Familiegegevens en opleiding

Zowel in de BS-gegevens als in de monsterrollen wordt de naam geschreven als Veldhuis en Velthuis.

Richtinggevend voor verdere identificatie zijn de vermeldingen in de archieven van het Harlinger zeemanscollege “Zeemansvoorzorg” van de namen van der Meer, Weissenbach en Rosema (zie hierna).

Een Hendrik Velthuis werd geboren op 09 november 1838 te Harlingen als zoon van Geert Hindriks Velthuis en Hiltje Willems van der Meer. Een Hendrik Velthuis, zoon van genoemd echtpaar Velthuis/van der Meer, overleed te Harlingen/Ooststellingerwerf op18 april 1843.

Een tweede Hendrik Veldhuis werd geboren te Wildervank op 29 november 1845 als zoon van wederom Geert Hendriks Veldhuis en Hiltje Willems van der Meer. Gezien het geboortejaar en de vermelding in de monsterrollen gaat het hier om de latere gezagvoerder.

Gezien de vermelding bij de inschrijving als lid van “Zeemansvoorzorg” te Harlingen moet Hendrik voor de eerste maal getrouwd zijn nà 1876. Hij zou na dat jaar getrouwd zijn met ene Grietje Weissenbach, geboren op 24 augustus 1850, maar de geboorteplaats is niet achterhaald. Gezien het volgend huwelijk in 1892, moet Grietje vóór die datum zijn overleden (of gescheiden). Een overlijdensdatum is niet gevonden

Hendrik trouwde te Delfzijl op 14 december 1892 als scheepskapitein met Siemke Rozema, geboren te Farmsum op 23 november 1868 als dochter van de voerrman Kornelis Rozema en Harmanna Schreuder. Zij overleed te Delfzijl op 03 juni 1913, 44 jaar.

Een overlijdensakte van Hendrik is niet gevonden Wèl werd in 1911 in Delfzijl nog het overlijden gemeld van de 11-jarige zoon van Hendrik en Siemke.

 

Lidmaatschap zeemanscollege(s)

Hendrik Velthuis werd per september 1876 met vlagnummer 48 ingeschreven als lid van het Harlinger zeemanscollege "Zeemansvoorzorg". Zijn schip was de "Jetske", boekhouders K.Posthumus & C^o. De contributie werd voldaan door de boekhouders. Hij was ongehuwd. Toegevoegd is "1877 Trekkend lid geworden ten behoeve zijner Moeder Weduwe H.Velthuis geb.van der Meer". Voorts is vermeld: " kapitein H.Velthuis thans voerende het brikschip Elisabeth van dezelfde reederij is in 1879 gehuwd met Grietje Weissenbach geboren den 24 Augustus 1850. Hertrouwde 14 dec 1892 met Siemke Rosema. Woont thans te Farnsum^028-fol.147.

Hij was met vlagnummer H48 lid van het College in de periode 1876-1904⁰³⁴.

 

H.Velthuis was effectief lid van het zeemanscollege “De Vereeniging” te Delfzijl met vlagnummer 27 in de periode 1897 t/m 1906

 

Opmerkingen in verband met Zeemanscollege(s)

Geen

 

De schepen van de kapitein

lid van het college Zeemansvoorzorg uit Harlingen⁰³⁶

vlagnummer   periode    type          naam van het schip                      boekhouder/reder

      H48          1876-1877 kof            Jetske (ex Twee Gebroeders)      K.Posthumus & C^o, Harlingen

                          1878-1881 bark          Elisabeth (ex George)                  K.Posthumus & C^o, Harlingen

                          1882-1884 bark          Elisabeth (ex George)                  K.Posthumus & P.J.Holstein, Harlingen

                            1889       bark          Orion (ex William Leckie)          G.G.Albers S^r, Farmsum

                             1892      3/m sch.   Twee Gebroeders (ex Orion,

                                                                  ex William Leckie)                      H.G.Albers, Werkendam

                                                                  bij Larvik verongelukt

                          1895-1901 bark          Nijestein (ex Confidenza)           S.Barends, Delfzijl

                             1902                         16 juni bij Söderhamn gestrand en wrak

 

Bouma⁰²⁵ vermeldt H.Veldhuis als gezagvoerder gedurende:

*   1890 t/m 1892 van de bark “Orion” ex William Leckie, gebouwd in 1855 te Sunderland, 416 ton o.m., varend voor F.L.Drenth te Pekela. Het schip voer in 1893 voor H.G.Albers te Werkendam en was herdoopt in “Twee Gebroeders”;

*   1893 van de bark “Twee Gebroeders” ex Orion, ex William Leckie, gebouwd in 1855 te Sunderland, 416 ton o.m., varend voor H.G.Albers te Werkendam.

Bouma⁰²⁵ vermeldt H.Velthuis als gezagvoerder gedurende:

*   1894 van de brik “” Onderneming” ex Diana, gebouwd in 1853 te Pillau, 325 ton o.m., varend voor J.Alta L^z te Harlingen. Het schip is in 1894 gezonken na aanvaring in het Kattegat/Noordzee;

*   1896 van de bark “Nijestein” ex Confidenza, gebouwd in 1869 te Varazza, 524 ton o.m., varend voor S.Barends te Delfzijl.

 

Gegevens uit het Gemeentarchief van Delfzijl

Monsterrol 1888-116, 19 december 1888, schoener “Advena”, kapitein Berend Harmannus Visser, 34 jaar uit Delfzijl. Voorts stuurman Hendrik Veldhuis, 43 jaar uit Harlingen, kok, 3 matrozen, lichtmatroos en een dekjongen;

Monsterrol 1889-135, 19 november 1889, schoener “Orion”, kapitein Hendrik Velthuis, 43 jaar uit Harlingen. Voorts stuurman Pieter Bakker, 44 jaar uit Harlingen,bootsman/zeilmaker, kok, 4 matrozen, lichtmatroos en een dekjongen;

Monsterrol 1891-7, 12 februari 1891, schoener “Orion”, kapitein Hendrik Velthuis, 45 jaar uit Harlingen. Voorts stuurman Wietzo Velthuis, 41 jaar uit Harlingen, bootsman, kok, 4 matrozen, lichtmatroos en een dekjongen;

Monsterrol 1891-84, 29 augustus 1891, schoener “Orion”, kapitein Hendrik Velthuis, geen leeftijd vermeld uit Harlingen. Voorts een niet met rang aangeduid bemanningslid;

Monsterrol 1892-19, 17 maart 1892, schoener “Twee Gebroeders”, kapitein Hendrik Velthuis, 46 jaar uit Harlingen. Voorts 1^ste stuurman Jan Stieuwen, 38 jaar uit Terschelling, 2^de stuurman Freerk Albers, 31 jaar uit Den Haag, bootsman, kok, 3 matrozen, lichtmatroos en 2 dekjongens;

Monsterrol 1895-31, 02 april 1895, bark “Nijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, 49 jaar uit Farmsum. Voorts stuurman Hillebrand Smid, 35 jaar uit Appingedam, bootsman, kok, 3 matrozen, 4 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1895-78, 24 juli 1895, bark “Neijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, 43 jaar uit Farmsum. Voorts 1^ste stuurman Hilbrand Smid, 35 jaar uit Appingedam, 2^de stuurman Barend Barends, 22 jaar uit Groningen, kok, 4 matrozen, 3 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1896-38, 25 maart 1896, bark “Neijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, 50 jaar uit Farmsum. Voorts stuurman Hilbrand Smid, 36 jaar uit Appingedam, bootsman/zeilmaker, kok, 3 matrozen, 4 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1896-81, 18 juni 1896, bark “Neijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, 50 jaar uit Farmsum. Voorts stuurman Hilbrand Smid, 36 jaar uit Appingedam, bootsman/zeilmaker, kok, 4 matrozen, 3 lichtmatrozen, dekjongen en twee passagiers;

Monsterrol 1897-44, 22 april 1897, bark “Neijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, 50 jaar uit Farmsum. Voorts stuurman Hilbrand Smid, 38 jaar uit Appingedam, bootsman/zeilmaker, kok, 3 matrozen, 3 lichtmatrozen en een kajuitwachter;

Monsterrol 1897-70, 27 juli 1897, bark “Neijenstein”, kapitein Hindrik Velthuis, 50 jaar uit Farmsum. Voorts stuurman Arend Vos, 29 jaar uit Noordbroek, kok, bootsman/zeilmaker, 4 matrozen, 2 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1897-82a, 15 september 1897, bark “Nijenstein”, kapitein Hindrik Velthuis, 51 jaar uit Farmsum. Voorts 2^de stuurman Hayo Bos, 30 jaar uit Eenum, kok, zeilmaker, matroos en een dekjongen;

Monsterrol 1897-82b, 18 september 1897, bark “Nijenstein”, kapitein Hindrik Velthuis, 51 jaar uit Farmsum. Voorts 1^ste stuurman Arend Vos, 29 jaar uit Noordbroek, matroos en 3 lichtmatrozen;

Monsterrol 1898-66, 27 juli 1898, bark “Nijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, 51 jaar uit Delfzijl. Voorts 1^ste stuurman Arend Vos, 30 jaar uit Noordbroek, 2^de stuurman Barend Barends, 25 jaar uit Delfzijl, kok, 3 matrozen en 4 lichtmatrozen;

Monsterrol 1899-30, 31 maart 1899, bark “Nijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, 52 jaar uit Farmsum. Voorts stuurman Arend Vos, 30 jaar uit Noordbroek, bootsman, kok, 4 matrozen, 3 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1899-42, 13 april 1899, bark “Neijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, geen leeftijd vermeld uit Farmsum. Voorts een niet met rang aangeduid bemanningslid;

Monsterrol 1899-43, 13 april 1899, bark “Neijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, geen leeftijd vermeld uit Farmsum. Voorts een niet met rang aangeduid bemanningslid;

Monsterrol 1899-52, 08 mei 1899, bark “Neijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, geen leeftijd vermeld uit Delfzijl. Is enige naam op de monsterrol;

Monsterrol 1899-69, 13 juli 1899, bark “Nijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, 52 jaar uit Farmsum. Voorts stuurman Arend Vos, 30 jaar uit Noordbroek, bootsman, zeilmaker, kok, 3 matrozen, 2 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1900-40, 14 april 1900, bark “Nijenstein”, kapitein H.Velthuis, 55 jaar uit Farmsum. Voorts 1^ste stuurman J.Goëken, 60 jaar uit Delfzijl, 2^de stuurman D.A.Formen, 22 jaar uit Groningen, bootsman, kok, 2 matrozen, 4 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1900-61, 18 juli 1900, bark “Nijenstein”, kapitein H.Velthuis, 54 jaar uit Farmsum. Voorts 1^ste stuurman J.Goëken, 60 jaar uit Delfzijl, 2^de stuurman D.A.Forma, 22 jaar uit Groningen, bootsman, kok, 2 matrozen, 4 lichtmatrozen, dekjongen en een passagier;

Monsterrol 1901-29, 02 april 1901, bark “Nijenstein”, kapitein H.Velthuis, 53 jaar uit Delfzijl. Voorts 1^ste stuurman J.Goëken, 61 jaar uit Delfzijl, 2^de stuurman G.Neut, 60 jaar uit Delfzijl, bootsman, kok, 3 matrozen, 2 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1902-11, 02 april 1902, bark “Nijenstein”, kapitein H.Velthuis, 56 jaar uit Farmsum. Voorts 1^ste stuurman T.P. ter Wiel 24 jaar uit Gamswerd, 2^de stuurman G.Neut, 60 jaar uit Zoutkamp, bootsman, kok, 3 matrozen, 2 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1903-26b, 30 juni 1903, bark “Nijenstein”, kapitein H.Veldhuis, geen leeftijd en woonplaats vermeld.. Voorts een niet met rang aangeduid bemanningslid;

Monsterrol 1904-16, 28 maart 1904, bark “Nijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, geen leeftijd vermeld uit Delfzijl. Is enige vermelding op de monsterrol;

Monsterrol 1904-25a, 29 april 1904, schoener “Mathilde”, kapitein T.R.Wielema, 56 jaar uit Schiermonnikoog. Voorts 1^ste stuurman H.Velthuis, 58 jaar uit Farmsum, 2^de stuurman Th. de Groot, 27 jaar uit Schiermonnikoog, 2 matrozen, 2 lichtmatrozen en een dekjongen;

Monsterrol 1909-14b, 06 februari 1909, bark “Neijenstein”, kapitein Hendrik Velthuis, geen leeftijd vermeld uit Farmsum. Voorts een niet met rang aangeduid bemanningslid;

 

Samenvatting van de monsterrollen

1. De voornaam Hendrik wordt in de monsterrollen soms ook gespeld als Hindrik. Voorts wordt de achternaam gespeld als Velthuis en Veldhuis.
2. Er zijn in totaal 27 monsterrollen op de website van het Noordelijk Scheepvaartmuseum. Alle rollen zijn afkomstig uit het Gemeentearchief van Delfzijl.
3. De monsterrollen zijn gedateerd van 1888 t/m 1909 met als leeftijden 43 t/m 63 jaar. De zeemanscarriére heeft derhalve minstens 20 jaar geduurd.
4. Al woonplaats is aanvankelijk Harlingen genoemd en vanaf begin negentiger jaren steeds Farmsum/Delfzijl.
5. Het overzicht van de monsterrollen luidt:

       *     1888               stuurman op de schoener “Advena”, kapt. Berend H.Visser                                     43 jaar

       *     1889-1891    kapitein op de schoener “Orion”.                                                                                 43-45 jaar

       *     1892               kapitein van de schoener “Twee Gebroeders”                                                            46 jaar

       *     1895-1904    kapitein op de bark “Nijenstein”                                                                                   49-58 jaar

       *     1904               stuurman op de schoener “Marhilde”, kapt. T.R.Wielema                                       58 jaar

       *     1909               kapitein op de bark “Nijenstein”                                                                                   63 jaar

 

Overige bijzonderheden

In het tijdschrift “De Zee” Jg 1895, p.120 t/m 124 staat een verslag van de “Raad van Tucht voor de Koopvaardij te Amsterdam inzake het gedrag van gezagvoerder H.Velthuis “bij gelegenheid van de aan het Nederlandsche brikschip “Onderneming”, op 12 Oktober 1894, overkomen ramp. Het verslag vermeldt het volgende:

Het schip is op 26 september 1894 van Harlingen in ballast vertrokken naar Sundswall. Het schip was technisch in orde. Zonder noemenswaardige voorvallen is de reis voortgezet tot 11 oktober 1894 tot nabij het vuur van Hirshald. Op 12 oktober werd het vuurschip van Skager Rif gepeild. Het was mistig met een dikke lucht en kalme zee. Er was uitkijk en regelmatig werd een stoot op de misthoorn gegeven. In de morgen van die dag werd de brik aan bakboord aangevaren door een Deens stoomschip de “Christian IX” onder kapitein P.Mollerup. De “Onderneming” zonk binnen twee minuten waarbij de stuurman A. van Gorkum en een jongen verdronken. Er was geen tijd scheepspapieren te redden. Later werd de scheepskist van de stuurman uit het water gevist, waarin het logboek. De rest van de bemanning ging aan boord van het stoomschip en werden afgezet te Kopenhagen, reisde daarna naar Londen waar zij op 15 oktober aankwamen.

De Raad oordeelde “dat de gezagvoerder H.Velthuis, noch de aanvaring, noch het verlies van twee menschenlevens had kunnen voorkomen en de ramp dus niet aan eenige schuld of nalatigheid zijnerzijd kan worden toegeschreven.”

Hij werd derhalve vrijgesproken

 

NRC 17 oktober 1895¹¹⁴

Delfzijl, 14 oktober. Het Nederlandse schip (opm: bark) NIJENSTEIN, kapt. H. Velthuis, alhier binnengesleept door de sleepboot ALBATROS, heeft zware slagzij.

 

Provinciale Groninger Courant 02 februari 1898¹¹⁴

Vlissingen (opm: geen datum). Het Nederlandse barkschip NIJENSTEIN is na te Middelburg de lading gelost te hebben, heden morgen aldaar in het dok gezet om de geleden schade te herstellen.

 

Provinciale Groninger Courant 10 oktober 1898¹¹⁴

Delfzijl, 10 oktober. Sedert een paar dagen liggen hier ter lossing vier zeilschepen met het inhebbende hout. Gisterenavond kwam hier ter rede het schip NIJENSTEIN, kapitein Velthuis, mede met hout beladen van de Oostzee, om hier te lossen. …

 

Provinciale Groninger Courant 03 september 1901¹¹⁴

Delfzijl, 31 augustus De Nederlandse schepen NIJENSTEIN, kapt. H. Velthuis, IDA, kapt. H. Leeuw, JAN SIEVERT, kapt. P. Arkema, en CHARLOTTE EN ANNA, kapt. N. Arkema, zijn reeds alle vier afgetuigd en hier opgelegd, daar geen lonende vrachten meer te krijgen waren, vermoedelijk zullen meerdere schepen spoedig volgen.