad NLG 16.733,16½, waardoor dit hoofd in het vervolg geheel uit onze boeken verdwijnt, vervolgens enige afschrijvingen op huis, meubelen, etc. van NLG 629,48, NLG 451,02½ en NLG 356,80, en eindelijk nog enige kleine afschrijvingen, tezamen ad NLG 551,69.
Blijft dan over een bedrag van NLG 37.000,-.
Hierna wordt voorgesteld de verdeling als volgt te doen geschieden:
Te boeken in het krediet der rekening voor herstelling en vernieuwing NLG 23.500, zijnde 15 percent over de waarde der ketels en 5 percent over de waarde van het casco en de machines van de C. FELLINGER, en de dan overblijvende NLG 13.500 aan te nemen als netto winstsaldo.Hiervan ingevolge artikel 29 van de statuten, ten bate van het reservefonds te brengen ten minste 10 percent of NLG 1350. Het overige, ten bedrage van NLG 12.150, als onverdeelde winst over te boeken op het jaar 1884.

Aan het verslag van de Stoomvaart-Maatschappij Insulinde, hetwelk door de directie zal worden uitgebracht in de op 29 mei te houden algemene vergadering, ontlenen wij het volgende:
Het kapitaal bleef evenals het vorige jaar groot NLG 2.400.000. De 4e december laatstleden werden de inschrijvingen op de geldlening van NLG 900.000 aangenomen ten kantore van de heren Jolles & Co en Leembruggen, Guepin & Muijsken te Amsterdam; het gehele bedrag werd toen voltekend. De storting ad 100% op de obligaties is uitgeschreven geworden tegen 2 januari 1884; zij komt dus niet op de tegenwoordige balans voor en zal slechts deel uitmaken van die van het lopende jaar.
Van onze vloot was gedurende het grootste gedeelte van het jaar nog slechts één schip in de vaart, namelijk de C. FELLINGER. De 13e januari 1883 kwam het hier van de 3e reis binnen en volbracht nog een 4e en 5e reis voor ultimo december van dat jaar. Behalve voor het gewone onderhoud van schip en machines, behoefden geen herstellingskosten daaraan besteed te worden. Een en ander verkeerde in goede staat en voldeed goed aan de vereisten. De andere stoomschepen werden opgeleverd als volgt: MACASSAR in de maand augustus, PADANG in de maand september, beide gebouwd door de heren Raylton Dixon & Co., te Middelsbrough on Tees; KONING WILLEM III in de maand oktober, NEDERLAND EN ORANJE in de maand december, beide gebouwd door de Koninklijke Fabriek van Stoom- en Andere Werktuigen alhier. Deze schepen aanvaardden hun 1e reizen, respectievelijk 28 augustus, 25 september, 23 oktober en 19 december. Geen van hun was voor ultimo december hier teruggekomen. Bijzonderheden aangaande de bouw van deze schepen en hun machines deelden wij u reeds mee in ons eerste jaarverslag en wij wezen u er toen reeds op dat wij teleurgesteld zouden worden in de tijd van hun oplevering. Wij moeten nu tot ons leedwezen constateren dat de termijnen, daarvoor bij contract bepaald, met ruim drie en vier maanden werden overschreden, hetgeen natuurlijk de opening van onze geregelde vaart zeer vertraagde. Dat hierdoor ons kapitaal, langer dan wij verwacht hadden, werkeloos bleef, spreekt vanzelf. Wat nu de deugdelijkheid en doelmatigheid van deze schepen aangaat, daaromtrent wensen wij, alvorens een definitief oordeel uit te spreken, de ondervinding van een langere tijd te raadplegen. Voorshands kunnen wij u mededelen dat de tot nu toe ontvangen rapporten omtrent de deugdelijke constructie en zeewaardigheid van alle deze schepen uitmuntend waren. De machines en de ketels werkten vrij goed en het kolenverbruik was, in aanmerking nemende dat machinisten tot de kennis van de voorwaarden waaronder de meest zuinige werking van de machines verkregen wordt, slechts door ondervinding geleid worden, niet onbevredigend. Wij hebben intussen goede redenen te verwachten dat machines en ketels goed en duurzaam zullen voldoen en dat het kolenverbruik betrekkelijk gering zal zijn, althans onze raming niet zal overschrijden. Sedert heeft onze vloot een verdere uitbreiding ondergaan door de aanbouw van het stoomschip JACATRA. Alvorens aan de heren Raylton Dixon & Co de bouw van het zesde stoomschip op te dragen, stelden wij ernstige pogingen in het werk om andermaal de Nederlandse industrie ten voordeel te zijn en de opbrengst van de obligatielening, althans grotendeels door haar te doen genieten. Wij moesten daarbij intussen er op bedacht zijn dat het, voor de instandhouding van onze vier wekelijkse dienst, noodzakelijk was dat dit zesde stoomschip ons zeer stellig in de eerst dagen van mei 1884 zou worden afgeleverd, zodat wij slechts onder dit beding de bestelling wilden doen en tevens onder verband van belangrijke boeten bij niet tijdige oplevering. Onder zodanige voorwaarden bleek de onmogelijkheid om ditmaal met de inlandse nijverheid tot zaken te komen; immers zowel de Koninklijke Fabriek van Stoom- en Andere Werktuigen te Amsterdam, als de Maatschappij De Schelde te Vlissingen, konden slechts een opleveringstermijn van verscheidene maanden later aannemen en geen van beide was in de mogelijkheid om tegen begin mei 1884 een schip met machines, als door ons geprojecteerd, kant-en-klaar af te leveren. Deze bodem heeft een lengte van 325 Engelse voeten bij 38 voet wijdte en 27 voet holte; is alzo groot plus minus 2500 bruto tonnen, met een draagvermogen van plus minus 3500 tonnen en is voorzien van waterballast en van de nieuwste en meest praktische inrichtingen ter behandelingen van schip en lading. Toen wij dit schip bestelden was de prijs voor stoomboten alreeds lager dan bij de bestelling van de vier genoemde en is dit 6e stoomschip dan ook uit dien hoofde, in vergelijking met de andere, goedkoop; dit schip toch zal geheel gereed slechts weinig meer dan gene kosten, ongelet het langer en wijder is en daardoor plus minus 400 ton meer inhoudsruimte heeft, terwijl daarenboven de zoveel kostbaarder machines en ketels, plus diverse nuttige bijvoegingen en door de praktijk aangeraden wijzigingen, de kostprijs eerder belangrijk hoger had moeten maken. Deze bodem, JACATRA genaamd, is de 3e mei jongstleden, zijnde twee dagen binnen de contracttijd, aan ons opgeleverd geworden en heeft sedert de 17e mei daaraanvolgende de eerste uitreis aanvaard onder bevel van kapt. T.D. Gollards. De vier wekelijkse dienst, geopend de 31e juli van het afgelopen jaar en wel met de stomer C. FELLINGER, werd in november onderbroken door de late oplevering van de NEDERLAND EN ORANJE; nu de zes boten in de vaart zijn, kan, behoudens rampen, de vier wekelijkse dienst zonder bezwaar flink onderhouden worden. De resultaten, bevaren met de 3e, 4e en 5e reizen van het stoomschip C. FELLINGER, in dit verslag voorkomende, blijkens uit de balans en de winst- en verliesrekening; andere reizen werden in het afgelopen jaar niet volbracht, daar het eerste nieuwe schip, de MACASSAR, eerst in het laatst van januari 1884 van de eerste reis retourneerde. De 3e reis van de C. FELLINGER, in 1882 begonnen, geschiedde onder zeer abnormale omstandigheden; de uitreis was als die van een outsider en in een periode van wilde concurrentie, zodat het daarmee verkregen resultaat niet als basis kan worden beschouwd. Op de 4e reis werd een zeer goede uitvracht bevaren, maar de terugvracht van Java, in mei, dus voor de opening van het scheepsseizoen, was laag, zoals dan in de regel het geval is, zodat het resultaat slechts weinig lonend was. De 5e reis geschiedde, zowel uitgaande als thuis varende, onder vrij normale omstandigheden en was redelijk winstgevend. Wanneer de nieuwe schepen ons tijdig, dat is in april, mei, juni en juli waren opgeleverd geworden, dan zouden zij alle één reis voor ultimo december kunnen volbracht hebben en zouden zij gedeeld hebben in de periode van lonende retourvrachten, die hoewel niet van zeer lange duur, toenmaals op Java bestaan heeft en waarvan nu alleen de C. FELLINGER – 31 juli van hier vertrokken – genot heeft gehad. De MACASSAR begon zijn eerste reis de 28e augustus 1883 en had al spoedig een kostbare ontmoeting, door, terwijl het bij de ingang van Victoria Dock voor anker lag, aangevaren te worden door het Engelse stoomschip JAPANESE. De reparatie kostte ongeveer acht dagen tijd en plus minus NLG 4/500. De gezagvoerder en reders van de JAPANESE bekenden schuld, doch trokken zich terug toen het op betalen aankwam, zich beroepende op een wet of bepaling, die oorzaak was dat de MACASSAR haar eigen schade moest betalen. De JAPANESE namelijk had vee aan boord, bij welk vee oppassers waren. Deze oppassers zijn, volgens interpretatie van de Engelse wet, passagiers en dus was de JAPANESE een passagiersschip. Het passagiersschip JAPANESE, binnen een bij bedoelde wet of bepaling aangewezen kring zijnde, die beschouwd wordt te behoren tot de haven van Londen, was onder compulsory pilotage (verplicht loodsmans commando) en een dergelijk schip is niet verantwoordelijk voor de schade, die het aan andere schepen toebrengt. De loods is in zodanig geval de enige verantwoordelijke persoon, doch volgens de wet is hij niet verder aansprakelijk dan tot een bedrag van GBP 100. Deze exceptie werd door de eigenaren van de JAPANESE opgeworpen en, op advies van een Engels rechtsgeleerde en van onze consulent alhier, zagen wij van elke vervolging in dezen af. Het enige wat wij van de loods konden bemachtigen was bruto GBP 70. Het nadelig saldo brachten wij in het debet van de reisrekening. De bevaren uitvrachten naar Indië hebben regelmatig het cijfer overtreden, dat wij destijds in onze vertrouwelijke mededeling als taxatie aannamen. Retourvrachten van Java waren in de eerste maanden van het jaar schaars en weinig lonend; van juni tot einde oktober waren zij redelijk, doch van toen af daalden zij snel en werd de hoeveelheid te verschepen lading binnen weinig tijds zeer onbeduidend. Onze MACASSAR, die in november van Java ging, ondervond alreeds de invloed van die verlaging. Wanneer aldus slechte tijden worden doorgemaakt betreuren wij het dubbel en gevoelen wij het nog meer dat de nationale stoomvloot, die hoofdzakelijk in geregelde lijn vaart tussen koloniën en moederland, ten gevolge van de thans vigerende suikerwetgeving, bijna geen noemenswaard kwantum van dat belangrijk zoet naar het vaderland kan overvoeren. Van het departement van koloniën ontvingen wij de mededeling dat wij, van de aanvang van het jaar 1884, ons evenredig aandeel in de overvoer van gouvernementsuitzendingen naar Nederlands Indië zouden krijgen. Ook het departement van marine gaf ons de toezegging dat, voor uitzendingen vanwege dat departement, ook van de schepen van onze maatschappij zal worden gebruik gemaakt. In de overvoer van bedevaartgangers naar en van Djeddah trachtten wij, aanvankelijk niet zonder succes, ons aandeel te verkrijgen en zijn onze belangen te Djeddah opgedragen aan de heer P.N. van der Chijs, viceconsul der Nederlanden aldaar. Met het sluiten van doorvoercontracten naar de Middellandse zeehavens zijn wij tot nog toe niet mogen slagen. Bijzondere invloeden schijnen zulks te bemoeilijken, doch hopen wij die op de duur te zullen overwinnen. Evenzo ging het in het afgelopen jaar met een doorvoer contract naar New York; het is ons echter aangenaam te kunnen vermelden, dat wij sedert geslaagd zijn een dergelijke overeenkomst te sluiten met de directie van de Nederlandsch Amerikaansche Stoomvaart-Maatschappij te Rotterdam, zodat wij voortaan in Nederlands Indië producten kunnen aannemen op directe cognossementen, met overscheping alhier of te Rotterdam op de boten van genoemde maatschappij.

Batavia, 4 oktober. Vrachten. Sedert het laatste bericht van 20 september bleef de markt vast gestemd en bestond er nogal vraag. Naar Nederland gaf de Factorij een gedeeltelijke lading aan verschillende schepen tot de laatst betaalde koers, doch is thans weer uit de markt. Naar het Kanaal werden wederom enige bodems opgenomen tot Sh.50/- voor eerste klasse schepen, terwijl voor andere de extra assurantie-premie van de vrac ht werd afgetrokken. Men zoekt nog enige ruimte in deze richting. Zoals verwacht werd, ontstond er na afloop van de Padang-veiling enige vraag naar laadruimte voor New York en werd naar deze destinatie een schip bevracht, dat, na aftrek van de extra premie GBP 2.0/- voor koffie bedong. In de ogenblikkelijke behoefte is thans voorzien. Naar Australië of Auckland vonden geen transactiën plaats en er bestaat ook geen vraag. De laatste bevrachtingen voor Nederlandse schepen zijn: NACHTEGAAL en SINDORO 15.000 picols Factorij-koffie à NLG 50 naar Amsterdam en liggen aan; MARY en VOORLICHTER 15.000 picols Factorij-koffie à NLG 50 naar Rotterdam en liggen aan; stoomschip NEDERLAND EN ORANJE koffie NLG 85, huiden NLG 110, tabak NLG 67,50 en suiker tot geheime koers naar Amsterdam; naar het Kanaal voor orders SMEROE GBP 2.3/6 suiker van de Noordkust.
Lossende en onbevrachte Nederlandse schepen: NEERLANDS VLAG, HELENA, L.R. KOOLEMANS BEIJNEN, PRINS HENDRIK, NEREUS, MARIE, EENDRAGT, BARON VAN PALLANDT VAN ROOSENDAAL, JOHANNA, NOACH V, KOSMOPOLIET III, LOTOS, MARIA, BAARN, NIEUWE WATERWEG II en NOACH VI, en de stoomschepen NOORD-HOLLAND, PRINS HENDRIK, VOORWAARTS, NOORD-BRABAND en C. FELLINGER.

Aan de De Ruyter- en Handelskaden heerst veel leven en bedrijvigheid. Behalve
verschillende zeilschepen liggen er, naast het stoomschip ORANJE NASSAU van de
West Indische Mail, NEDERLAND EN ORANJE van de Stoomvaart Maatschappij Insulinde, en een van de Hullboten, niet minder dan vier mailboten van de Maatschappij Nederland, nl. de stoomschepen PRINSES MARIE, PRINS HENDRIK en de beide heden gelijktijdig aangekomen VOORWAARTS en PRINS FREDERIK.

Volgens bij de Stoomvaart-Maatschappij Insulinde ontvangen bericht heeft het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, van Amsterdam naar Java, Aden aangedaan ter voorziening van een klein defect aan de ketel. (opm: kapt. A.B. Wierikx)

Amsterdam, 2 februari. Het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, kapt. A.B. Wierikx, van hier naar Batavia, te Aden tot herstel van een kleinigheid aan de stoomketel in de haven te anker liggende, is ingelopen door het Hamburger stoomschip AMALFI, waardoor aan bakboord een grote opening ontstond en het schip tot het campagnedek onder water zonk. Al de opvarenden zijn gered. (volgens bij de Vereniging van Assuradeuren ontvangen telegram uit Londen, zijn de stoomschepen NEDERLAND EN ORANJE en AMALFI in de haven van Aden in aanvaring geraakt, waarbij het eerst gemelde zonk en het laatste enige schade bekwam.)

Aden, 2 februari, te 01.20 uur. Het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE werd achter de brug aan bakboord ingelopen, en lag tijdens de aanvaring geankerd, het verticale gat is ca. 14’ lang en 10” wijd. Bij hoog water is het dek geheel onder water en bij laag water gedeeltelijk. Men zal het gat met planken dicht maken en trachten het schip leeg te pompen.

Amsterdam, 3 februari. Blijkens nader bericht uit Aden, heeft de aanvaring van het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, kapt. A.B. Wierikx, door het stoomschip AMALFI plaats gehad, terwijl laatstgenoemde de buitenhaven verliet.

Rotterdam, 4 februari. Volgens een telegram uit Londen is het gat in het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE met planken dicht gemaakt, en de eerste pomp aan boord gebracht.

Rotterdam, 11 februari. Volgens een telegram uit Aden 10 dezer, 12.40 uur, had men het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE leeggepompt tot aan de schotten van de machinekamer zonder dat de steven rees. Het schip liep echter opnieuw vol water, en de lading zal moeten worden gelost. Men heeft geen vrees dat het schip bij het vlot brengen zal breken; er zijn geen gaten in het dek gehakt en het zou raadzaam zijn om zo mogelijk assistentie uit Engeland te zenden.

Amsterdam, 17 februari. Een bij de Maatschappij Insulinde ontvangen telegram van Aden van 16 dezer meldt dat het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE waarschijnlijk deze week vlot zal komen.

Amsterdam, 18 februari. Volgens een telegram uit Londen is het Nederlandse schip NEDERLAND EN ORANJE vlot gebracht en is men thans bezig de lading te lossen.

Door vriendelijke bemiddeling van de gezagvoerder van de Engelse stomer DORUNDA, zijn op verzoek van kapt. A.B. Wierikx de navolgende bijzonderheden aan de agenten der Stoomvaart Maatschappij Insulinde alhier bekend geworden nopens de plaats gehad hebbende aanvaring van de stomer NEDERLAND EN ORANJE.
Het ongeluk gebeurde in de nacht van 1 dezer, bij heldere maneschijn.
De NEDERLAND EN ORANJE lag nabij Aden ten anker, in afwachting van aanvulling van de kolenvoorraad, die de volgende morgen langs zijde zou komen, en had de lichten naar gebruik brandende. Een Engels troepenschip lag daar tevens.
Omstreeks drie ure kwam de Duitse stomer AMALFI binnen, doch, achter de NEDERLAND EN ORANJE willende passeren, bemerkte men dat de daartoe gestelde koers zulks onmogelijk maakte, weshalve gepoogd werd de machine te doen achteruit werken; hiertoe was de nog beschikbare stoom evenwel niet meer voldoende, zodat de AMALFI de NEDERLAND EN ORANJE omstreeks midscheeps inliep, daarbij een gat in laatstgenoemde makende van 14 Engelse voeten beneden de waterlijn, en ± 2 Engelse voeten breed. Slechts twintig minuten waren dan ook voldoende om de NEDERLAND EN ORANJE te doen zinken, en ligt de boot thans zó, dat bij laag water het dek juist te zien is.
De gehele bemanning is gered; passagiers waren niet aan boord.
Bij vertrek der DORUNDA van Aden, was kapt. Wierikx nog bezig maatregelen te nemen, om van schip en lading zoveel mogelijk terecht te brengen.
Uit het vorenstaande blijkt thans duidelijk dat de schuld van het ongeluk geenszins aan de zijde der NEDERLAND EN ORANJE heeft gelegen, en geheel ten laste der AMALFI behoort te worden gebracht.

Aden, 19 februari. Uit het Nederlandse stoomschip NEDERLAND EN ORANJE is nog gelost een partij ijzer, goederen in balen en oliën. Veel lading is waardeloos.

Aden, 20 februari. Het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, dat door te grote diepgang nog niet in de haven kon komen, moet gelicht worden. De lading in het onderruim, die zeer uitgezet is, moet gelost worden, hetgeen zeer moeilijk is. De ballastketels zijn vol water.

Aden, 22 februari. Aan boord van het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE zijn thans de kimpompen aan het werk. Men gaat voort met het lossen van de lading. Maandag aanstaande hoopt men het schip in de haven te kunnen brengen. Volgens een telegram uit Aden van 23 dezer bij de Stoomvaart Maatschappij Insulinde ontvangen, is het stoomschip geheel leeggepompt en naar de binnenhaven verhaald om aldaar geheel te lossen.

Amsterdam, 8 maart. Volgens bij de Stoomvaart Maatschappij Insulinde ontvangen telegram uit Aden van de 7e dezer, is de lading van het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, kapt. A.B. Wierikx, geheel gelost en zal deze spoedig worden verkocht.

Hamburg, 18 maart. Het Seeamt alhier heeft dezer dagen de volgende uitspraak gedaan aangaande het in de grond varen te Aden van het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE door de AMALFI. De aanvaring is veroorzaakt doordat de gezagvoerder van de AMALFI niet tijdig genoeg kon stoppen, terwijl door grotere voorzichtigheid vermoedelijk de ramp vermeden zou zijn geworden. Ook schijnt het dat de werking van de stroom, bij de gezagvoerder onbekend, tot het ongeval heeft bijgedragen.

In de heden te Amsterdam gehouden gewone jaarlijkse algemene vergadering van aandeelhouders van de Stoomvaart Maatschappij Insulinde werd het verslag over 1884, waarvan de hoofdinhoud reeds vroeger meegedeeld is, uitgebracht. De balans en de winst- en verliesrekening, sluitende met een verliessaldo van NLG 207.346,61 werden met algemene stemmen goedgekeurd. De directeur, de heer Aug. Hendrichs, deelde vervolgens mede, welke de uitslag is geweest van het besluit van de laatste buitengewone vergadering tot wijziging van de staturen en tot uitgifte van preferente aandelen. De Koninklijke bewilliging op de wijziging van de statuten is verkregen; bij de daarop plaats gehad hebbende inschrijving op NLG 500.000 preferente aandelen is voor nog geen 20% ingeschreven, zodat het bestuur besloten heeft de inschrijvingen niet aan te nemen. Toch heeft het nog niet kunnen besluiten tot liquidatie over te gaan, daar over verschillende plannen nog onderhandelingen gevoerd worden, waaromtrent het bestuur echter thans nog geen nadere mededelingen kan doen. Inmiddels zijn de schepen in conservatie gelegd. Een van de aandeelhouders vroeg of de betaling van de juli-coupon van de obligaties verzekerd is, waarop het bestuur bevestigend antwoordt. Op een vraag van mr. Van Lilaar, hoe het gesteld is met de assurantiepenningen van de NEDERLANDE EN ORANJE, deelde de heer Hendrichs mede, dat de rapporten omtrent de schade nog niet ingekomen zijn. Overigens deelde het bestuur mede, dat hetgeen met de NEDERLAND EN ORANJE zal geschieden van geen invloed kan zijn op het besluit van het bestuur om de vaart al of niet voort te zetten.

Amsterdam, 28 juni. Het Landesgericht te Hamburg heeft inzake de aanvaring van de stoomschepen NEDERLAND EN ORANJE en AMALFI te Aden, het laatstgenoemde schip schuldig bevonden aan de aanvaring.

Bombay, 31 augustus. Het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, de 22e augustus met bedevaartgangers van hier naar Jeddah vertrokken, kwam gisteren ten gevolge van het breken van de verswatermachine, ongenoegzaam drinkwater voor de reis naar Aden aan boord hebbende, uit zee terug.

Londen, 26 november. Het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE is vlot geworden en heeft ogenschijnlijk geen schade bekomen. (opm: zie ook PGC 271185 en PGC 091285)

Smyrna, 24 november. Het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, van Bombay, is bij Sandjackspit aan de grond geraakt; assistentie is derwaarts vertrokken.

Smyrna, 8 november. Het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, dat met pelgrims van Jeddah naar hier en Konstantinopel bestemd, de 22e dezer op een modderbank te Sanjak Spit aan de grond raakte, is twee dagen later door een Turkse korvet en twee sleepboten vlot gesleept. Het schip kreeg geen schade en zette de 26e november de reis naar Konstantinopel voort.

Gibraltar, 17 januari. Het Engelse stoomschip NEDERLAND EN ORANJE is hier aangekomen met overgewerkte lading. (opm: dit zal het Nederlandse stoomschip NEDERLAND EN ORANJE van de Stoomvaart-Maatschappij Insulinde, gebouwd in 1883 zijn, dat in 1885 verkocht werd en pas later in 1886 verdoopt tot AKBAR; de NEDERLAND EN ORANJE lag op 2 januari 1885 te Odessa klaar voor vertrek naar Antwerpen).

Gibraltar, 27 januari. Het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, van Odessa naar Antwerpen, vertrok hedenochtend van hier, na de overgewerkte lading weer ter plaatse te hebben gebracht.

Vlissingen, 5 februari. Heden arriveerde alhier het stoomschip NEDERLAND EN ORANJE, van Odessa naar Antwerpen.

De heden te Amsterdam gehouden gewone algemene vergadering van aandeelhouders der Stoomvaart-Maatschappij Insulinde was bijeengeroepen naar aanleiding van art. 23 der statuten, ter goedkeuring van de balans en winst- en verliesrekening per 31 december l.l., en nu ook van die, afgesloten op 9 april l.l., sinds welke datum de vennootschap, krachtens besluit van de toen gehouden buitengewone algemene vergadering, is ontbonden en in liquidatie is getreden.
In de buitengewone algemene vergadering van 9 april l.l., is door de directie reeds verslag uitgebracht over het jaar 1885, waaraan nu wordt gerefereerd. Ten aanzien van de per 9 april l.l. opgemaakte balans wordt opgemerkt, dat tegenover de 6 reizen die einde 1884 en begin 1885 werden aangevangen en een gezamenlijk verlies opleverden van NLG 45.868,58
In de 2e helft van 1885 nog een reis per stoomschip JACATRA is ondernomen via Engeland en Djeddah naar Java en terug, die in januari l.l. werd volbracht.
Hoewel het retour-vrachtcijfer zeer middelmatig was en bovendien Colombo ter bijlading, en Marseille en Londen mede als loshaven moesten worden aangedaan, liet deze reis toch een winstcijfer van ruim NLG 14.000.
Onder de vennootschap bestaande moeilijke omstandigheden, wegens beperkte geldmiddelen, heeft men gemeend te moeten afzien van het plan om toen meerdere schepen uit te zenden.
De averijzaak per NEDERLAND EN ORANJE nadert haar afwikkeling ; met assuradeuren op casco is een regeling getroffen.
Wanneer de dispache, die nu gereed is, goedgekeurd zal zijn, dan zal de averij spoedig tussen belanghebbenden geheel geregeld kunnen worden.
De vijf stoomschepen in conservatie worden steeds deugdzaam onderhouden, hoewel dit natuurlijk nogal kosten na zich sleept.
Intussen worden die zo laag mogelijk gehouden, en de directeuren- liquidateuren hebben ook voor de tijd dier liquidatie in een belangrijke vermindering der haar toegekende bezoldiging toegestemd.
Die liquidatie is nu nog niet veel gevorderd, want er is nog geen der boten verkocht ; wel werd van vele zijden aanzoek gedaan tot opgave van laagste vraagprijzen, maar vele dezen schenen meer uit nieuwsgierigheid dan uit ernstige zucht om een redelijk cijfer te betalen uitgelokt te zijn. Directeuren-liquidateuren hoorden van ter zijde dat er nu ernstige pogingen aangewend worden tot het vormen ener combinatie met het doel om de 5 stoomschepen gezamenlijk over te nemen en weder in de vaart te brengen, maar officieel is hun daar omtrent nog geen opening gedaan.
Het scheen hun echter geen zaak om in afwachting te blijven van de dingen die misschien gebeuren zullen, en inmiddels de niet onbelangrijke kosten, aan onderhoud verbonden, gedurende onbepaalde tijd te laten doorlopen; daarom hebben zij in overleg met commissarissen besloten, de verkoop van de 5 boten in publieke veiling te beproeven, en wel op de grote wereldmarkt voor schepen, nl. te Londen.
Alzo zullen de 30e juni, tenzij vóór die tijd de verkoop uit de hand van een of meer der boten is tot stand gekomen, alle 5 stomers te Londen in publieke veiling worden aangeboden.
Bij zodanige verkoop wordt de in Engeland gebruikelijke wijze van aankondiging gevolgd, en zal de publieke veiling geschieden door tussenkomst van de voor verkoop van schepen alom gunstig bekende firma C. W. Kellock & Co., te Liverpool en Londen gevestigd.
De liquidateuren vleien zich, dat door de bedoelde aankondigingen de attentie van gegadigden behoorlijk op het materiaal der Maatschappij zal gevestigd worden en goede biedingen zullen worden uitgelokt.
Mocht dit niet zo zijn en geen biedingen inkomen in verhouding van de hun inziens tegenwoordig marktwaarde, dan zullen zij de schepen ophouden en voorlopig de gang van zaken aanzien, want noch commissarissen, noch zij zijn voornemens het goede en goed onderhouden materiaal à tout prix weg te geven.
De balans en winst- en verliesrekening werden, nadat bovenstaand rapport uitgebracht was, met algemene stemmen goedgekeurd.