Familiegegevens en opleiding

Jan Ydses van der Zweep werd geboren/gedoopt te Lemmer op 10/21 februari 1790 als zoon van Yde Jansz van der Zweep en Jo(h)anna Klüger.

 

Hij trouwde in 1821 te Antwerpen met Antje de Boer (datum en plaats onzeker), geboren/gedoopt op Oost-Vlieland op 05 januari/08 feburari 1801 als dochter van Thomas Cornelis de Boer en Tietje Tortel. Uit dit huwelijk werden drie kinderen geboren.

Na het overlijden van Antje trouwde hij voor de 2^de maal op 01 september 1831 te Middelburg met Dieuwertje/Dieuwke de Boer, geboren/gedoopt op 23/25 december 1802 te Vlieland en de zuster van zijn eerste vrouw. Uit dit huwelijk werd een zoon geboren. Zij overleed op 05 november 1832, 30 jaar.

Daarna had Jan een relatie met Wilhelmina Abels, geboren op 17 juli 1815 te Zierikzee als dochter van Willem Abels en Neeltje van der Ende. Uit deze verbintenis werd een dochter geboren, die door beide ouders werd erkeend.

Jan Ydesz overleed te Antwerpen op 25 juli 1851.

Er zijn portretten van Jan Ydesz van der Zweep en Antje de Boer

Gegevens van Ch. van der Zweep te Diepenheim, zomer 1999 en aan Tresoar en www.allezeeuwengezocht.nl

 

In “Reizen rond Kaap Hoorn onder Nederlandse vlag. Overzicht vanaf de ontdekking in 1616 tot het einde van de Nederlandse grote zeilvaart in 1911”. door H.Hazelhoff Roelfzema. Uitgave Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarder, 2010, 88 pp plus Bijlage met een Chronologisch Register van Reizen van 1616 tot 1911,

 

Lidmaatschap zeemanscollege(s)

J.Y van der Sweep was met vlagnummer 4 in de periode 1828-1830 lid van het Antwerpse zeemanscollege “Tot Nut der Zeevaart”

 

J.Y van der Zweep (met als adres M. van Arp & Zⁿ) werd met vlagnummer 253 op 25 maart 1828 ingeschreven als effectief lid van het Amsterdamse zeemanscollege “Zeemanshoop” op voordracht van J.K. de Vries. Als zijn schip is vermeld de “Eendracht”. Toegevoegd is “bedankt”^002.

Jan Ydes van der Zweep werd in de Algemene Vergaderingen van Zeemanshoop van 18/25 maart 1828 voorgesteld/benoemd tot effectief lid met vlagnummer 253. Hij was 38 jaar, woonde te Antwerpen met als adres J.Daniels & Zⁿ&Arbman te Amsterdam en als zijn schip wordt vermeld het fregat “Java”⁰²³

Jan Ydses van der Zweep werd deelnemer in het Weldadig Zeemans Fonds per 03 februari 1829. Hij bedankte in 1846⁰⁰³

 

Opmerkingen in verband met Zeemanscollege(s)

In de Bestuursvergadering van Zeemanshoop dd 28 januari 1830 wordt besloten een aantal leden aan te schrijven met het verzoek de verschuldigde financiën te voldoen, waaronder J.Y van der Zweep.⁰⁴²

In de notulen van de Bestuursvergadering dd 23 februari 1832 staat de volgende melding:

     “Bij Hoofdelijke omvrage verzoekt de President Penningmeester of de Heeren Effectieve Leden

     A.van den Abeele                                                   J.J.Lausen                                            Fr.P.Hoed

     N.Hensken                                                              O.Olferts                                               J.A.Zeylinga

     J.B.Frerichs                                                             P.J.Spilliard                                          J.Tholen

     P.Bostijn                                                                  P.Rolff                                                  F.A.Bunnemeijer

     J.Boelen J^z                                                               J.E.Beckman                                       O.R.Engelman

     J.Stoffers                                                                 J.Hartwijk                                            J.G.Bart

     H.H.Zeijlstra                                                           J.Y v.d.Zweep                                     W.H.Boon

hebbende hunne contributie nog niet voldaan daartoe volgens de Wet door het Bestuur zoude worden aangemaand.”⁰⁴².

In de notulen van de Bestuursvergadering van Zeemanshoop dd 26 juni 1834 staat een lijst van kapiteins die gedurende een bepaalde periode hun contributie niet hebben voldaan. Daarbij is J.IJ.van der Zweeep, vlagnummer 253, “sedert 3 Jaar” ⁰⁴²

 

De schepen van de kapitein

De Amsterdamsche Almanak voor Koophandel en Zeevaart van 1830 bevat in de ledenlijst van het Antwerpse zeemanscollege de vermelding van J.Y van der Zweep met vlagnummer 4.

 

lidmaatschap van het College Zeemanshoop te Amsterdam

vlag           periode                        type          scheepsnaam          reder/boekhouder

253           1828                         fregat        Java                          de Cock, Frères te Gent (sic)

                  1829-1831                  fregat        Java                          Boekhouders te Antwerpen

                  1832-1835                  fregat        Java                          geen opgave

157           1836-1838                  fregat        Eendragt                  Scheepsreederij te Schiedam

                  1839-1845                  geen vermelding van schip en boekhouder

 

Jan Ydesz was koopvaardijkapitein op de volgende schepen:

*      12 november 1822                       “Hortense” van Batavia naar Antwerpen

*      1829-1836                                     fregat “Java”

*      1835-1836                                     “Eliza”, van Suriname naar Antwerpen

*      1837-1839                                     fregat “Eendragt”

Gegevens van Ch. van der Zweep te Diepenheim, zomer 1999

 

Van Sluijs⁰¹³ vermeldt het schip “Amazone”, varend in 1825-1827 vanuit Antwerpen onder kapitein J.van der Zwiep. En J.Y van der Zweep van 1829 t/m 1836 als gezagvoerder van het fregat “Java”, c. 600 ton o.m., gebouwd in 1828 te Antwerpen door Le Carpentier met als reders N.& J. de Cock Frères te Antwerpen van 1829 t/m 1832 en in 1832 dezelfde reder maar nu te Rotterdam. Er wordt verwezen naar het Handelsblad van 06 maart 1832.

 

Jan Ydes van der Zweep is, vermoedelijk in Antwerpen, opgeklommen als zeeman en voerde in 1828 het commando over de Java, het grootste schip van de rederij N.J. de Cock. Net als Douwe Hendriks de Boer, verhuisde van der Zweep met ijn rederij naar Rotterdam, die van naam veranderde tot De Maleijer. “In totaal maakte hij op de Java vier retourreizen naar Oost Indië, terwijl het schip in 1829 bovendien voor de jaarlijkse expeditie naar Japan opgenomen was.”

Van der Zweep kwam daarna bij de Schiedamsche Scheepsreederij en werd kapitein van de Eendragt maar dit bleek van de rederij een ongelukkige keus. “Reeds voor het vertrek voor de eerste reis van Hellevoetsluis in 1837 besloot de eerste stuurman, dat met van der Zweep geen land te bezeilen was en verliet het schip.. Zoals het vervolg van de reis zou leren waren zijn klachten niet ongegrond geweest. Kort na het uitzeilen van Pasuruan, waar de Eendragt volgeladen was, weigerde het grootste deel van de bemanning alle verdere dienst. Van der Zweep kon niet anders doen dan buigen voor de werkstaking en zeilde terug naar Surabaja. Toen hij het schip wilde verzeilen naar Batavia begon de muiterij opnieuw, waarop hij alle weigeraars op het wachtschip van de marine in de boeien liet slaan. Dat het niet zo maar willekeurige klachten over van der Zweep’s chronische dronkenschap betrof, bleek uit het feit, dat zowel de eerste als de tweede stuurman tot de muiters behoorden! De derde stuurman, de Schiedammer D. van Leeuwen, bleef aanvankelijk aan boord, vermoedelijk omdat hij familie van enkele aandeelhouders van het schip was en zich medeverantwoordelijk voor de bewaking voelde. Zodra er een nieuwe bemanning was aangenomen, ging hij ook over op een ander schip. de Amsterdamse Schoon Verbond. De marine-officieren, die de muiterij onderzochten, erkenden volledig de juistheid van de beschuldiging van de weigeraars, en van der Zweep was gedwongen naar een andere bemanning uit te kijken. Daar hij zelf niets onmiddellijk strafbaars had verricht, kon hij niet afgezet worden, maar dit betekende slechts uitstel, geen afstel. Toen de Eeendragt in Holland was teruggekeerd, kon ook een presentje van “60 stuks kroonen annanassen en twee pompelmoesen”aan Loopuyt hem niet redden. Hij werd op staande voet ontslagen en heeft daarna niet meer gevaren”⁰³⁹

 

Driemastschip “AMAZONE”, kapitein Jan Ydesz van der Zweep (voer vanaf 1819 als gezagvoerder en had in 1820 al een reis naar Rio gemaakt), is op 6 maart 1826 in Valparaiso aangekomen uit Antwerpen. Had sloepen verloren. Was 10 oktober in Arica, nog wachtend op betalingen. Komt ook in Callao. Op 19 mei 1827 terug in Antwerpen (laatste haven Rio) met kinine, tin en zilver. Twee rondingen (rond Kaap Hoorn), resp O/W en W/O.^100a

 

Bouma⁰²⁵ vermeldt J.Y van der Zweep als gezagvoerder gedurende:

*      1833 t/m 1835 van het 3-mastschip “Java”, gebouwd in 1828, bouwlocatie niet vermeld, 560 ton o.m., varend voor N.J. de Cock te Rotterdam;

*      1837 t/m 1838 van het fregat “Eendragt”, gebouwd in 1837 te Schiedam, 793 ton o.m., varend voor de Scheepsreederij in Schiedam.

 

Overige bijzonderheden

Ontleend aan:

“Reizen rond Kaap Hoorn onder Nederlandse vlag. Overzicht vanaf de ontdekking in 1616 tot het einde van de Nederlandse grote zeilvaart in 1911”. door H.Hazelhoff Roelfzema. Uitgave Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarder, 2010, 88 pp plus Bijlage met een Chronologisch Register van Reizen van 1616 tot 1911.¹²¹

p.48-49: “Een brik onder twee vlaggen 1830-1835. Flora”.”

In het Antwerpsch Nieuwsblad van 28 februari 1832 staat:

“Voorleden zaterdag zijn vertrokken met ballast, twee Oost-Indisch-vaerders, in deze haven gebouwd, genaemd de STAD GENT van 1100 tonnen en de JAVA van 900. Deze schepen behoorende aan het huys N.J. de Cock, gingen naar Rotterdam, alwaer gemeld huys zich sedert de omwenteling heeft gevestigd”.

In hetzelfde blad dd 17 maart staat:

“De (Vlaamse) matroozen van de oost-indisch-vaerders de Stad Gent en Java welke hier (in Antwerpen) zyn teruggekomen, zyn ten getale van dertien.

Indien men een dagblad dezer stad wil geloven, zouden de twee hollandsche kapiteynen die matroozen onder schoone beloften in dienst hebben genomen, alleenlyk om de schepen den stroom te doen afzakken en met beloften van hun niet af te danken, gelyk zy vreesden. Maer nauwelyks waren zy onder de (Nederlandse) kanonneer-booten (die zich van Antwerpen naar Lillo en Vlissingen hadden teruggetrokken) , of Versluys en van der Zweep, de twee kapiteynen, niets van de Belgen meer vreezende, begonnen de matroozen beestagtig te beschimpen; in het gezigt van Vlissingen wierd de belgische vlag door die twee lafaards afgescheurd en door de hollandscche vervangen. Na acht dagen te Vlissingen te hebben doorgebragt, onder geduerig vloeken van Versluys, wierden zy schielijk afgedankt en door de policie buyten de stad gebragt, zonder eene duyt voor reyskosten of arbeyd te hebben ontvangen …”

 

Rotterdamsche Courant 25 maart 1819

“Rotterdam, 24 maart. Te Vlissingen zijn onder anderen gearriveerd de schepen de MARIA, J.IJ. van der Zweep, van Rio-Janeiro …”

 

Rotterdamsche Courant 25 maart 1819¹¹⁴

Rotterdam, 24 maart. Te Vlissingen zijn onder anderen gearriveerd de schepen de MARIA, J.IJ. van der Zweep, van Rio-Janeiro; COROMANDEL, W. Daij, en LEO, C. Liblij, van Batavia, en te Veere de schepen de DAGERAAD, J.J. Boon, van Bordeaux naar Rotterdam, en ZELDENRUST, G.J. Kleun, van Bayonne naar Antwerpen.

 

Dordrechtsche Courant 08 januari 1820¹¹⁴

Vlissingen, 4 januari. …..

…..Gisteren is naar zee gezeild de MARIA, kapt. J.Y. van der Zweep, van Ostende naar Brazilië, met tarwe, ligt ter rede van Rammekens……

 

Rotterdamsche Courant 03 maart 1821¹¹⁴

Rotterdam, …...Voorts tot heden de Schelde af en naar zee gezeild VERHILDERSUM, J.C. Visser, de ZEELUST, J. Lissnijder, JOHANNES VAN LETTE, H.J. Spans, LOUISE, D. Guijt, NEPTUNES, H.S. Leedig en de JONGE JAN, J. Petit, naar Londen; de HARMONIE, B.J. Wijgers, naar Noirmoutier; AURORA, S.J. Brouwer, en THERESIA, J.H. Arends, naar Liverpool; VENTROSE, J. ALLE, naar Charlestown; DELPHINE, C.D. Ludwigse, naar Napels; JEANNETTE JOSEPHINE, J. van Haverbeeke, naar Port-au-Prince; le VOLTIGEUR, W. de Ruijter, naar Rio-Janeiro; HORTENSE, J. van der Sweep, naar Havana; de DAME COLLETTE, C. Nierijnk, naar Cette (opm: Sète); WILHELMINA LAURENTIA, J.J. Swart, naar Oleron, en GEORGINE, N.E. Siemsen, naar Lissabon.

 

 

Havenregister Stadsarchief van Antwerpen 26 juli 1821¹¹⁴

 aangek. Antwerpen uit Havana (J.Y. van der Zweep)

 

Havenregister Stadsarchief van Antwerpen 28 september 1821¹¹⁴

Uit dok Antwerpen vertrokken naar ? HORTENSE (J.Y. van der Zweep)

 

Rotterdamsche Courant 28 februari 1822¹¹⁴

Amsterdam, 26 februari. Te Havana is gearriveerd J.Y. van der Zweep (opm: driemaster HORTENSIE, varend voorde Cock te Gent), van Antwerpen.

 

Havenregister Stadsarchief van Antwerpen 03 maart 1822¹¹⁴

 Aangek. Antwerpen uit Havana HORTENSE (J.Y. van der Zweep)

 

Rotterdamsche Courant 05 maart 1822¹¹⁴

Rotterdam, 4 maart. Den 28 februari, in de vroege morgen, is ter rede van Vlissingen en vervolgens in de haven binnengekomen de Engelse sloep the GOOD INTENT, Th. Button, komende van Plymouth, met zich brengende de tweede stuurman W. Poort, met nog 14 man, zijnde de rest van de equipagie van het verongelukte Oost-Indische schip JOHANNA ELISABETH, J. Lucas (opm: fregat ELISABETH JOHANNA, kapt. Willem Lucas), van Batavia, hetwelk onlangs op de hoogte van Port-IJsak (opm: Port Isaac) is verongelukt.

Ook is aldaar ter rede gekomen het schip HORTENSE, J.IJ. van der Zweep (opm: Jan Ydesz van der Zweep, thuishaven Gent), van de Havana naar Antwerpen gedestineerd; hetzelve is onder een provisionele quarantaine gelegd.

 

Rotterdamsche Courant 09 maart 1822¹¹⁴

…..Van den 2 tot den 5 dezer zijn, voor Antwerpen bestemd, alhier ter rede gekomen PHILOTAXE (opm: brik, thuishaven Antwerpen), J. Corran, van Rio-Janeiro; de VROUW ANNA, P. de Heer, van Kadix (opm: Cadiz), moet quarantaine houden.

Den 4 dezer is van quarantaine ontslagen en naar Antwerpen opgezeild HORTENCE, J.IJ. van der Zweep, van Havana.

 

Havenregister Stadsarchief van Antwerpe 12 april 1822¹¹⁴

uit dok Antwerpen vertrokken naar ? (J.Y. van der Zweep)

 

Rotterdamsche Courant 04 mei 1822¹¹⁴

Rotterdam, 3 mei. Van Vlissingen meldt men den 30 april:….

…en van Antwerpen de Schelde afgekomen en naar zee gezeild de schepen BROEDERLIEFDE, H.J. Carst, naar de Oostzee; THEODORE, S. Martin, naar Petersburg; HORTENSE, J.IJ. van der Sweep (opm: brik, thuishaven Gent, kapt. Jan Ydesz van der Zweep), naar Batavia; WEMELINA KRANENBURG, J.J. Prange, de NIEUWE ONDERNEMING, K.L. Domine, en de VROUW MARIA, Z.K. Schutt (opm: S.K. Schut), naar Liverpool; de JUFVROUW TITSIA, L.J. Besseling, naar Engeland, en PARADIJS, J.W. Poel, naar Lissabon.

 

Dordrechtsche Courant 12 april 1823¹¹⁴

Vlissingen, 5 april. Sedert den 1 dezer is, voor Antwerpen bestemd, op onze rede aangekomen (o.m.) HORTENCE (opm: fregat HORTENSE, thuishaven Gent), kapt. J. van der Zweep, van Batavia, met koffie en suiker.

 

Havenregister Stadsarchief van Antwerpe 08 mei 1823¹¹⁴

HORTENSE uit dok Antwerpen vertrokken naar ?

 

Dordrechtsche Courant 10 juni 1823¹¹⁴

Vlissingen, 20 mei. Den 18 en 19 dezer zijn van Antwerpen de Schelde afgekomen en naar zee gezeild (o.m.) HORTENCE, kapt. J.Y. van der Zweep (opm: fregat HORTENSE, thuishaven Gent, kapt. Jan Ydesz van der Zweep), naar Rio Janeiro.

 

Amsterdamsche Courant 05 oktober 1825¹¹⁴

Te Mauritius aangekomen, den 4 juni: HORTENSE (opm: fregat, thuishaven Gent), kapt. J.Y. van der Zweep, van Antwerpen.

 

Havenregister Stadsarchief van Antwerpen 000028

HORTENSE naar Rio de Janeiro

 

Rotterdamsche Courant 29 juli 1837

Rotterdam, 28 juli. Heden werd op de scheepstimmerwerf de Nijverheid, gelegen aan de Maas te Schiedam, met het beste gevolg te water gelaten het door de scheepsbouw-meesters Gebrs. Gips aldaar gebouwde barkschip EENDRAGT, groot 500 lasten, gevoerd bij kapt. J.IJ. van der Zweep, en onmiddellijk daarna de kiel gelegd voor een fregatschip van gelijke grootte, genaamd WILLEM DE EERSTE, waarover kapt. H. Poppen het bevel zal voeren, beide voor rekening van de aldaar gevestigde Rederij.

 

ZP 29 augustus 1838 – 170

Aangaande het schip (opm: bark) de EENDRAGT, kapt. J.Y. van der Zweep, van Batavia naar Rotterdam, den 10 april te Sourabaija aangekomen, wordt van Batavia in dato 30 april gemeld, dat tussen de equipage en de kapitein onenigheid gerezen zijnde, laatstgemelde de hulp van het te Sourabaija liggend wachtschip had ingeroepen, ten gevolge waarvan 18 man, waaronder de eerste en tweede stuurman, de boots- en timmerman in verzekerde bewaring waren genomen, ten einde deze zaak, die aan de beslissing der Raad van Justitie is onderworpen, nader te onderzoeken. (opm: zie volgend bericht)

 

Zeepost 30 augustus 1838 – 171

Het schip de EENDRAGT, kapt. van der Zweep – zie nommer 170 – is, na te Sourabaija voor zo veel nodig van andere manschappen tot de equipage voorzien te zijn geworden, volgens brief van Batavia in dato 15 mei, na een oponthoud van vier maanden en twaalf dagen, van daar naar Rotterdam vertrokken.

 

“J.Y van der Zweep maakte … met de HORTENSE (reder N.J. de Cock, Gent), volgens een advertentie in de “Journal Commerce d’Anvers” van 2 jan. 1824, een reis naar Rio de Janeiro en vertrekt eind januari 1824 uit Antwerpen, - wanneer hij weer in Antwerpen terugkomt weet ik nog niet, dat moet ik te zijner tijd in Antwerpen gaan uitzoeken-, vervolgens vertrekt hij volgens de Journal d’Anvers op 11 april 1827 met de FANNY, eveneens van De Cock, uit Antwerpen naar Montevideo. De reis met de AMAZONE past hier m.i. aardig tussen, nader onderzoek naar vertrek- en aankomstdata zal dit echter moeten uitwijzen.

Toch blijft er nog enige twijfel. Met het Vlaamse contact …, de heer L.van Coolput te Ninove … heb ik inmiddels een uitvoerige briefwisseling gehad … Daarbij is gebleken dat er nog een kapitein J. of F. van der Sweep heeft bestaan. Deze voer als kapitein op de STAD ANTWERPEN 1829/1830, de HIRONDELLE 1834 en op de ELISA 1835 en 1838, het jaar waarin hij 38 jaar oud overleed. Hij zou op zijn 25^ste het commando op de AMAZONE gehad kunnen hebben, wel jong, maar uitgesloten is het niet. Ik hoop over de voornaam en de afstamming van deze Van der Sweep binnenkort meer gegevens te krijgen, volgens mij is hij geen familie. Onderzoek naar zijn reizen tussen 1825 en 1827 zal de oplossing moeten brengen”.

Gegevens van Ch. van der Zweep te Diepenheim, mei 2005

 

Per 15 oktober 1825 werd Joannes Michael de Winter vanuit de Kweekschool voor de Zeevaart te Amsterdam als lichtmatroos geplaatst op de “Amazone” voor een reis vanuit Antwerpen naar Lima (vermeld is van der Zwiep, maar dat moet een verschrijving zijn). Hij kwam op 30 mei 1827 terug op school van deze reis maar zonder de zg. “attestatie”.(d.i. het gunstige getuigschrift). Volgens N.J. de Cock te Antwerpen (de reder) “… was de reden daarvan meerendeels aan de Captⁿ te wijten …”.