RAPPORTAGE over het ZEEMANSCOLLEGE “DE VEREENIGING”

                                                                                                                                                            eerder “UIT LIEFDE”

                                                                                                                                                                      te DELFZIJL

                                                                                                                                                                           1831

 

                                                                                                                                       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                          

                                                                                                         Buitenhaven van Delfzijl in volle bedrijvigheid ca. 1890. Collectie R.G.E.G. Martens

 

 

 

INHOUD

 

1.     ALGEMENE INLEIDING

2.     HET ZEEMANSCOLLEGE “DE VEREENIGING” TE DELFZIJLvoorheen UIT LIEFDE

        2.1.     Naamgeving

        2.2.     Doelstelling

        2.3.     Levensduur

        2.4.     College vlag

        2.5.     Organisatievorm

        2.6.     Bestuur

3.     DE LEDEN VAN HET ZEEMANSCOLLEGE “DE VEREENIGING”

        3.1.     Effectieve leden

                    3.1.1.      Alfabetisering van de ledenlijsten

                    3.1.2.      Het verloop van het aantal effectieve leden

                    3.1.3.      Nummerwisselingen

                    3.1.4.      De zeemansloopbaan van de effectieve leden van “De Vereeniging"

        3.2.     Honoraire leden

        3.3.     Donateurs

        3.4.     Ereleden

4.     VERANTWOORDING

5      BRONNEN

 

BIJLAGEN

1.     Alfabetisch overzicht van effectieve leden met gegevens Burgerlijke Stand, vlagnummer en de periode van lidmaatschap.

2.     Lijst met vlagnummers van “De Vereeniging” met de kapiteins die dit nummer voerden

3.     Maritiem-biografische bijzonderheden van de effectieve leden van “De Vereeniging”

4.     Het verloop van ledenaantallen van “De Vereeniging”

5.     Voorbeelden van monsterrollen en inschrijfregisters te Delfzijl

 

Afbeeldingen van de schepen “Odin” en Dina” met kapiteinsvlaggen van “De Vereeniging”

 

2

 

                                                                                          SCHOENERBRIK “ODIN” ex Anna Maria
                                                                                                    KAPT. FILIPPUS GLIMMENGA

                                                                                        varend voor S.M.Hugo van Gijn te Dordrecht.

                                                Aan de grote mast wappert in top vlag D32 van het zeemanscollege “De Vereeniging” te Delfzijl

                                                            Aan de fokkemast wappert in top de rederijvlag met de letters H G.

                                                                                                            en daaronder

                                                           vlag 5 van het zeemanscollege “Tot Nut van Handel en Zeevaart” te Dordrecht

                                                                                         Bron: Muzzeeaquarium, Delfzijl

1.     ALGEMENE INLEIDING

Al vele jaren ben ik doende een Lexicon samen te stellen van koopvaardijkapiteins die in de 19^e eeuw onder Nederlandse vlag voeren. Per kapitein worden zo veel mogelijk maritiem-biografische bijzonderheden genoteerd. Deze gealfabetiseerde kapiteinslijst is vooral gebaseerd op de lijst van “Nederlandse Koopvaardijschepen 1820 t/m 1900” door G.N.Bouma (2004). Tevens vermelden de “Amsterdamsche Almanak voor Koophandel en Zeevaart” (AAKZ), uitgegeven door het Amsterdamse zeemanscollege “Zeemanshoop” en een almanak uit Rotterdam, bekend als de “Almanak van Sweys” (kortweg Sweys) de ledenlijsten van de zeemanscolleges uit de diverse West- en Noord-Nederlandse thuishavens. En ook het Archief van van Sluijs op het Nederlands Scheepvaarmuseum te Amsterdam bevat een schat aan informatie. Een voortdurend uitbreidende informatiebron is de Stichting Marhisdata, die zich weliswaar primair richt op de genealogie van 19^de en 20^ste schepen, maar waarbij bijlbrieven, koopakten e.d. ook waardevolle informatie over kapiteins opleveren. En tenslotte vormt Internet een bron voor informatie, bijeengegaard door genealogen met koopvaardijkapiteins in hun voorouders.

Zoals gezegd zijn de ledenlijsten van de zeemanscolleges een belangrijke bron voor mijn kapiteinslijst. Tevens vormen een lidmaatschap en de duur daarvan een bijdrage tot de maritieme biografie van een kapitein. Dat leidde tot een uitbreiding van mijn activiteit en wel het alfabetiseren van de ledenlijsten en tevens het zo mogelijk nagaan van de geschiedenis van (19^de eeuwse) zeemanscolleges. In een beperkt aantal gevallen zijn er Archiefgegevens zoals notulen van zeemanscolleges beschikbaar en dan kunnen aanvullingen op de maritieme biografie van een kapitein worden genoteerd. Maar van de meeste Colleges zijn de Archieven geheel of voor een belangrijk deel verloren gegaan en dan moet de geschiedenis worden geïnterpreteerd uit secundaire bronnen, zoals de zeevaartalmanakken, krantenartikelen en losse opmerkingen in de litteratuur.

Tot dusver verzorgde ik rapportages waarin gealfabetiseerde ledenlijsten van de Nederlandse zeemanscolleges zijn opgenomen en zo mogelijk opmerkingen over de historie van het betreffende College en wel van:

 “Zeemansvoorzorg” te Harlingen (Parma, 1998). Zie ook Hannema -1931;

“Zeemanshoop” te Amsterdam (Parma, 2002). Zie ook van den Hoek-Ostende -1972;

“De Blaauwe Vlag” te Amsterdam (Parma, 2002),

“Maatschappij tot Nut der Zeevaart” te Rotterdam (Parma, 2002),

“De Herkenning” te Schiermonnikoog (Reitsma, van Staveren & Parma, 2007). Zie ook Ron R. van Staveren, c.s. – 2009.

“Goede Bedoeling” te Den Helder (Parma & Noot, 2007),

“Tot Nut van Handel en Zeevaart” te Dordrecht (Parma, 2008),

”Zeemanstroost” te Ameland (Parma & Borsch, 2010).

De rapportages zijn opgenomen in de bibliotheekcollecties van de maritieme musea in Amsterdam, Rotterdam, Groningen en Sneek en tevens in de collecties van het Centraal Bureau voor Genealogie en de Koninklijke Bibliotheek, beide te Den Haag.

 

Momenteel zijn in bewerking de gealfabetiseerde ledenlijsten van de zeemanscolleges te Oude Pekela (“De Trouw”), Sappemeer (“De Vooruitgang”) en Veendam (“Maatschappij tot Nut der Zeevaart”).

 

 

2.     HET ZEEMANSCOLLEGE “DE VEREENIGING” TE DELFZIJL

2.1          De naamgeving

In de vroege ledenlijsten in de Jaarverslagen van het zeemanscollege te Rotterdam en in de AAKZ wordt geen naam vermeld. De afleveringen 1838 t/m 1847 spreekt van het zeemanscollege “Uit Liefde”. De reden voor deze naam is niet bekend. Uit Liefde voor de vrouw en kinderen van de kapiteins? Of Uit Liefde voor het zeemansvak? Vanaf 1848 is in de AAKZ en vanaf 1859 ook in Sweys de naam gewijzigd in “De Vereeniging”. Deze naam duidt op een verenigingsstructuur, zoals bij diverse andere zeemanscolleges. Maar de reden voor de naamswijziging blijft giswerk. Wellicht is er relatie of combinatie met het Delfzijlster Compact “Algemeene Zee-Assurantie-Maatschappij”(genaamde Vereeniging) dat in de Veendammer Courant van 21 november 1857 adverteerde met de mededeling dat “de Heeren Reders en Eigenaars in Veendam met Januarij a.s. in de gelegenheid worden gesteld zich als lid in te schrijven.”. (Mulder 1998). Opvallende is de vermelding van de naam “Vereeniging”.

 

2.2.         Doelstelling

Er zijn geen statuten c.q. wet of een huishoudelijke reglementen teruggevonden al moeten die toch ergens bewaard zijn gebleven, wellicht in particulier bezit. Immers Geertsema c.s. (c.1875) melden dat de vlag wordt besproken “in artikel 30 van het reglement”. Er mag worden aangenomen dat de doelstelling van het College zich, net als bij andere zeemanscolleges uit de 19^de eeuw, zich vooral heeft gericht op het vormen van een collectieve levensverzekering. Zulke onderlinge pensioenfondsen voor weduwen, wezen en bejaarde zeelieden waren bij andere Colleges meestal zelfstandige organisaties, maar nauw gelieerd aan de Collegestructuur. Het bestaan van een dergelijk Delfzijler pensioenfonds gekoppeld aan het College blijkt uit een brief dd. december 1863, gericht aan potentiële begunstigers, waarin wordt gesteld (Afb. 1):

        “Na vele wijzigingen der wet, is het er eindelijk toe gekomen, deze zoodanig in te rigten, dat aan de weduwe of minderjarige kinderen van iederen schipper, die komt te overlijden en lid van het College is, eene verzachting der wonde worde gebragt, door eene som van f 500 uit te keeren.

Hieruit blijkt dat dit Pensioenfonds exclusief voor gezagvoerders was bedoeld en niet, zoals bij enkele andere Colleges ook voor zeelieden in subalterne rangen

 

 

Naast deze pensioenvoorziening richtten de zeemanscolleges zich ook op het behartigen van de belangen van het zeemansberoep. Dat ook het Delfzijler College zich hiermee bezig hield blijkt uit een bericht in het Algemeen Handelsblad van 11 juli 1891:

        “DEVENTER, 8 Juli. In de laatst gehouden vergadering van de Kamer van Koophandel werd besloten te ondersteunen het adres van het bestuur zeemanscollege “De Vereeniging” te Delfzijl aan den minister van waterstaat, om maatregelen te nemen tot het in ’t leven roepen van wettelijke bepalingen voor het afschaffen of beperken van den invoer van dekladingen met vreemde of Nederlandsche schepen…. “

Begin 20^ste eeuw speelde de introductie van de Schipperswet, waardoor er kennelijk gebrek aan gekwalificeerd personeel dreigde. Ook “De Vereeniging” werd een oordeel gevraagd getuige een bericht in Het Nieuws van den Dag dd. 06 februari 1905.

        “De Kamer van Koophandel en Fabrieken te Groningen heeft besloten aan het Zeemanscollege “De Groninger Eendracht” te Groningen, het Zeemanscollege “De Vereeniging” te Delfzijl, de Zeelieden-

        Vereeniging “Noordster” te Delfzijl en het Zeemanscollege “De Harmonie” te Wildervank het onderstaand adres te richten:

“De Heer D.F.Rasker, scheepsreeder te Groningen heeft de Kamer er op gewezen, dat ten gevolge van het in werking treden der Schipperswet, het in hooge mate het gebrek doet gevoelen aan gediplomeerde stuurlieden, hetgeen vooral voor de in Groningen thuisbehoorende schepen groot bezwaar zou opleveren. Hij verzoekt de Kamer zich te wenden tot de Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, met verzoek het daarheen te leiden dat de Schipperswet worde ingetrokken of zoodanig gewijzigd dat op alle schepen, die op Europeesche havens en op de kust van Marokko varen, en onverschillig hoe groot zij zijn, slechts hebben van een voor de kleine vaart gediplomeerde schipper wordt gevorderd. …”

Ook een vorm van belangenbehartiging van het zeemansvak was de oprichting van de zeevaartschool in Delfzijl in 1856 en het is aannemelijk te veronderstellen dat daarbij ook het plaatselijke zeemanscollege een stimulerende rol heeft gespeeld.

Behalve de pensioenvoorziening en de bemoeienis met de belangen van het zeemansberoep zal het College een sociale functie hebben gehad. Een jaarlijkse feestmaaltijd was bij diverse Colleges een belangrijke festiviteit, zo ook te Delfzijl. Geertsema c.s. (c.1875) melden dat “Door de innige band met de gemeenschap ter plaatse … de jaarlijkse feestavond dikwijls een hoogtepunt in Delfzijl (was) “ Er wordt een verslag gegeven van het 65-jarig jubileum in 1896 met o.a. het laatste couplet van het Stichterslied:

        “Triomf, voor zulk een heldenstoet, Licht ieder met ontzag den hoed. En voelt in ’t warmer kloppend hart een drang tot dank. Triomf, nog tal van jaren moog ’t college bloeien voor elks oog. Nog honderd jaren lank (bis)”.

Er werden ook nog andere liederen ten gehore gebracht waaronder een loflied op de vlag:

        “O liev’lijke blauwe collegevlag., Met uw D en den Hollandschen hoek, Wat dikwijls verheugd was’k als ‘k nadren u zag, En staarde naar ‘t nummer in ’t doek. Het schip dat u voer, van zijn steng of zijn stag, En dra op de reede geankerd lag, Bracht een onzer broed’ren met man en muis, Behouden en wel weer tehuis.

Het slotvers luidde:

        Of is niet uw blauw van juist vier kleeden breed, En drie en een half meter lang, Het teeken van eenheid in doel en in kleed? En duidt niet de D. rein en blank, Met het Hollandsche hoekje aan stok of aan staf, Uw adel van afkomst, Delfzijls schoone vlag, Een adel zoo vlekloos en rein als de zee, Zoo vlekloos en rein als de zee?”

 

2.3.         Levensduur

Onderschriften bij diverse ledenlijsten vermelden dat het zeemanscollege op 06 januari 1831 te Delfzijl werd opgericht. Geertsema c.s. (c.1975) stelt dat dit geschiedde door tien inwoners van de stad. Dit zullen dan wellicht de effectieve leden zijn geweest met de vlagnummers 1 t/m 10 namelijk Nicolaus Aukens Smaal, Jan Obbes Visser, Folkert Jans Boiten, Roelof Taaij, Eilt Christians Eilts, Remmelt Remmelts Engelsman, Tamme Derks Leeuw, Wiert Kleindijk Harm Hindriks Brakke en Swerius Obbes Visser.
De eerste ledenlijst die is gevonden stamt uit het Jaarverslag van het Rotterdamse zeemanscollege “Maatschappij tot Nut der Zeevaart” uit 1833 en telde toen 20 effectieve leden met vlagnummers van 1 t/m 20.
De laatste ledenlijst werd opgenomen in de Almanak van Sweys van 1914 en telde 7 effectieve leden, “9 Honoraire leden, en 16 Eereleden.”. Het laagste vlagnummer in die groep van 7 effectieve leden was toen 3 en het hoogste nummer was 88. De datum van opheffing van het College is niet bekend, maar zal dus zeker nà 1913/1914 hebben plaatsgevonden.

 

2.4.         College vlag

Vanaf de eerste ledenlijst uit 1833 is de vorm van de vlag vermeld en wel: De nummervlag is blaauw met een Hollandsch hoekje, waaronder D met het nummer.

Op Internet zijn een aantal interpretaties van die omschrijving weergegeven, waarvan alleen die uit de publicatie van Van den Hoek Ostende uit 1972 de juiste is, mede gezien de vlaggen op prenten van de schepen “Dina” en “Odin” (zie dit rapport). Overeenkomstige afbeeldingen worden ook vermeld in de Amsterdamsche Almanak voor Koophandel en Zeevaart en op een ansichtkaart met vlaggen van Nederlandse zeemanscolleges, uitgegeven door het Veenkoloniaal Museum te Veendam. In diverse Colleges waren er statutaire voorschriften voor het voeren van de vlag, bijvoorbeeld de verplichting om tijdens feestdagen, zoals de verjaardag van de Koning, de Collegevlag te hijsen op de voor wal liggende schepen. Naleving van dat voorschrift werd gecontroleerd door een “vlaggekapitein”. In monsterrollen van Delfzijler kapiteins, tevens lid van het College “De Vereeniging”, komt een enkele maal de kwalificatie vlaggekapitein voor en wellicht bestond genoemd voorschrift ook bij dit College.

 

 

 

1. Vlag “De Vereeniging”, Delfzijl. volgens Steenbergen
2. Idem volgens Norris & Hobbs
3. Idem volgens College “Zeemanshoop”

 

Afb. 2     Drie vlagtypen zoals vermeld in http://crwflags.com/fotw/flags/nl-dvd.html

Van andere zeemanscolleges zoals uit Amsterdam, Rotterdam, Harlingen, Schiermonnikoog, e.d. zijn nummervlaggen afgebeeld op scheepsportretten door scheepsportrettisten zoals Spin en Teupken, maar een dergelijke afbeelding met de vlag van Delfzijl is tot nu toe niet achterhaald. Wellicht dat ze te zijner tijd uit particuliere bezit zullen opduiken.

2.5.         Organisatievorm

Naar analogie met andere Colleges zal de organisatievorm het karakter van een Vereniging hebben gehad met stemrecht voor de vlagdragende leden. Ook de collegenaam “De Vereeniging” is daartoe een aanduiding.
Colleges uit andere plaatsen in het westen en noorden van het land kenden globaal gesproken twee soorten leden en wel de gewone leden, meestal aangeduid als “effectieve”, leden, en gewoonlijk zeelieden in de rang van gezagvoerder en een groep van honoraire leden in diverse categorieën en ereleden. Ook kwamen donateurs voor, maar deze kunnen niet worden aangeduid als leden. De benoeming van effectieve en honoraire leden kende bij het Amsterdamse College “Zeemanshoop” een strenge procedure. Hoe dit bij “De Herkenning” was geregeld is onbekend. Uit opgaven in de ledenlijsten in de zeemansalmanakken AAKZ en Sweys blijkt dat in het College “De Vereeniging” in ieder geval sprake was van:

1. Effectieve leden in de rang van gezagvoerder. Bij andere zeemanscolleges is sprake van zg. leden voor de vlag, waarbij men een vlagnummer kreeg en de Collegevlag mocht voeren, maar waarbij sprake was van gereduceerde rechten. Voor het bestaan van deze categorie bij “De Vereeniging” zijn geen aanduidingen gevonden. In de ledenlijsten uit Sweys wordt de kwalificatie “vreemde kapitein” gebruikt, waarbij de betreffende Kapiteins met een asteriks * zijn voorzien. Het betreft C.Stiehl (vlagnummer 15); F.Newton (16); P.Steffens (19); E.A.Funnemark (27); H.Brahms (37). Daar er van deze gezagvoerders geen Nederlandse Burgerlijke Standgegevens zijn achterhaald, gaat het wellicht om kapiteins met een buitenlandse nationaliteit misschien ook varend voor buitenlandse reders.
2. Honoraire leden. Het zal gaan om leden met beperkte rechten die sympathie hadden voor de doelstelling van het College en dat middels een jaarlijkse bijdrage lieten blijken. De AAKZ vermeldt in de jaaroverzichten 1835-1849 de namen van deze leden. Vanaf 1858 worden alleen de aantallen per jaar vermeld.
3. Donateurs. Wellicht betreft het hier een categorie van sympathisanten, die wèl een (jaarlijkse) geldelijke bijdrage leverden, maar daaraan verder geen rechten konden ontlenen. De AAKZ vermeldt vanaf jaargang 1858 de jaarlijkse aantallen.
4. Ereleden. Het zal gaan om leden, die vanwege verdiensten voor het College de eretitel verdiend hadden. Geertsema c.s. (c.1875)  melden dat hiertoe ook behoorden “buitenlandse gezagvoerders die zich bij een schipbreuk verdienstelijk hadden gemaakt, rederijen en consulaten.”. Vermelding van het aantal ereleden start in jaargang 1890 van de AAKZ en wellicht is deze categorie pas omstreeks 1890 ingesteld.

In andere Colleges in het Westen en Noorden van het land was het gebruikelijk dat de leden op gezette tijden, veelal maandelijks en soms wekelijks een ledenvergadering belegden, waarin lopende zaken zoals de benoemingen van nieuwe leden werden behandeld.

1. Effectieve leden in de rang van gezagvoerder. Bij andere zeemanscolleges is sprake van zg. leden voor de vlag, waarbij men een vlagnummer kreeg en de Collegevlag mocht voeren, maar waarbij sprake was van gereduceerde rechten. Voor het bestaan van deze categorie bij “De Vereeniging” zijn geen aanduidingen gevonden. In de ledenlijsten uit Sweys wordt de kwalificatie “vreemde kapitein” gebruikt, waarbij de betreffende kapiteins met een asteriks * zijn voorzien. Het betreft C.Stiehl (vlagnummer 15); F.Newton (16); P.Steffens (19); E.A.Funnemark (27); H.Brahms (37). Daar er van deze gezagvoerders geen Nederlandse Burgerlijke Standgegevens zijn achterhaald, gaat het wellicht om kapiteins met een buitenlandse nationaliteit misschien ook varend voor buitenlandse reders.
2. Honoraire leden. Het zal gaan om leden met beperkte rechten die sympathie hadden voor de doelstelling van het College en dat middels een jaarlijkse bijdrage lieten blijken. De AAKZ vermeldt in de jaaroverzichten 1835-1849 de namen van deze leden. Vanaf 1858 worden alleen de aantallen per jaar vermeld.
3. Donateurs. Wellicht betreft het hier een categorie van sympathisanten, die wèl een (jaarlijkse) geldelijke bijdrage leverden, maar daaraan verder geen rechten konden ontlenen. De AAKZ vermeldt vanaf jaargang 1858 de jaarlijkse aantallen.
4. Ereleden. Het zal gaan om leden, die vanwege verdiensten voor het College de eretitel verdiend hadden. Geertsema c.s. (c.1875)  melden dat hiertoe ook behoorden “buitenlandse gezagvoerders die zich bij een schipbreuk verdienstelijk hadden gemaakt, rederijen en consulaten.”. Vermelding van het aantal ereleden start in jaargang 1890 van de AAKZ en wellicht is deze categorie pas omstreeks 1890 ingesteld.

In andere Colleges in het Westen en Noorden van het land was het gebruikelijk dat de leden op gezette tijden, veelal maandelijks en soms wekelijks een ledenvergadering belegden, waarin lopende zaken zoals de benoemingen van nieuwe leden werden behandeld.

2.6.         Bestuur

De ledenlijsten in de AAKZ vermelden steeds de Bestuurssamenstelling met de namen van de leden. Aanvankelijk wordt alleen de functie van secretaris genoemd, maar vanaf 1842 bestond het Bestuur uit een President, Penningmeester en Secretaris. Vanaf 1865 wordt niet meer gesproken van President maar van Voorzitter en vindt een uitbreiding plaats tot 5 leden met een plaatsvervangend voorzitter en plaatsvervangend secretaris. In de nadagen van het College in begin 1900 wordt die functie van plaatsvervanger weer geschrapt en is het Bestuur gereduceerd tot wederom  3 personen. (zie afb. 3). De beroepen van de Bestuursleden werden mede vastgesteld door Rinze K.Mast te Delfzijl en ontleend aan Burgerlijke Standarchieven, de “Kroniek van Delfzijl” het boek “Rondom de Delfzijlen” en aan enkele gegevens uit het Maritiem Museum te Delfzijl

 

President/Voorzitter
Mr. Lambertus Johannes Vos	1841 – 1842	Lid rechtbank Appingedam
Mr. Harmannus Johannes Offerhaus	1843	Notaris te Delfzijl van 1833-1871
Hillebrand Jacobs (?) Wichers	1844 – 1846	Commies visiteur
Mr. Harmannus Johannes Offerhaus	1847 – 1851	Notaris te Delfzijl van 1833-1871
Mr. A.J.Smaal	1852 – 1858	Scheepsmakelaar.  Burgerlijke Stand gegevens niet in Delfzijl. Wellicht Aukens Jans Smaal. Mr. zou de afkorting kunnen zijn van “makelaar”
Derk Sissingh	1859 – 1860	Schoolonderwijzer
Christiaan Rudolf Vos	1861	Scheepsbouwmeester
Derk Sissingh	1862	Schoolonderwijzer
Ellerius Harmannus.Roggenkamp	1863 – 1864	Architect
Dr. Lucas Trip	1865 – 1866	Huisarts te Delfzijl
Johannes Harmannus Rottinghuis	1867 – 1880	Koperslager/Aannemer
Dr. L.Frije	1881 – 1885	Niet geïdentificeerd
Gerhardus Christianus Mattheus.Rottinghuis	1886 – 1906	Aannemer/Houthandelaar
Albert van Dijk	1907 – 1913	Oud-kapitein/Scheepsmakelaar
Plaatsvervangend voorzitter/vice president
G.G. van der Werff	1861 – 1862	Vlagnummer 50 (?)
G.G. Albers	1863 -	Vlagnummer 77
Kapt. H.J. Schreuder	1865	Vlagnummer 35
Kapt. H. Freese	1866	Vlagnummer 24
Kapt. A.J. Borst	1867 – 1868	Vlagnummer 78
Kapt. G.G. Albers	1869 – 1880	Vlagnummer 77
Kapt. H.E. Ohlsen	1881 – 1887	Vlagnummer 54
Kapt. A.H. Wolkammer	1888 – 1893	Vlagnummer 20
Kapt. Hr.E. Ohlsen	1894 – 1899	Vlagnummer 54
Kapt. E.P. Brouwer	1900 – 1902	Vlagnummer 12
Kapt. H. Leeuw	1903 – 1904	Vlagnummer 67
		De vlagnummers zijn van het zeemanscollege “De Vereeniging” te Delfzijl
Secretaris
P. Stratingh	1834 – 1841	Scheepscorrespondent
		Ook vermeld als stuurman (1815), scheepscommisionair (1838) en havenmeester (1853)
J.J. Borst	1841 – 1851	Touwslager/Koopman
		Ook vermeld als aannemer (1855), koper van de werf “Concordia”, koopman buitenlands en Burgemeester van Delfzijl (1857-1860)
E.H. Roggekamp	1852 – 1858	Architect (?)/Zeilmaker.
		Was architect in 1847, maar onzeker of dit voor 1852 nog opgaat.
J. Leeuwe	1859	Zeilmaker
M Sterenberg Rz	1860 – 1862	Niet geìdentificeerd
J. Borst	1863 – 1864	Houthandelaar
E. Veenhoven	1865	Niet geìdentificeerd
vacature	1866	Niet geìdentificeerd
Dr. H.J. Wichers Hz	1867 – 1880	Medicinae doctor
M.E. Kuipers	1881 – 1898	Oud-scheepskapitein
F. Bregman	1899 – 1904	Boekhouder
vacature	1905	Niet geìdentificeerd
Kapt. J.W. Kayzer	1906 – 1913	Oud-scheepskapitein
Plaatsvervangend secretaris
Kapt. H.W.Dijken	1865 – 1866	Vlagnummer 28
Kapt. M. Kuipers	1867 – 1870	Vlagnummer 18
Kapt. B. Gosselaar	1871 – 1872	Vlagnummer 83
Kapt. J.A. Smaal	1873 – 1880	Vlagnummer 3
Kapt. R. Gosselaar	1881 – 1903	Vlagnummer 34
Kapt. J.W. Kayzer	1904 -1905	Vlagnummer 80
		De vlagnummers zijn van het zeemanscollege “De Vereeniging” te Delfzijl
Penningmeester
H.J.Bolhuis	1840 – 1851	Vermoedelijk schipper
P.A.Dam	1852 – 1854	IJzersmid
H.J.Wichers Az	1855 – 1858	Commies-visiteur
J. van Delden	1859 – 1861	Scheepsmakelaar
G. ter Steeg	1862 – 1863	Scheepskapitein
B. Dijk	1864 – 1898	Gemeentesecretaris te Delfzijl
S.Sissing Wz	1899 – 1906	Kruidenier
C. Baas	1907 – 1913	Walkapitein/controleur stoombootdienst

 

        Afb. 3: Bestuursamenstelling en bestuursleden van het zeemanscollege “De Vereeniging” te Delfzijl

 

Er zijn 14 Presidenten c.q. Voorzitters vermeld. Uit naspeuringen in de huwelijksakten is gebleken dat het niet-zeelieden betrof, met als uitzondering de oud-kapitein Albert van Dijk, die later scheepsmakelaar werd. Ook bij andere zeemanscolleges waren de presidenten over het algemeen geen zeelieden en dat is te begrijpen, omdat zeelieden te frekwent afwezig waren om leiding aan het College te kunnen geven. De voorzitters waren aanvankelijk maar een paar jaar als zodanig in funktie. Maar vader en zoon Rottinhuis waren 13 resp. 20 jaar voorzitter en er was kennelijk geen statutaire regel die een periodiek aftreden vereiste. Het merendeel van de voorzitters staan ook te boek als honorair lid (zie afb. 11).
Het aantal penningmeesters bedroeg 9 waaronder B.Dijk, gemeentesecretaris te Delfzijl,  met de uitzonderlijke lange zittingsperiode van 34 jaar.
Het aantal secretarissen was 11 en ook hier betrof het geen zeelieden met uitzondering van de laatst vermelde secretaris kapitein J(an) W(illem) Kayzer. Deze beëindigde zijn zeemansloopbaan ca. 1906 en wordt in de latere jaren als badmeester vermeld. Hij was dus in zijn secretarisperiode vanaf 1906 permanent aan de wal.
Bij de plaatsvervangende voorzitters en secretarissen komen alleen gezagvoerders voor, die ook vermeld staan in de lijst van effectieve leden. Uit andere Colleges is bekend, dat men kapiteins in het Bestuur wilde opnemen, om de directe band met het beroep te waarborgen en kennelijk heeft dat ook bij “De Vereeniging” een rol gespeeld. Blijkbaar is men in Delfzijl hier eerst rond 1860 toe overgegaan.

Sommige namen komen ook voor in besturen van andere “natte” organisaties. Zo waren M.E.Kuipers, A.J.Borst, C.R.Vos en J. van Delden initiatiefnemers bij de oprichting in 1876 van de zeil- en roeivereniging “Neptunus”. En ook in het Bestuur van de Zeevaartschool komen bekende namen terug, zoals H.J.Offerhaus, E.H.Roggenkamp, C.R.Vos, D.Sissingh, H.J.Wichers, e.a. In een betrekkelijk kleine plaats als Delfzijl werd optimaal geprofiteerd van de bestuurlijke kwaliteiten stadgenoten, die een band met het water en de zee hadden.
(zie o.a. C.Roggenkamp, 1956).

 

3.     DE LEDEN VAN HET ZEEMANSCOLLEGE “DE VEREENIGING”

3.1.         De effectieve leden.

                3.1.1. Alfabetisering van de ledenlijsten met periode van lidmaatschap

De aanvankelijke alfabetisering van de effectieve leden van het Delfzijler zeemanscollege “De Vereeniging” is verricht door de heer E.A.Kruidhof te Vlissingen.

Net als bij andere zeemanscolleges zullen ook hier nieuwe effectieve leden zijn ingeschreven op datum van benoeming. Bijlage 1 is een alfabetische gerangschikte lijst van effectieve leden met daarbij de periode van lidmaatschap. Het overzicht is gebaseerd op de jaarlijkse lijsten van leden gepubliceerd in de AAKZ, in Sweys en in enkele Almanakken uitgegeven door de zeemanscolleges te Rotterdam en Veendam Hierbij moet bedacht worden dat:

• de opgaven zeer regelmatig evidente fouten bevatten in spelling van de geslachtsnaam en in de opgaven van de initialen;
• er verschillen  optreden tussen de jaaropgaven van de Almanakken. Veelal betreft het dan geringe verschillen in aantallen leden per jaar, maar soms zijn deze aanzienlijk. Een duidelijk voorbeeld zijn de opgaven uit de periode 1874 t/m 1880. De AAKZ houdt het aantal leden in deze periode op constant 53, terwijl Sweys het aantal laat oplopen tot 95. Het blijft gissen naar de reden voor deze verschillen, maar wellicht zijn er fouten opgetreden bij de verzending van de lijsten naar de Almanakken of is de Almanakredactie van de AAKZ onzorgvuldig geweest. De gegevens van Sweys zijn als de juiste aangenomen.
• Als begin van het effectieve lidmaatschap is bij voorkeur het jaar min 1 uit de ledenlijsten vermeld, omdat de Almanakken in principe een overzicht gaven van het voorgaande jaar. Dit principe zou ook bij het eindjaar moeten gelden, maar gaat lang niet altijd op, omdat het sterfjaar dan het eindjaar zal zijn geweest. Soms houdt de vermelding van het eindjaar zeer kort voor de sterfdatum op en dan is het waarschijnlijk dat het lidmaatschap tot aan de dood van de kapitein zal hebben doorgelopen. Maar het komt ook voor dat de lidmaatschappen nog doorlopen nà het overlijdensjaar. Een voorbeeld is de opgave bij kapitein C.G.P.Rottinghuis met vlagnummer 8, die overleed in 1882,  maar in de ledenlijst van de AAKZ nog tot het jaar 1885 wordt vermeld. Overigens was hij in de ledenlijst 1883 van Sweys al wèl weggelaten.
• De laatst bekende ledenlijst is uit Sweys 1914 en de daarin genoemde 7 effectieve leden kunnen tot een later jaar  lid zijn geweest.

 

3.1.2. Het verloop in aantal effectieve leden
 

Afb. 4 geeft een grafisch weergave van de jaarlijkse aantallen effectieve leden in de periode 1834-1914. Bedacht moet worden dat deze grafiek geen inzicht geeft in de dynamiek van jaarlijkse aanwas en wegvallen, maar desondanks geeft het wel een idee van de numerieke historie van het College (Zie ook Bijlage 4).

Eerder is gememoreerd dat het College in 1831 werd opgericht door 10 leden (zie par.2.3.). In de eerste opgave in 1834 geeft 20 leden. Aanvankelijk liep dit aantal terug naar 15 maar vanaf 1841 trad een geleidelijke jaarlijkse stijging op tot een maximum van ruim 70 in 1861. Daarna schommelde het aantal leden per jaar tussen de 52 en 64 om in 1874 weer te stijgen boven de 90. Aan deze bloeiperiode kwam een einde rond 1895 met een drastische verminderring van ca. 30 leden. Vanaf 1895 daalde het aantal effectieve leden geleidelijk om in 1914 te eindigen met 7. Een overeenkomstig verloop in aantal leden is ook geregistreerd bij andere zeemanscolleges, vooral de achteruitgang aan het einde van de 19^e eeuw. De noodzaak van zeemanscolleges met de daaraan gekoppelde pensioenvoorzieningen zullen wellicht aan het eind van de 19^e eeuw aan belang hebben ingeboet vanwege het verminderde risico van het zeemansvak, de mogelijkheden tot betaalbare levensverzekeringen en ook de gewijzigde arbeidsverhoudingen bij de opkomst van de stoomvaart. Maar nader onderzoek naar de oorzaken van bloei en verval is noodzakelijk om tot historisch verantwoorde uitspraken te komen. In totaal hebben 272 effectieve leden een Delfzijls vlagnummer gevoerd. Verreweg de meeste leden waren afkomstig uit Delfzijl of de omliggende woonplaatsen zoals Appingedam, Farmsum, Bierum, Heveskes, e.d.
Voorts leverde het veenkoloniale gebied, zoals Veendam, de PekelA’s, Winschoten, e.d. een aantal effectieve leden. Ook een aantal kapiteins waren afkomstig van buiten de provincie Groningen zoals Friesland en het lidmaatschap is dan kennelijk aangegaan omdat vanuit Delfzijl werd gevaren of omdat er familiebanden met Delfzijl waren.

 

Afb. 4. Het verloop in de aantallen effectieve leden (eff), honoraire leden (hon) en donateurs (don) in de periode 1834 t/m 1914. Zie ook Bijlage 4.

 

                3.1.3. Nummerwisselingen

Bijlage 2 geeft de reeks van oplopende vlagnummers met daarbij de perioden waarin opeenvolgende kapiteins deze nummers hebben gevoerd. Het hoogste vlagnummer was 100 dat al in 1856 werd bereikt. Het College voerde het beleid om opengevallen nummers, hoewel soms pas na een aantal jaren, opnieuw toe te kennen. Vrijwel alle vlagnummers zijn minstens twee maal bezet geweest en enkele nummers zoals 26 en 30 zelfs 7 maal.

Bij diverse nummers valt op, dat er minstens 2 keer dezelfde familienaam voorkomt en dan blijkt het om leden van hetzelfde gezin te gaan. Voorbeelden zijn de nummers:

14           met Jan Christiaan Stenger en zoon Johannes Stenger;
20           met Hindrik Alberts Wolkammer en zoon Albert Hindriks Wolkammer;
35           met Harmannus Schreuder en zoon Jan Harmannus Schreuder;
41           met Albert Jans Donga en zoon Jan Donga. Jan was in 1856 lid geworden met nummer 100, maar toen de vlagvan zijn vader vrij kwam wisselde hij naar het diens nummer;
49           met Roelf van Wattum en broer Kornelius van Wattum;
65           met Hendrik Bos en broer Pauwel Bos;
77           met Geert Albers en zijn zonen Gerrit, Harmannus en Jan Albers;
81           met Sjabbe Jans Brouwer en zoon Jan Brouwer;
88           met Jacob Jans Valom en zoon Jan Jacobs Valom.

Ook een kapitein kon van nummer wisselen, wellicht om plaats te maken voor een familielid. Enkele voorbeelden zijn de kapiteins Nicolaas Arkema (nrs. 50 en 51); Remko Balkema ( nrs. 69 en 87); Jan Boompaal (nrs. 8 en 56); Sieuwerd F.Brandt (nrs. 79 en 26) en Jan Donga (nrs. 100 en 41).

                3.1.4. De zeemansloopbaan van de effectieve leden van “De Vereeniging”

De volumineuze Bijlage 3 is een uitbreiding van Bijlage 1 met maritiem-biografische bijzonderheden. De analyse van de gegevens slaat alleen op de effectieve leden van “De Vereeniging”. Er zullen ook vele kapiteins uit Delfzijl en omliggende plaatsen geen lid van “De Vereeniging” zijn geweest en uit een verder onderzoek naar de Delfzijler monsterrollen zou hierover nadere informatie zijn te verkrijgen.

De gegevens behoeven de volgende toelichting:

• De Burgerlijke Stand gegevens zijn vooral ontleend aan de websites www.allegroningers.nl en www.genlias.nl. Begonnen werd met het nagaan van huwelijksgegevens. Daar deze veelal het beroep van de bruidegom vermeldt, werd de identificatie van de persoon in de meeste gevallen waarschijnlijk. Nadere gegevens over geboorte en eventueel overlijden volgden en daarbij was een grote steun de leeftijdvermelding in de monsterrollen op de website www.noordelijkscheepvaartmuseum.nl. De internetgegevens vertonen soms evidente (lees)fouten en voor nader bijzonderheden wordt aangeraden de akten zelf te raadplegen. In een substantieel aantal gevallen ontbreken relevante gegevens, vooral over het overlijden. De personen zullen dan buiten Groningen zijn overleden, wellicht op zee. Het ontbreken van een vermelding betekent dat er geen gegevens zijn gevonden, maar nader onderzoek kan tot resultaat leiden.
• De website van het Noordelijk Scheepvaartmuseum te Groningen bevat gegevens van gedigitaliseerde monsterrollen verzorgd door Dr. J.R.Leinenga uit Emmen. Deze bron is van zeer grote waarde omdat daaruit is af te leiden op welke schepen en in welk jaar het effectieve lid heeft gevaren, ook in zijn subalterne periode. Hier geldt eveneens dat rekening moet worden gehouden met (lees)fouten en voor te publiceren gegevens in vaktijdschriften wordt raadpleging van de originele monsterrollen aangeraden. Op de website worden geen bestemmingen genoemd terwijl die vermeldingen wèl op de originele monsterrollen voorkomen. Naast de monsterrollen zijn de gegevens uit de publicatie van Bouma & Parma (2004) vermeld. Verschillen met de gegevens uit de monsterrollen zijn niet verder geanalyseerd, maar het ligt voor de hand de monsterrollen als een betere bron te zien. Ook zijn een aantal scheepvaartberichten opgenomen, voor zover die op dit moment beschikbaar zijn. (zie www.marhisdata.nl). Het aantal jaargangen met overzichten is nog beperkt, maar vooral deze bron kan in de toekomst leiden tot een veel uitgebreider beeld van de maritieme historie van de effectieve leden.Tenslotte is geput uit een overzicht van Burgerlijke Stand en scheepvaartgegevens door de heer D.Kuil te Ten Boer en uit gegevens van mevr. H.W.G. Blokland-Visser.

 

De zeemansloopbaan begon vaak op jonge leeftijd van 13-15 jaar en met als rang kok, scheepsjongen of kajuitwachter. De gage was uiteraard nog erg laag en reikte meestal niet boven de 10 gulden per maand. De nieuwe zeeman werd bijgeschreven op een monsterrol. (Bijlage 5).
Via de rangen lichtmatroos, matroos en stuurman klom men op tot de rang van schipper/kapitein. Deze positie werd in ruim 65% van de effectieve leden bereikt tussen 25 en 35 jaar. (Afb. 5). 12% van de effectieve leden waren al gezagvoerder vóór hun 25^ste jaar en 10% was ouder dan 40 jaar.

Leeftijd      aantal dat de kapiteinsrang bereikte

20-24                                 30

25-29                                 97

30-34                                 69

35-39                                 26

40-44                                 12

45-49                                   9

50-55                                   3

Totaal aantal kapiteins = 246

In de in Bijlage 3 beschreven zeemansloopbaan komen vaak onderbrekingen voor. Dit kan duiden op het monsteren in een andere haven binnen of buiten Groningen en informatie daarover zal beschikbaar komen wanneer ook de monsterrollen uit die plaatsen zijn gedigitaliseerd.
Maar een onderbreking in de zeemansloopbaan, vooral in de reeks van subalterne rangen, zou ook kunnen samenhangen met een studieperiode aan de zeevaartschool. De zeevaartschool in Delfzijl werd opgericht

“Op 17 november 1856….op initiatief van hoofdonderwijzer (A.H.) Sissingh en reder-houthandelaar (E.H.) Roggekamp. … Oorspronkelijk met twee leslokalen in de Grote Kazerne. Twee jaar later kreeg de Noordelijk Kweekschool Abel Tasman (=School voor Nijverheid en Zeevaart) een eigen schoolgebouw aan de Landstraat.”^internet.

Ongetwijfeld zullen een hele reeks van effectieve leden uit “De Vereeniging” hun opleiding op deze school hebben gehad. Een nader onderzoek is aan te bevelen. Het beginjaar van lidmaatschap van “De Vereeniging” vertoont in vele gevallen overeenkomst met het bereiken van de kapiteinsrang. Maar ook de huwelijksdatum lag veelal in dezelfde periode. Schoonvader zal de materiële toekomst van zijn dochter als voorwaarde voor toestemming hebben laten meewegen.

Een aantal kapiteins voorzagen in pensioen- en oudedagvoorzieningen door niet alleen van “De Vereeniging” lid te worden, maar zich ook aan te melden bij andere zeemanscolleges (afb. 6) met name in het Noorden te Oude PekelA, Nieuwe PekelA, Veendam en Groningen en in het Westen te Amsterdam, Rotterdam, Dordrecht, Antwerpen en Oostende. De lidmaatschappen van Colleges in het Noorden zijn veelal te koppelen aan de geboorte- of woonplaats en  derhalve loyaliteit aan de plaatselijke afkomst. Lidmaatschappen van Colleges in het Westen zijn vrijwel altijd gecombineerd met de uitvoerhavens van de effectieve leden in die regio’s.

 

Naam	College	vlagnummer	periode
Siewerd Brandt	“Maatschappij tot Nut der Zeevaart”, Rotterdam	R275	1850-1860
Jan Sjabbes Brouwer	“De Trouw”, Oude PekelA	37	1852-1897
Sjabbe Jans Brouwer	“Tot Nut der Zeevaerd”, Antwerpen	89	<1826->1830
	College te Oostende	60	<1826->1830
Mello van Emmen	“Voorzorg”, Nieuwe PekelA	77	1841-1849
Filippus Glimmenga	“Tot Nut van Handel en Zeevaart”, Dordrecht	5	1874-1907
Jan Goossens	“Voorzorg”, Nieuwe PekelA	8	1843-1863
Jan Alberts Hansen	“Maatschappij tot Nut der Zeevaart”, Veendam	31	1838-1853
Gerhardus Hoberg	“De Groninger Eendracht”, Groningen	40	1895-1904
Egbert Rentes Huisman	“Zeemanshoop”, Amsterdam	437/324/105	1835-1855
Jan Hendrik Kamminga	“Tot Nut van Handel en Zeevaart”, Dordrecht	20	1845-1849
Wibbe Wierts Kleindijk	“Tot Nut van Handel en Zeevaart”, Dordrecht	51	1844-1852
Willem Kiers Kok	“De Trouw”, Oude PekelaA	81	1854-1859
Nicolaas Kruijmel	“Zeemanshoop”, Amsterdam	929/535	1853-1884
	“Tot Nut van Handel en Zeevaart”, Dordrecht	12	1853-1884
Gerardus H.Peperboom	“Zeemanshoop”, Amsterdam	285/184	1829-1846
Hindrik H.Plukker	“Voorzorg”, Nieuwe PekelA	85	1853-1856
Ullem Pot	“De Trouw”, Oude PekelaA	115	1864-1872
Jan Herman Renken	“Zeemanshoop”. Amsterdam	763	1848-1850
	”Voorzorg”, Nieuwe PekelA	56	1851
Lodewijk Ringeling	“Maatschappij tot Nut der Zeevaart”, Rotterdam	R394	1853-1859
	“De Trouw”, Oude PekelA	138	1860-1863
Klaas Lugies Spijkman	“De Groninger Eendracht”, Groningen	44	1841-1858
Roelof Taaij	“De Blaauwe Vlag”, Amsterdam	145	<1827-1830
Hillebrandus J.R.Weits	“Zeemanshoop”, Amsterdam	817	1850-1853
Wessel Pieters Wessels	“De Trouw”, Oude PekelA	70	1853-1859
Pieke Weij	“De Trouw”, Oude PekelA	85	1854-1865

Zeer frekwent moest een kapitein na verloop van tijd een stap terug doen en voer een zekere tijd, maar ook vaak permanent verder als stuurman. Een enkele maal moest de vroegere kapitein genoegen nemen met nog lagere subalterne rangen, zoals bootsman, matroos of zeilmaker. Naar de reden voor die teruggang kan slechts gegist worden. Een ernstig tekortschieten van de kapitein zal een hoge uitzondering zijn geweest. Maar belangrijker is de afnemende werkgelegenheid in de zeilvaart in het vierde kwart van de 19-eeuw gekoppeld. De grote zeilvaart verdween tussen 1875 en 1900 zeer snel ten gevolge van schipbreuk, sloop en opkomst van de stoomvaart.

Het komt ook vrij regelmatig voor dat op een monsterrol een gezagvoerder als het enige bemanningslid, of hoogstens met nog een tweede bemanningslid wordt genoemd. Vaak is dat aan het einde van diens zeemansloopbaan. Het schip zal dan niet hebben gevaren maar wellicht zijn opgelegd of in reparatie zijn geweest. Daarna zal een nieuwe bemanning onder een andere kapitein hebben gemonsterd.

In Bijlage 3 blijkt uit de samenvattingen van de zeemansloopbanen dat er een grote mate van plaatstrouw aan Delfzijl is opgetreden. Vele zeelieden bleven hun gehele carrière in  Delfzijl aangemonsterd. Ook verscheidene kapiteins, die een zekere tijd voor westelijke boekhouders/reders voeren kwamen later weer terug naar het noorden.
De scheepvaart uit de noordelijke provincies was in hoofdzaak gericht op Europa en ook wel op de Amerikaanse Oostkust en het Caraïbische gebied. Blijkbaar kon met een wat kleiner scheepstype zoals 1- en 2 masters worden volstaan. Er is uit de monsterrollen en de gegevens van Bouma geturfd op welk type schepen de effectieve leden hebben gevaren. Dat konden voor dezelfde kapitein verschillende typen zijn en zo voer deze soms op zowel koffen als een bark. Maar uit afb. 7 blijkt dat de meeste kapiteins op dit kleinere type schepen hebben gevaren, zoals smak, tjalk, kof, galjoot en schoener.

 

Scheepstype	aantal kapiteins dat  op dit type voer
smak	14
koftjalk en tjalk	26
kof	143
galjoot	47
schoener en schoenerkof	100
schoenerbrik	33
brik	58
3-mastschoener	24
bark	5

Afb. 7: Aantal kapiteins van “De Vereeniging” dat op een bepaald scheepstype voer.

60% van de kapiteins hebben minstens een deel van hun kapiteinsperiode gevaren als kapitein/eigenaar. In de scheepsnamen schepen zijn dan ook vaak namen van echtgenotes terug te vinden. 75% van de kapiteins voeren ook in rederijverband en dan vooral voor rederijen uit de regio rond Delfzijl. (afb. 8). Het valt op, dat verscheidene familienamen ook in de ledenlijst van de effectieve leden zijn terug te vinden.

G.G. Albers te Delfzijl	F.Gransbergen te Delfzijl	A.F.Rasker te Groningen
J.G.Albers te Groningen	S. van der Hei te Heveskes	E.H.Roggerkamp te Delfzijl
J.Amsinga te Farmsum	J.C.Hoeksma te Groningen	B.Romeling te Farmsum
J.Baas te Delfzijl	J.D.Hoen te Farmsum	D.Romeling te Delfzijl
C.F./E.F.Balkema te Delfzijl	F.A.Hoff te Delfzijl	J.H.Rottinghuis te Delfzijl
S.Barends te Delfzijl	J.Hoffman & Co te Bierum	M.C.Rozenbeek, Termunterzijl
A.J.Blink te Groningen	J.T.Houtman te Delfzijl	A.Sissingh te Farmsum
F.Bloema te Farmsum	N.F.Huisman te Delfzijl	D.Sissingh te Delfzijl
mej. J.A.Boompaal te Farmsum	K.B.Kuiper te Delfzijl	W.Sissingh te Delfzijl
A.J.Bos te Bierum	M.E.Kuipers te Delfzijl	(Wed.) A.J.Smaal te Delfzijl
E.P.Brouwer te Farmsum	J.T.Leeuw te Delfzijl	L.Smaal te Delfzijl
T. van Buuren te Delfzijl	R.J.Lodewijks te Delfzijl	W.J.Steenhuis te Appingedam
Mr. R.P.Cleveringa te Appingedam	L.Looijenga te Appingedam	G.A.M.Stenger te Farmsum
J. van Delden te Delfzijl	T.Martens te Farmsum	J.J.Stenger te Farmsum
Doornbosch & Vos, Groningen	A.Mensinga te Delfzijl	P.Stratingh & Co te Delfzijl
A. van Dijk te Delfzijl	H.Mensinga te Delfzijl	J.J.Sydzes te Farmsum
B.Dijk te Delfzijl/Wildervank	J.Mulder & Co te Appingedam	U.B/M.Ubbens te Spijk
B.Evers te Delfzijl	D.Nanninga Cz te Winneweer	P.J./P.G.Vos te Delfzijl
E.J.Feiken & Co, Appingedam	Mr. C.M.Nap te Groningen	R.S.Vos te Delfzijl
B.H.Geertsema te Delfzijl	H.H.Nap te Groningen	L. v.d. Wal te Farmsum
Gnodde & Steenborg, Delfzijl	P.T.Nijhof te Farmsum	H.H. v.d. Werf, Appingedam
C.A.Gransbergen te Delfzijl	B.Onnes te Groningen	J.Wiersma te Delfzijl
		Wijnne/Barends, te Delfzijl/Groningen

Afb. 8: De (parten) rederijen uit de regio Delfzijl waarvoor effectieve leden van “De Vereeniging” hebben gevaren

Effectieve leden van “De Vereeniging” voeren ook voor (parten) rederijen uit het veenkoloniale gebied. (afb. 9).

G.H.Addens te Winschoterzijl	J.J.Koerts te Pekela	B.J.Scherpbier te Pekela
J.E.Apol te Eenrum	A.Kranenborg te Oostwold	A.J.Schröder te Pekela
H.T.Bakker te Wildervank	N.Kranenborg te Oostwold	N.Sikkens te Sappemeer
C.F.Balkema te Pekela	H,T.Kranenburg te Pekela	J.Smit te Noordbroek
C. van Calcar te Hoogezand	Wed. Kranenburg te Pekela	A.E.Waalkens te Blijham
F. van Calcar te Hoogezand	A. van Linge Ez te Veendam	E.H.Waalkens te Blijham
F.L.Drenth te Pekela	E.&C.Maathuis te Sappemeer	J.W.Wever te Pekela
B.Dijk te Wildervank/Delfzijl	H.Meihuizen te Zuidbroek	P.Wey & Co te Pekela
A.H.Eisinga te Winschoten	E.H.Meursing te Hoogezand	E.M.Wieringa te Ezinge
J.G.Engelsman te Veendam	Mulder te Pekela	W.C.Wildervank te Zuidbroek
J.Freeseman Viëtor te Winschoten	B.R.Mulder te Winschoten	W.H.Wildervank te Sappemeer
J.G.Heeres te Pekela	D.Mulder & Zn te Winschoten	J.Wilkens & Co te Groningen
G.H.Holtman te Pekela	L. van Nijenstein te Pekela	K.&J. Wilkens te Veendam
J.A.Hooites te Hoogezand	J.Post van Leggelo te Foxham	E.J.Zelling te Eexta
H.S.Kalkema te Hoogezand	W.W.Pott te Pekela	J.U.Zuiderveen te Pekela
	J.Romkes v.d.Meer, Sappemeer	U.T.Zuiderveen te Pekela

En tenslotte werd er ook gevaren voor (parten) rederijen uit Friesland, Overijssel, Zeeland en de regio’s Amsterdam en Rotterdam. (afb.10).

H.G.Albers te Werkendam	R.Groot te De Rijp	J.U.Smit te Alblasserdam
J.Alta Lz te Harlingen	de Groot Roelants te Schiedam	H.S.Tromp Meesters te Steenwijk
J.Bakker te Nieuwediep	S.M.Hugo van Gijn te Dordrecht	Tuk & Kruymel te Amsterdam
v.d. Bey & Co te Amsterdam	W.Jansen te Schiedam	C.R.Vaillant te Amsterdam
Mr. P.Blussé van Oud Alblas te Dordrecht	Kranenborg & Zn te Amsterdam	Vaesen & Steinhaus te Rotterdam
T.Bos te Delfzijl	C.Kuhlman Jz te Harlingen	Visser & Mulder te Dordrecht
D.Brodie te Amsterdam	S. van Leeuwen te Alkmaar	Gebr. v.d. Vliet te Amsterdam
Bunge & Co te Amsterdam	J. van Leyden Cz te Krommenie	O.A.Voorthuyzen & Zn te Amsterdam
D.Burger & Zn te Rotterdam	G.Maurits te Dordrecht	J.H.Westerveld te Zwolle
Canne & Balwé te Amsterdam	H.Plant & Co te Schiedam	L.&s. Wiarda te Harlingen
J.Corver & Co te Amsterdam	M.W. van Rees & Co te Dordrecht	L.Zegers Veeckens te Amsterdam
de Groof & Co te Vlissingen	Repko & Co te Harlingen

Afb. 10: De (parten)rederijen uit regio’s buiten de provincie Groningen waarvoor de effectieve leden van “De Vereeniging” hebben gevaren.

3.2. Honoraire leden

In de ledenlijsten van de AAKZ van 1834 t/m 1849 worden de namen van de honoraire leden genoemd (afb. 11). De beroepen zijn ontleend aan de huwelijksakten, maar er geen zekerheid over de juistheid van de opgave. Toch lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat het in de groep van honoraire leden vooral gaat om personen :
1.     met een zekere maatschappelijke status, zoals advocaat, notaris, ambtenaar bij de Waterstaat, e.d. Wellicht werkte een donateurschap statusversterkend.
2.     uit het bedrijfsleven, zoals aannemer, timmerman, zeilmaker, logementhouder, e.d.. Bij deze groep zal een binding met de zeevaart een rol hebben gespeeld.