Familiegegevens en opleiding
Jeppe Wiebes werd geboren op 17 maart 1866 te Schiermonnikoog als zoon van Jacob Martens Wiebes en Aafke Jeppes Teensma.
Hij trouwde op 28 juli 1892 te Schiermonnikoog met Trijntje Dobbinga, geboren op 24 augustus 1863 als dochter van Folkert Hendriks Dobbenga en Femke Louws Jaarsma en overleden op 18 april 1937 te Schiermonnikoog. Het graf vanTrijntje is aanwezig op het kerkhof van Schiermonnikoog in rij 2710.117
Jeppe overleed op 24 juni 1917 op zee.060
In het tijdschrift “De Zee” Jg.13,p.39, 1891 staat een vermelding van de Examencommissie voor de scheepvaart, dat in de decembervergadering 1890 een diploma A 1ste stuurman groote zeilvaart is toegekend aan J.Wiebes.
Via de heer K.Suyk te Heiloo kreeg ik een fotokopie van een diploma met nummer 315:
“Diploma voor de Groote Zeilvaart volgens programma A.
Uitgereikt door de Commissie van examen, ingesteld naar aanleiding van het Koninklijk besluit van 18 Januari 1886 (Staatsblad no 10)
De Commissie voor de examens ter verkrijging van een diploma als stuurman
aan boord van Koopvaardijschepen, benoemd bij de beschikking van de
MINISTER VAN WATERSTAAT, HANDEL EN NIJVERHEID
voor het jaar achttienhonderdnegentig.
Verklaart, dat in hare zitting, gehouden te Rotterdam op den 15 & 16 December door
Jeppe Wiebes geboren den 17 Maart 1866 te Schiermonnikoog
wonende te Schiermonnikoog met gunstigen uitslag examen is afgelegd als eerste Stuurman voor de Groote Zeilvaart.
De candidaat heeft voorts nog met gunstig gevolg examen afgelegd in de facultatief gestelde kennis der Fransche taal niet afgelegd Engelsche taal niet afgelegd en Duitsche taal niet afgelegd.”
Rotterdam den 16 December 1890
Hieronder de handtekeningen van J.Wiebes en van 4 commissieleden
Gemeld diploma staat ook afgebeeld in 017 H.J. de Feyfer “Het licht der Zeevaart. Friese bijdragen aan het zeevaartonderwijs” Fryske Akademy Nr.469, 143 pp. Miedema Pers, Leeuwarden 1974. p.138. Daarbij een visitekaartje van Kapitein J.Wiebes Fregatschip “Europa”.017
Tevens een diploma met het nummer 3175
“In naam der Koningin
DIPLOMA
als eerste stuurman voor de groote Zeilvaart uitgereikt door den
Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, op grond van vóór het in werking
treden der wet afgelegd examen, krachtens art.9 sub a der wet van 28 Mei 1801
Staatsblad no 139), aan Jeppe Wiebes, geboren 17 Maart 1866
te Schiermonnikoog
Dit diploma geldt tevens als bewijs van bekwaamheid als Schipper in de groote zeilvaart
’s Gravenhage, den 19 October 1904”
Ondertekening door J.Wiebes en door de secretaris-Generaal als gemachtigde van de Minister.
De schepen van de kapitein
Van 1906-1908 was Wiebes gezagvoerder van het drie-mast stalen zeilschip de "Europa" (rederij W.A.Huygens te Bussum). Na de verkoop van dit schip ging hij over naar de stoomvaart. "Hij verdronk in 1916 na het op een mijn lopen van het ss "Hilversum"030. (publicatie bevat een portret van kapitein Wiebes).
Bouma025 vermeldt J.J.Wiebes als gezagvoerder van/in:
* 1897 t/m 1905 van de stalen bark “Amsterdam”, gebouwd in 1891-1893 bij van Huygens en van Gelder te Amsterdam, 1099 ton n.m., varend voor W.A.Huygens te Amsterdam/Bussum. Het schip werd in 1906 naar Noorwegen verkocht en herdoopt in “Sirdal”.zie ook 052.
* 1902 t/m 1904 van het stalen fregat “Nederland”, gebouwd in 1894 bij Huygens & van Gelder te Amsterdam, 1955 ton n.m., varend voor W.A.Huygens te Bussum (ook uit de Staat der Nederlandsche Zeemacht en Koopvaardij).
* 1906 t/m 1909 van het stalen fregat “Europa”,gebouwd in 1897 bij Huygens & van Gelder te Amsterdam, 1910 ton.n.m., varend voor W.A.Huyygens te Bussum. In 1909 verkocht naar Lillesand in Noorwegen en herdoopt in “Lotus” (ook uit de Staat der Nederlandsche Zeemacht en Koopvaardij).
Jeppe Jacobs Wiebes werd geboren te Schiermonnikoog in 1866 als zoon van een zeilvaartkapitein. Hij was van 1900-1903 gezagvoerder van het driemast stalen zeilschip de "Nederland" (rederij W.A.Huygens te Amsterdam resp. Bussum) als de opvolger van kapitein Sipke Rengers Brouwer. Hij maakte met dit schip reizen naar de Amerikaanse westkust, "een der laatste gebieden waar zeilschepen nog vracht vonden, graan uit het noorden en nitraat uit Chili. Op 25 november 1904 kwam de "Nederland" met zulk een lading weer eens in Rotterdam. Daar werd Wiebes afgelost door kapitein Sparrius ...".
J.J.Wiebes was van 1900 t/m 1904 kapitein op het stalen fregat “Nederland”, gebouwd in 1894 bij Huygens & van Gelder te Amsterdam/Bussum, varend voor W.A.Huygens te Amsterdam052.
Hij was van 1905-1908 kapitein van het stalen fregat “Europa”, in 1898 gebouwd bij Huygens & van Gelder te Amsterdam, 1910 ton, varend voor reder W.A.Huygens. Het schip werd in 1909 verkocht aan J.A.Henschien, Lillesand, Noorwegen025 en 052.
Overige bijzonderheden
Info via Marhisdata dd oktober 2010
Kapt. J. Wiebes 1900 – 1909.
Schip in 1909 verkocht naar Noorwegen, vaart verder als LOTOS voor A/S D/S LOTOS (J.A. Henschen), Lillesand.
In 1916 Noorse ASRA, Skib A/S Asra (Heistein & Son), Christiansand.
Op 5.5.1917 – onderweg van Belfast naar New York – getorpedeerd op 55º40’ N.B. 12º10’ W.L., 140 mijl WNW van Tony Island.
Onze researcher Marien Lindenborn bekeek andere bronnen, die leren:
Gezagvoerder op de LOTOS, ex-EUROPA, vanaf 1909 tot 1912 was G.O. Gregersen, en sinds 1912 tot verkoop in 1916 was E. Abrahamsen.
Na verkoop/verdoping (dus 1916-1917) tot naam ASRA was het kapt. Axel Blom.
De naam Wiebes komt ook niet voor in het Noorse kapiteinsregister van Malmstein.
Conclusie: De heer Wiebes is beslist niet met de ex EUROPA ten onder gegaan.
Info mevr. Pieperiet-Wiebes kleindochter van Jeppe Wiebes
Jeppe Wiebes die als kapitein van een groot zeilschip (de Europa ) de wereldzeeën bevoer. Aan het eind van de vorige eeuw niet waren er niet minder dan 86 Schiermonnikoger kapiteins wat voor zo´n kleine gemeenschap een record aantal was en getuigde van intelligentie en doorzettingsvermogen.
Mijn grootvader (van Henriëtte Pieperiet) maakte grote wereldreizen met de “Europa”, waarvan in hotel Van der Werff (op Schiermonnikoog) een schilderij in de gelagkamer en een scheepsmodel in de eetzaal te vinden zijn. Hij was vaak langer dan een jaar van huis, wat in die tijd geen uitzondering was. Als de “Europa“ dan eindelijk een Europese haven aandeed reisde Trijntje Dobbenga (mijn grootmoeder) met haar dochters naar Amsterdam en van daaruit ging ze per trein wel eens naar Kopenhagen, Rouen en zelfs een keer naar Petersburg! Het was in die tijd geen sinecure om zo´n reis te maken, maar de zeemansvrouwen hadden er alles voor over om hun dierbaren die ze maar zelden zagen te ontmoeten. Nadat Jeppe Wiebes vele jaren op zeilschepen had gevaren ging hij later over naar de stoomvaart en werd gezagvoerder van het s.s. “Hilversum”. Dit stoomschip liep tijdens de eerste wereldoorlog in 1917 op een mijn aan de zuidwestkust van Engeland en verdween in de diepte.
Het was, in ballast, op weg van Le Havre naar Barry (Wales) toen het op 24 juni 1917 op 5 mijl ten oosten van Lundy Island op een mijn liep, die gelegd was door de Duitse onderzeeboot “UC 51”. Volgens een verklaring van een overlevende van deze scheepsramp waren alle opvarenden al van boord voordat het schip zonk. Op het laatste moment wilde de kapitein nog papieren in veiligheid brengen. De sloep waarin hij zich bevond ging terug naar het in zinkende toestand verkerende schip. Toen zij daar aankwamen verdween het schip plotseling in de diepte en sleurde de sloep met inzittenden, waaronder Jan Wisse, met zich mee. De kapitein was Jeppe Wiebes uit Schiermonnikoog. De weduwe van de kapitein kreeg na maandenlange onzekerheid te horen dat hij was omgekomen. Uiteindelijk kreeg ze wat pensioen van de maatschappij, maar de dagen van zijn vermissing waren er afgetrokken. Waarschijnlijk is dit ook gebeurd met de vrouw van Jan Wisse.De rest van de bemanning wordt aan boord genomen door het Engelse HMS “Night Hawk” en in Millford (Eng.) aan land gezet. De “UC 51” is op 13 november 1917 in het Engels Kanaal tot zinken gebracht door de destroyer HMS “Firedrake”. Het s.s. “Hilversum”, 1.505 ton, is gebouwd in 1883 op de werf Tyne Iron Shipbuilding Co. Ltd. te Newcastle als” Isle de France” en in1897 aangekocht door de Stoomvaart Mij. Oostzee” (Vinke & co) te Amsterdam. De naam Hilversum komt van de woonplaats van de familie Vinke. De UC51 met de naam “Hans Galster” met als commandant Wilhelm Schreuder, was een mijnenleggende onderzeeëer van het type UCII. Van dit schip hangt het schilderij in de Demerstraat te Huijbergen. De Hilversum uit 1907 en gedeelte van de bemanning, waaronder de kapitein Jeppe Wiebes en machinist Jan Wisse uit Terneuzen, vonden hierbij de dood in de golven. De nabestaanden verkeerden in grote onzekerheid over het lot van de bemanning en kregen pas in 1917 een officiële bevestiging van de dood van hun familie-leden. De gedachte dat mijn grootvader Jeppe Wiebes misschien ergens als “Onbekend” ligt begraven, zoals zovelen hier op Vredenhof, heeft me altijd geïntrigeerd.
In maart 2003 verspreidde Ton F.J. Pronker een manuscript getiteld “De laatste Kaap Hoorn reizen van schepen van de Nederlandse Groote Zeilvaart” waaraan een bijlage met nadere bijzonderheden over de schepen. Het derde behandelde schip was het:
“stalen fregat “Europa”, gebouwd in 1898 bij de werf Huygens en Van Gelder te Amsterdam. Reder W.A. Huygens te Bussum. Bij 1910 register ton had zij een laadvermogen van 3.300 ton. Zij werd gevoerd door de kapiteins G. Bona (tot 1905) en J. Wiebes.
De “Europa” vertrok 18 October 1906, gesleept van Rotterdam en kwam 21 October in Frederikshald (Z.O.Noorwegen) aan, om daar een lading gezaagd hout in te nemen. Daarmede vertrok zij op 28 November naar zee. Pas 20 december werd Dungeness gepasseerd en 22 December was men uit Het Kanaal. Madeira werd 28 December gepasseerd en 11 Januari 1907 ging de “Europa” over de Linie. Kaap de Goede Hoop hadden ze 11 Februari recht Noord en 21 Maart viel het anker ter reede van Melbourne na 113 dagen reis. Na lossing en ballast laden, ging het schip 25 April van Port Phillips Heads onder zeil. Op 1 Mei 1907 liep de “Europa” Newcastle NSW binnen om kolen te laden. Zij lag daar gelijk met de hierna te noemen “Willem Eggerts” die er 21 Mei aankwam. Op 7 Juni 1907 vertrok de “Europa” met een volle lading kolen uit Newcastle NSW om 22 Augustus ter reede van Caleta Colosa aan de Chileensche kust te ankeren. Met 76 dagen een lange reis; zeker vergeleken met de 54 dagen van de drie weken later vertrokken oude en kleinere bark “Willem Eggerts”. Pas op 24 December was het lossen van de kolen voltooid en omdat de “Europa” te laat was voor de beoogde lading salpeter naar Europa, vertrok zij (pas) 10 Januari 1908 in ballast naar Australië om daar graan te laden. Het werd weer een lange reis; na 99 dagen viel 19 April 1908 het anker binnen Port Phillips Heads. Het schip was toen te laat voor de beoogde lading graan en zeilde 24 April over de baai naar Melbourne om daar in droogdok te gaan. Na dokken en wachten op ladinsinstructies ging de “Europa” pas op 24 Mei 1908 uit Port Phillip Heads in zee om ballast naar Port Pirie aan de Spencer Gulf te zeilen. Na over de slechts 700 mijl 18 dagen te hebben gedaan kwam het schip 11 Juni ten anker ter reede van Port Pirie. Na ballast lossen op de reede en de lading nikkelerts langs de kade te hebben ingenomen werd 22 Juni 1908 de lange reis rond Kaap Hoorn en naar huis aangevangen. Na veel en zwaar storm weer kwam de “Europa” onder Kapt. J.Wiebes 12 September 1908 op 88 mijl beZ. voor de laatste maal onder Nederlandsche vlag rond Kaap Hoorn. Tussen 18 en 22 September volgden nog dagen met slecht weer en zeer veel ijsbergen op de route. De Linie werd 17 October en Floris (Azoren) 11 November gepasseerd. Het licht van de Lizard kwam 22 November ’s avonds in zicht en 24 November 1908 viel het anker voor de haven van Duinkerken na 126 dagen reis. Na lossing van haar lading streek de “Europa” de Nederlandsche vlag en werd zij naar Noorwegen verkocht.”
Tevens behandelde Pronker: “De “Nederland” … een stalen fregat, gebouwd in 1894 bij de werf Huygens en Van Gelder te Amsterdam. Reder W.A. Huygens te Amsterdam/Bussum. Bij 1854 register ton had zij een laadvermogen van 3.300 ton. Zij werd gevoerd door de kapiteins G. Bona, S.R. Brouwer, J. Wiebes, H. Sparrius en J. Wächter.”
In het artikel “De laatste kapiteins op de Kaap Hoornvaart van de Nederlandse Groote Zeilvaart kwamen allen van de Friesche Eilanden.” door T.F.J. Pronker in Tien Eeuwen Eylandt Flielandt. orgaan van de Cultuurhistorische Vereniging Eylandt Flielandt Jg. 16, nr. 4, december 2006, p. 2 t/m 12. wordt ingegaan op de laatste reis van de “Europa” onder kapitein Wiebes in 1906/08. Daarin de mededeling dat Wiebes op zee is gebleven toen zijn schip het s.s. “Hilversum”in 1916 op een mijn liep.
Ook verschenen in het “Kaap Hoorn Journaal” van de Stichting Kaap Hoorn-vaarders, december 2007, Nr.9.
In “Reizen rond Kaap Hoorn onder Nederlandse vlag. Overzicht vanaf de ontdekking in 1616 tot het einde van de Nederlandse grote zeilvaart in 1911”. door H.Hazelhoff Roelfzema. Uitgave Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarder, 2010, 88 pp plus Bijlage met een Chronologisch Register van Reizen van 1616 tot 1911.121
p.85-87 Met erts van Australië naar Europa 1908 Europa
Hazelhoff Roefsema ontleent zijn citaten aan brieven van de stuurmansleerling Arie Metzelaar, “die in 1941 aan de hand van dagboekaantekeningen en naar huis gezonden brieven het charmante boek “Europa Ahoy” zou schrij ven.”
De volgende opgaven komen uit Chronologisch Register van Reizen van 1616 tot 1911.121
De bark “Amsterdam” onder kapitein S.(sic) Wiebes was in 1898 te Champerico en van 15 oktober-07 november 1898 te Tocopilla. Volgende haven was La Pallice en aankomst te La Rochelle op 09 april 1899. Het arriveerde op 18 juni te Amsterdam , was op 17 december te Rotterdam en werd wederomte Champerico geregistreerd op 10 mei 1900. Het schip rondde Kaap Hoorn van west naar oost.121
De bark “Nederland” onder kapitein S.(sic) Wiebes was op 11 december 1900 te Hamburg, op 02 juli 1901 te Sante Rosalia en van 23 oktober- 22 december te San Francisco. De volgende melding was op 21 april 1902 te Londen, na dus een ronding van Kaap Hoorn.121
De bark “Nederland” onder kapitein S.(sic) Wiebes was op 21 juni 1902 te Londen en op 09 oktober te Talcahuano en Valparaiso, op 28 januari 1903 te Tocopilla en op 15 april 1903 vertrok het schip van Dungeness naar Hamburg. Op heen- en terugreis was Kaap Hoorn gerond.121
Het fregat “Nederland” onder kapitein S. Wiebes was op 13 september 1903 te Hamburg, van 16 februari -09 maart 1904 te Los Angeles, op 11 april te Caleta Buena, op 09 juni te Iquique en was terug te Rotterdam op 12 oktober. Op heen- en terugreis werd Kaap Hoorn gerond.121
Het fregat “Europa” onder kapitein J.J. Wiebes was op 15 januari 1906 te Newcastle NSW en van 12 maart-22 mei te Taltal. Het keerde, via Kaap Hoorn terug te Rotterdam op 15 september 1906.121
Het fregat “Europa” onder kapitein J.J. Wiebes was in 1908 te Melbourne, op 11 juni te P.Pirie en keerde via Kaap Hoorn op 25 november 1908 terug te Duinkerken, waar het schip werd verkocht.121
NRC 15 juni 1899114
Rotterdam, 14 juni. De Nederlandse sleepboot CYCLOP passeerde heden Ouessant, op sleeptouw hebbende het Nederlandse barkschip AMSTERDAM, kapt. Wiebes, bestemd van La Rochelle naar Amsterdam.
Provinciale Groninger Courant 05 juli 1900114
Amsterdam, 4 juli. Het Nederlandse schip AMSTERDAM, kapt. J.J. Wiebes, de 27e februari vertrokken van Soerabaja naar Falmouth (opm: voor ontvangst van orders t.a.v. de loshaven), is bestemd voor St. Petersburg.
