Advertentie. Stoomvaart-Maatschappij Nederland. Geregelde vaart van Holland naar Java door het Suezkanaal, met de nieuw gebouwde eerste klasse en voor passagiers en goederen uitmuntend ingerichte stoomschepen. WILLEM III, PRINS VAN ORANJE, PRINS HENDRIK en CONRAD. Het stoomschip WILLEM III, gevoerd door kapt. E. Oort, zal 15 mei e.k. uit het Nieuwediep vertrekken.
Nadere inlichtingen zijn te bekomen bij de cargadoors De Vries & Co., Amsterdam, IJgracht U 32. Kuyper van Dam & Smeer, Rotterdam, Wijnhaven, wijk 2, nummer 241.

Rotterdam, 18 augustus. Wij vernemen, dat het stoomschip PRINS HENDRIK van de Stoomvaart-Maatschappij Nederland gisteren van de werf van de heren John Elder & Co. te Glasgow is te water gelopen.

Op de 17e augustus is te Glasgow te water gelaten het stoomschip PRINS HENDRIK, gebouwd voor de Stoomvaart-Maatschappij Nederland. Dit schip zal in de maand oktober vertrekken.

Helder, 30 september. Naar men verzekert, zal de Nederlandse mailboot PRINS VAN ORANJE half oktober van Batavia naar hier vertrekken.
Binnen enige dagen wordt alhier verwacht het te Glasgow aangebouwde stoomschip der Maatschappij Nederland, genaamd PRINS HENDRIK. Reeds zijn de gezagvoerder en de equipage derwaarts vertrokken.

Rotterdam, 7 oktober. De aflevering van het stoomschip PRINS HENDRIK, dat dezer dagen in het Nieuwediep werd verwacht om voor Java te laden, heeft enige vertraging ondergaan door werkstaking in Schotland. De directie van de Stoomvaart-Maatschappij Nederland heeft het dientengevolge raadzaam geoordeeld om het vertrek van dit stoomschip uit het Nieuwediep alsnu te bepalen op 10 à 15 november, de juiste dag nader vast te stellen, zodra het stoomschip in het Nieuwediep zal aangekomen zijn.

Rotterdam, 25 oktober. Naar ons bericht wordt, is het stoomschip PRINS HENDRIK dinsdag j.l. (opm: 24 oktober) van Glasgow vertrokken. Het zal donderdag (opm: 26 oktober) een proeftocht doen en dus, naar met grond kan verwacht worden, nog deze week naar het Nieuwediep stomen.

Rotterdam, 29 oktober. Volgens telegram van gisteren is het stoomschip PRINS HENDRIK na gehouden proeftocht des avonds van Glasgow naar het Nieuwediep vertrokken.

Rotterdam, 2 november. Volgens bij de Stoomvaart-Maatschappij Nederland ontvangen telegram is het stoomschip PRINS HENDRIK, de 29e oktober van Glasgow naar Nieuwediep vertrokken, heden morgen ten 7 uur 56 minuten ter rede van het Nieuwediep gearriveerd. Alles wel.

Nieuwediep, 19 november. Heden is het stoomschip PRINS HENDRIK van hier via Suez naar Batavia vertrokken (opm: eerste commerciële reis)

Batavia, 25 november. Volgens telegram aan de Nederlandsch-Indische Handelsbank is de PRINS HENDRIK, het tweede stoomschip der Stoomvaart-Maatschappij Nederland, de 19e dezer met een volle lading en een groot aantal passagiers van Texel naar hier vertrokken.

Rotterdam, 4 december. Het stoomschip PRINS HENDRIK, van Nieuwediep met bestemming naar Batavia, is volgens ontvangen telegram de 3e dezer, ‘s ochtends 6 ure, te Port Said aangekomen, hebbende alzo de reis volbracht in 13 dagen en 19½ uur, met een gemiddelde snelheid van 10,3 mijl. Alles wel aan boord.
Het stoomschip PRINS VAN ORANJE is volgens telegram van 2 dezer te Gibraltar aangekomen met lichte averij aan de machine. Deze zal aldaar worden gerepareerd.

Rotterdam, 7 december. Volgens heden ontvangen telegram uit Gibraltar is van het stoomschip PRINS VAN ORANJE de kleine reparatie aan de stoomschuifbeweging volbracht. Tevens worden de twee schroefbladen, in het Suezkanaal beschadigd, door nieuwe vervangen. Daarom is enige lading uit het achterruim in lichters gelost.
Het stoomschip PRINS HENDRIK heeft volgens ontvangen telegram uit Suez de reis door het Suezkanaal in 47 uren in de beste orde volbracht. Het stoomschip zou de 7e dezer de reis van Suez naar Batavia voortzetten.

Rotterdam, 4 november. Het stoomschip PRINS HENDRIK is de 2e dezer ter rede van het Nieuwediep gearriveerd.

Rotterdam, 11 november. Naar men verneemt, zoude het stoomschip PRINS HENDRIK, kapt. J. Hendriks, van de Stoomvaart-Maatschappij Nederland, de 18e november aanstaande van het Nieuwediep naar Java door het Suez-kanaal vertrekken.

Ingezonden stukken. De Maatschappij Nederland. Met zeer veel genoegen heb ik het artikel gelezen, dat in de Nieuwe Rotterdamsche Courant van heden is opgenomen onder de rubriek: Lekengedachten. De schrijver heeft het rapport, uitgebracht door de commissie, belast met het onderzoek naar de oorzaken van het verbranden van de WILLEM III, aandachtig gelezen, niet alleen maar de vinger op de wond gelegd. Ik hoop dat zijn artikel algemeen de aandacht trekken zal, maar vooral door de aandeelhouders en de directie van de Stoomvaartmaatschappij Nederland zal ter harte worden genomen. Inderdaad, het is sukkelen met die maatschappij: de WILLEM III is verbrand – mag men, na hetgeen omtrent het roekeloos inladen is gebleken, zeggen, geheel buiten de schuld van de directie? Zo ja, - waaraan ik twijfel – toch blijft de geleden schade een droevig feit. De PRINS VAN ORANJE kreeg averij aan de schroef – wiens schuld dit is, mag geheel problematiek zijn, - dit is zeker, dat het oponthoud te Port Saïd en te Gibraltar, behalve de reparatie, duizenden kost. De PRINS HENDRIK is nu in zee - , maar twee lichters met goederen zijn achtergebleven, welke per Franse mail moesten worden nagezonden. Dientengevolge mist, naar ik verneem, een familie haar geheel equipement en heeft niets dan de kleren welke zij bij het aan boord komen bij zich had. Dat is een goede recommandatie te meer voor passagiers. Nu zijn die goederen wel nagezonden per Franse mail, maar, naar ik hoor, kost dat NLG 20.000, - zonder twijfel een extra-buitenkansje voor de maatschappij! Zeker ook alweer te danken aan de goede directie! Te overhaast laden en niet of te laat aankomen door allerlei ongelukken, schijnt wel de regel te zijn. Een ezel - zegt het spreekwoord – stoot zich slechts éénmaal aan één steen. Heeft de maatschappij zich niet reeds tweemalen gestoten en wordt het niet meer dan tijd, dat de steen uit de weg wordt geruimd? Terecht noemt de schrijver van de Lekengedachten als zodanig de verkeerde inrichting van het bestuur en de gebrekkige administratie. De laatste kan – hij betoogde het terecht – eerst goed worden, als de personen, die haar voeren, zich onverdeeld aan haar wijden. En de andere? Men zegt dat een van de leden van de directie zijn demissie zal nemen. – Zou dit reeds een begin zijn van de gewenste reorganisatie? Dat deze noodzakelijk is, wijzen de feiten uit; en de schrijver van de Lekengedachten heeft de nuttige lering, welke uit die feiten kan getrokken worden, openbaar gemaakt. Zijn wenken ter overweging nader aan te bevelen, is mijn wens.
Getekend: R.

Batavia, 29 december. Heden ochtend kwam alhier de tweede boot der Stoomvaart-Maatschappij Nederland, de PRINS HENDRIK, aan na een reis van 40 dagen, dus twee dagen korter dan door de PRINS VAN ORANJE gemaakt.

Rotterdam, 29 december. Het stoomschip PRINS HENDRIK van de Stoomvaart-Maatschappij Nederland is volgens telegram hedenmorgen ten 10 ure te Batavia aangekomen. Alles wel.

Amsterdam, 6 februari. Het stoomschip PRINS HENDRIK, 29 december te Batavia aangekomen, zou na daar gelost te hebben naar Sourabaya en Passaroeang verhalen om retourlading in te nemen, men verwachtte dat het tegen half februari de reis zou aanvaarden.

Rotterdam, 16 februari. Volgens telegram uit Batavia van 15 dezer, is het stoomschip PRINS HENDRIK, kapt. Hendriks, gisteren van daar vertrokken met volle lading, 55 passagiers en 47 kinderen 1ste klasse, 19 passagiers 2de klasse en 85 soldaten.
Voorts wordt ons uit Amsterdam gemeld, dat de proeftocht van het stoomschip CONRAD gisteren te Glasgow heeft plaats gehad en volkomen is geslaagd.
Volgens nader ontvangen dépêche is het stoomschip CONRAD gisteren avond ten 7 uur van Greenock naar Texel gestoomd.

Amsterdam, 15 maart. Volgens telegram van Aden, d.d. 14 maart, is het stoomschip PRINS HENDRIK, kapt. Hendriks, aldaar van Batavia gearriveerd. Het had de 2de maart op 12º38’ NB 56º50’ OL. (opm: 100 mijl ten oosten van Socotra) de schroefbladen verloren en was gedurende de laatste 360 mijlen door het Engelse oorlogsstoomschip SERAPHIS gesleept. Passagiers en equipage waren in de beste welstand. (opm: zie ook NRC 040472)

Amsterdam, 25 maart. Volgens telegram van Aden van 23 maart, was de reparatie aan de schroef van het aldaar binnengelopen stoomschip PRINS HENDRIK, van Batavia naar het Nieuwediep, geëindigd en dacht kapt. Hendriks, na weder inname van 600 ton der geloste lading, de 28ste dito gereed te zullen worden de reis te vervolgen; van de passagiers waren 7 personen met een andere gelegenheid verder gereisd.

Aden, 18 maart. De gezagvoerder van het stoomschip PRINS HENDRIK, van Batavia hier de 14de maart jl. door het Engelse stoomschip SERAPHIS binnengebracht met verlies van de vier bladen der schroef, rapporteert dat het op 12º NB 56º OL. scheen alsof het schip over een koraalrif liep waarop iets minder water stond dan het schip diep lag, doch zonder te blijven zitten, terwijl gevoeld werd dat de schroef zwaar op iets stootte. (opm: het schip voer over een wrak; zie NRC 100472)

Amsterdam, 4 april. Volgens ontvangen telegram is het stoomschip PRINS HENDRIK, kapt. Hendriks, van Batavia naar het Nieuwediep, gisteren morgen ten 6 ure te Suez aangekomen en ten half 10 ure het Kanaal ingegaan.

De directie van de Stoomvaart-Maatschappij Nederland deelt ons het volgende mede:
Volgens brief van kapt. Hendriks uit Aden, d.d. 23 maart, wordt het ongeval van het breken der schroefbladen toegeschreven aan het stomen over een wrak drijvende tussen wind en water. Onmiddellijk na de ondervonden schokken werd met het dieplood op 30 vadem geen grond gepeild. De passagiers, die te Aden met andere gelegenheden verder zijn gereisd, zijn de families Wieseman en Sollewijn Gelpcke. De overigen zijn aan boord van de PRINS HENDRIK gebleven.

Amsterdam, 23 april. Het stoomschip PRINS HENDRIK, kapt. Hendriks, van Batavia naar het Nieuwediep, is gisteren avond te Douarnenez, bij Brest, binnengekomen om kolen in te nemen, wegens zwaar stormweer.

Stoomvaart- Maatschappij Nederland. Vrijdag werd te Amsterdam in het Amstelhotel een algemene vergadering gehouden van aandeelhouders in de Stoomvaart-Maatschappij Nederland, waarop p.m. 900 aandelen vertegenwoordigd waren, recht gevende op het uitbrengen van 259 stemmen.
Directeuren (de heren Boissevain en Viehoff) brachten daarin een zeer uitvoerig verslag uit over de toestand der maatschappij, waaraan wij het volgende ontlenen:
Uit de winst- en verlies- rekening over het dienstjaar 1871 blijkt, dat het nadelig saldo, waarmede zij sluit, voor meer dan de helft ontstaat door de ramp, waarvan wij reeds in ons eerste verslag melding maakten, het verbranden van het stoomschip WILLEM III.
De liquidatie dier zaak heeft enige moeilijkheden opgeleverd. In de eerste plaats was er verschil met de assuradeurs over de vraag of het scheepshol en de machine, zoals die te Portsmouth liggende waren, moesten verkocht worden, dan wel konden worden hersteld.
Van weerszijden benoemde deskundigen konden daarover niet tot eenstemmigheid geraken, en nadat een goed deel van de zomer met de onderhandelingen was verlopen, besloten eindelijk de assuradeurs om genoegen te nemen met het aanwijzen door hunne Engelse collega’s, in overleg met de directie der Stoomvaart-Maatschappij Nederland, van een super arbiter, die deze quaestie, welke van scheepsbouwkundige aard is, kon beslissen, en in wiens uitspraak beide partijen aannamen te berusten.
Deze super-arbiter, de heer Peter Denny, de 31e oktober benoemd, deed de 30e november 1871 uitspraak, luidende dat het schip, in het belang van alle partijen, moest verkocht worden. Zulks geschiedde de 10e januari 1872 in publieke veiling te Londen. Het bracht GBP 20.500 op.
Wij hebben de verzekerde NLG 50.000 op behouden varen, ten volle van assuradeurs ontvangen, en voorts 50 pct. van de verzekerde NLG 800.000 op casco, op rekening genoten. Op de balans staat de averij- rekening WILLEM III debet voor NLG 399.087,58½ , hetwelk equivaleert tegen de overblijvende 50 pct. van de verzekerde waarde, welke deels door de verkoop van het schip, deels door de assuradeurs bij de eindafrekening zullen worden opgebracht.
De regeling der averij-grosse en van het provenu der geredde goederen, welke in Engeland moest plaats vinden, is uit de aard der zaak zeer tijdrovend, en de dispache met de gehele splitsing van ieders aandeel, is nog niet in ons bezit. Voor zover wij kunnen nagaan, zal daaruit blijken, dat de algemene belangen bij deze ramp door de gezagvoerder en diens agenten met grote nauwlettendheid zijn behartigd.
Intussen heeft een der inladers goed gevonden, om zonder de gezegde dispache af te wachten, de voormalige schipper van het stoomschip WILLEM III en de Stoomvaart Maatschappij Nederland te dagvaarden tot verzending van de door hen ingeladen goederen naar Batavia, of, zo die geheel of gedeeltelijk beschadigd mochten zijn, tot uitlevering met vergoeding van kosten, schaden en interesten. Dit rechtsgeding is thans voor de Arrondissements-Rechtbank te Rotterdam aanhangig, terwijl wij vernemen op goede gronden de maatschappij tegen die eis te kunnen verdedigen.
Indien de schade op de WILLEM III niet ten volle door de verzekering blijkt gedekt te zijn, moet daarbij gelet worden op de omstandigheid, dat gerekend was op het incasseren der passage gelden à NLG 44.825, waarvan echter door het besluit om aan passagiers vrije overtocht met een ander stoomschip of restitutie der halve betaling aan te bieden, slechts NLG 9.300 ten bate van dit schip kon worden geboekt.
Voorts heeft het ongeval zelve enige kosten veroorzaakt, die op dit hoofd gebracht zijn en werden sommige uitgaven ten behoeve van het schip bij het sluiten der verzekering te laag geraamd. Voor eigen risico loopt de assurantie van de steenkolen in onze stoomschepen en in zeilschepen afgeladen en de daardoor gemaakte premie is niet geheel voldoende geweest, om het verlies op de steenkolenvoorraad aan boord van de WILLEM III te dekken. Gij vindt daarvoor op de winst- en verliesrekening een post van NLG 4.000 uitgetrokken.
Wij betreuren het dat deze, naar wij vertrouwen, exceptionele verliezen niet terstond in deze rekening door de reizen der andere stoomschepen zijn goedgemaakt; maar wij kunnen u thans nog slechts één uit en thuisreis verantwoorden, niet voltooide reizen worden op het volgende jaar overgeboekt, en die ene reis sluit met een nadelig saldo van NLG 9.104,02 ½ .
Deze uitkomst zou ontmoedigend zijn, indien men verzuimt de omstandigheid in het oog te houden, waaronder die eerste reis is geschied.
Uitvracht en passage ondervonden nog de nawerking van de ramp, die het eerste schip had getroffen.
De bruto verdiensten bedroegen slechts in ronde sommen :
Uitvracht………………………NLG 42.500,--
Thuisvracht…………………...,, ,,95.500,--
Passage naar Java………….,, ,, 33.000,--
Dito van Java………………...,, ,, 33.000,--
-----------------------------
NLG 204.000,--
en op de terugreis werd door het breken der schroefbladen een oponthoud van 25 dagen te Port Said en Gibraltar ondervonden, dat de kosten heeft verzwaard.
De twee volgende reizen, de eerste van de PRINS HENDRIK en de tweede van de PRINS VAN ORANJE, zullen een zeer belangrijke vermeerdering aantonen van de gemaakte vracht- en passagegelden, en het was vooral de schone uitslag van onze tweede expeditie, die ons de moed gaf om niet stil te staan, maar u uit te nodigen, om door het aanwenden van meer kapitaal onze lijn zo spoedig mogelijk krachtig te organiseren.
Het verslag van de uitkomsten dier reizen behoort tot een volgend jaar, doch wij willen trachten reeds nu de vraag te behandelen, die ons van verschillende zijden gedaan is :
in welk opzicht beantwoorden de verkregen resultaten aan de berekeningen, die bij de oprichting der zaak zijn gepubliceerd?
Wel is waar werd bij het uitgeven dier calculaties uitdrukkelijk gezegd, dat zij de berekening waren van een geregelde vaart door het Suez-Kanaal en kan er in dit allereerste begin der onderneming nog geen sprake zijn van uitkomsten ener zodanige geregelde vaart, maar de grote belangstelling, waarmede men onze maatschappij vereert, en de rechtmatige verwachting van de aandeelhouders, dat de directie, alvorens tot het uitbreiden der zaak te adviseren, ten minste harerzijds dat punt zou hebben onderzocht, doen ons besluiten om reeds nu mede te delen, wat ons is gebleken van het al of niet gegronde onzer verwachtingen bij het oprichten der zaak.
De berekening van vracht en passage per reis was……………… .NLG 248.000,--
De passage was netto genomen, voor voedingskosten van
passagiers, is daarbij te voegen, volgens de toelichting dier calculatie ,, 18.750,--
_______________
dus werden de vracht en bruto passage berekend op……………………….,, 266.750,--
Wij hebben de cijfers der bruto verdiensten van drie uit- en thuis- reizen thans voor ons, met dien verstande, dat bij de tweede en derde nog geen sprake is, van geheel geliquideerde afrekening, en vinden dan het gemiddelde der bruto verdiensten : NLG 264.000 per reis, dus zeer nabij het cijfer der calculatie, waarbij echter moet opgemerkt worden, dat een dier drie reizen wordt gebaat door de meerdere grootte van het stoomschip PRINS HENDRIK.
Vooral moet daarbij niet uit het oog worden verloren, dat de vier schepen, waarmede in dit jaar de vaart zal worden onderhouden, om de redenen reeds ontvouwd in de toelichting van het lening-voorstel, te weten:
- de adoptie van een groter charter voor drie schepen,
- de omstandigheid, dat de aanhoudende rijzing der prijzen voor schepen in Engeland, die gedurende de laatste jaren plaats vond, haren invloed reeds had voelbaar gemaakt, tussen het tijdstip, waarop de calculaties voor de oprichting der maatschappij werden gemaakt en dat waarop de bestelling der schepen kon geschieden,
- de vervanging van de WILLIEM III door een schip, dat niet alleen groter is, maar door de rijzing der prijzen bovenbedoeld, ook in evenredigheid meer kost,
meer kapitaal zullen vereisen dan de berekening was voor de vier schepen, waarmede men zich voornam de zaak te beginnen, zodat de assurantiepremie, rente en afschrijving thans lopen over een groter kapitaal dan in de calculatie kon worden aangenomen.
In de loop van dit jaar hopen wij in de vaart te hebben:
Een stoomschip van 320 Eng. voet lengte, 966 gem. last,
Drie stoomschepen ,, 350 ,, ,, ,, 1134 ,, ,,
Alle voorzien van machines van 400 paardenkracht.
In de loop van het jaar hebben wij een overeenkomst over goederen in doorvracht gesloten met de Nederlandsch-Indische Stoomvaartmaatschappij, waardoor de handel op geheel Oost- Indië en Singapore zeer wordt geriefd en de wederzijdse lijnen worden gevoed.
Dergelijke overeenkomsten zullen ook met voordelige gevolgen aan deze zijde van de lijn te sluiten zijn, zodra wij aan andere ondernemingen de waarborgen voor een geregeld vertrek kunnen aanbieden, welke een onmisbaar vereiste zijn voor een bloeiende stoomvaart.
Met het oog daarop, mijne heren, verheugt het ons dat uw besluit van de vorige vergadering d.d. 25 maart aan de maatschappij de gelegenheid heeft gegeven, om hare financiële krachten te versterken, ten einde daardoor te geraken tot uitbreiding van de vloot.
Wij waarderen ten hoogste het bewijs van vertrouwen in de toekomst der zaak, door de aandeelhouders gegeven, en zijn overtuigd, dat zij de beste weg hebben ingeslagen, om ten slotte de vruchten te plukken van de offers, die zij aanvankelijk hebben gebracht om deze voor Nederlandse handel en betekenis als zeevarende mogendheid, zo gewichtige zaak, te vestigen.

Amsterdam, 26 juni. Het stoomschip PRINS HENDRIK, kapt. Hendriks, van Nieuwediep naar Batavia, is de 25e dezer te Aden aangekomen om een kleine voorziening aan de machine te doen.

Een stadgenoot (opm: uit Batavia) die de vorige maal met de PRINS HENDRIK van hier vertrok, schrijft uit Nederland:
Van onze reis met hindernissen zult ge wel hebben gehoord: hoe we te Aden de Engelse mail namen met verwensing aan die Nederlandse treuzelmail en haar hilariteit opwekkende gezagvoerder. Op de Engelse mail hadden we het uitstekend, alles first class en comfortable, maar onhebbelijk duur. Men betaalt circa NLG 40,- per persoon en per dag.
Om op de PRINS HENDRIK terug te komen, op gezag van mijzelve en van bijna alle mede-passagiers, moet ik aan allen, die u ter harte gaan, ontraden de terugreis met die schuit te doen. Laat u niet verlokken door de eetzaal met haar verguldsel en haar schilderwerk. Aan die zaal is alle ruimte, de meeste lucht en het meeste licht opgeofferd. De voeding, vooral ten 12 ure, is bij uitstek slecht en de slordigheid ongelofelijk. Tussen flessen met water gevuld, heeft men er andere gevonden, die carbolzuur inhielden. In het drankenmagazijn wordt met open lichten (opm: brandende lampen) gelopen. ’s Morgens te 7 uur kan men in de corridor de eerste hofmeester vinden uitrusten aan de zijde zijner Dulcinea, een Javaanse schone. Touwwerk, rondhouten, kippenhokken heeft men moeten kappen en verstoken ten einde de machine aan de gang te houden in een storm, toen midden in zee de hoofdmachinist de kapitein even kwam vertellen dat – ’t klinkt ongelofelijk – de kolen op waren! En dan de suffisance (opm: gewichtigheid, dikdoenerij) van de kapitein, die zich commandant noemt, en van de stuurlui en de hofmeesters en de koks en de botteliers! Ieder in zijn macht en ieder in zijn kleinheid. Wie met de PRINS HENDRIK naar Nederland doorging, leed gebrek en armoede en verwenste de strik waarin hij gevallen was.

Amsterdam, 27 augustus. Volgens een gisteren ontvangen bericht is het stoomschip PRINS HENDRIK, op 25 dezer des morgens om 7 uur van Batavia naar Nederland vertrokken met volle lading, 25 volwassenen en 24 kinderen eerste klasse, 4 volwassenen en 1 kind tweede klasse, benevens 85 militairen.

Batavia, 28 augustus. Vrachten. In vrachten is de afgelopen veertien dagen veel omgegaan tot stijgende koersen en bestaat er thans nog goede vraag naar schepen ten gevolge van de grote voorraad produkten en de weinige ruimte die disponibel is. De markt sluit vast tot hoogste noteringen. De Nederlandse stomer PRINS HENDRIK, die 25 dezer naar Nederland is vertrokken, laadde tabak à NLG100, koffie à NLG 120, specerijen à NLG 250, indigo à NLG 160 per last. Bij de inschrijving der Factorij op de 24e dezer werden de volgende schepen opgenomen, als: naar Amsterdam VIER GEBROEDERS NLG 99,94, TELANAK NLG 102,35, KANDANGHAUER NLG 102,49, ZAANSTROOM NLG 102,50; naar Rotterdam NIEUWLAND, GRAAFSTROOM, ZES GEZUSTERS en PHILIPS VAN MARNIX, alle à NLG 102,35, en CORNELIS SMIT à NLG 102,50. De volgende particuliere bevrachtingen van Nederlandse schepen vonden plaats: PRINSES AMELIE naar Amsterdam NLG 100 voor suiker, NLG 95 voor koffie, NLG 110 voor specerijen, te Batavia te laden; ARARAT naar de Perzische Golf NLG 3,- per picol; NIJVERHEID naar Nederland NLG 100 voor suiker, NLG 90 voor koffie, te Samarang te laden; BATAVIA naar Rotterdam NLG 100 voor suiker, in de Oosthoek te laden.
Lossende en onbevrachte Nederlandse schepen hier en op de kust: BATAVIA, VOORLICHTER, INSULINDE, SOERABAIJA PACKET, ADA, PRESIDENT VAN RIJCKEVORSEL, FRIESLAND en JEDO.

Batavia, 31 augustus. Vrachten bleven niet alleen gesouteneerd, maar gingen nog hoger, waartoe de opname van 10 schepen, door de factorij 24 dezer, niet weinig bijdroeg. Thans is de vraag iets minder levendig en althans geen NLG 100 te maken hebbende afladers van producten in de meest dringende behoefte van scheepsruimte te voorzien. De afvoer van producten gaat intussen voort en zullen de nu aanwezige bodems wel niet lang op voordelige charters behoeven te wachten. Van de onbevrachte schepen zijn de meeste pas met lossen aangevangen. Sedert 3 dezer vallen de volgende transacties van Nederlandse schepen te melden. Naar Amsterdam: GERARD PIETER SERVATIUS, 662 last, voor NLG 36.000 in full, in de Oosthoek en hier te laden; PRINCES AMELIE, NLG 100 suiker, NLG 95 koffie, NLG 110 specerijen, alhier te laden; SOERABAIJA PACKET, NLG 100 suiker, Oosthoek; PRINS HENDRIK, NLG 100 tabak, NLG 120 koffie, NLG 150 specerijen, NLG 160 indigo; NIJVERHEID, NLG 100 suiker, NLG 90 voor koffie; BATAVIA, NLG 100 voor suiker in de Oosthoek; COPERNICUS, NLG 97,50 suiker, Oosthoek.

Rotterdam, 10 november. Men schrijft ons uit Nieuwediep: Het havenhoofd bood heden (8 november) een schoon en verrassend uitzicht aan. Ten 11 ure kwam de Suezboot PRINS HENDRIK statig de haven uitstomen; op het voorschip zag men boven de verschansing de merendeels reeds gebronsde gezichten van het detachement kolonialen; op de hoge brug bij de schoorsteen, vanwaar de besturing dezer meer dan 100 meter lange schepen met zoveel gemak geschiedt, stonden enige van de scheepsofficieren in hun nette uniformen; het achterdek en het dak van rookkamer en dameskajuit waren bezet door een 50tal eerste klasse passagiers, waaronder naar men ons meldt, verschillende aanzienlijke vertegenwoordigers van de Nederlands-Indische samenleving en enige Engelse en Duitse reizigers zich bevinden.
Met het schoonste weer werd deze reis aangevangen, de derde binnen het jaar die de PRINS HENDRIK onderneemt.
Nauwelijks had dit stoomschip de plaats op de rede bereikt, waar het een paar uren zou vertoeven om de nuttige voorzorg te nemen van door peilingen op een vast punt aan de wal de juiste afwijking van de kompassen te bepalen, of van de andere zijde van de rede kwam het broederschip van de PRINS HENDRIK aanstomen, de KONING DER NEDERLANDEN, eergisteren van Greenock aangekomen, na een buitengewoon snelle reis, waarbij meer dan 12 mijl in de wacht moet zijn behouden.
Wij waren in de gelegenheid dit stoomschip ter rede te bezoeken. Het is een pronkstuk van de nieuwste scheepsbouwkunst en biedt alles aan wat kan strekken om een reis naar Indië op snelle en aangename wijze te doen. Van de wal het schip ziende binnenstomen, troffen ons zijn schone lijnen, toen het ons voorbijvoer om zijn plaats te gaan innemen aan de steiger van de Stoomvaart-Maatschappij Nederland, waar het ongetwijfeld vele bezoekers zal lokken.

Port Saïd, 26 november. (Per telegraaf). Het stoomschip PRINS HENDRIK, is met gebroken machine aangekomen en zal hier repareren.

Amsterdam, 28 november. Volgens telegram van kapt. Hendriks is de schade aan de machine van het stoomschip PRINS HENDRIK van zeer weinig belang. Het schip had dan ook tot Port Said gelopen met een vaart van 10½ mijl per wacht. De reis zou dan ook nog deze week worden voortgezet.

Rotterdam, 2 december. Dat de directie der Stoomvaart Maatschappij Nederland goed begrijpt, hoeveel waarde populariteit heeft voor ondernemingen als die welke zij beheert, daarvan gaf zij herhaaldelijk reeds bewijzen. De algemene aandacht en belangstelling winnen is voor geen klein gedeelte de kunst om wel te slagen. De tocht naar het Nieuwediep, ter bezichtiging van de KONING DER NEDERLANDEN, door de directie ten 1 december georganiseerd, was dus zeker in het belang van de zaak, maar niet minder was hij een welkome gelegenheid voor velen, om het nieuwe stoomschip te bezichtigen. Een honderdtal dames en heren uit verschillende plaatsen, onder wie verscheidene hooggeplaatste en invloedrijke personen, vooral uit Amsterdam, hadden aan de heuse uitnodiging van de directie gehoor gegeven. Gelijk te verwachten was, kweten de leden der directie zich op uistekende wijze van de rol van gastheer, die zij op zich hadden genomen, zowel bij de heen- en terugreis, als gedurende het verblijf aan boord en aan de wal. Op het schip waren de officieren de vriendelijke geleiders der bezoekers en het verdroot hun niet de belangstellenden ook de kleinste bijzonderheden toe te lichten.
De KONING DER NEDERLANDEN is gebouwd op dezelfde wijze en in gelijke afmetingen als de PRINS HENDRIK en de CONRAD, doch is van voren en van achteren scherper, zodat het schip aanmerkelijk sneller loopt. Bij de proeftocht bedroeg de vaart 12 ¼ mijl, en al is ’t niet te verwachten dat deze snelheid behouden zal blijven bij de vaart op Indië, zo behoudt men toch een aanmerkelijke aanwinst. De inrichting van het schip is dezelfde als bij de genoemde vaartuigen, naar welker model het gebouwd werd. Ook hier lopen de stoom- en verwarmingspijpen niet door de couchettes, maar door de gangen, waar enig defect onmiddellijk kan worden ontdekt; ook hier zijn de inrichtingen tot brandblussing zo overvloedig en goed aangebracht, op en onder het dek, dat een brand van enige betekenis schier een onmogelijkheid schijnt. De kamer van de kapitein op het dek, de kaartenkamer is, met zijn clinometers, baro- en thermometers, een model van inrichting. De hutten en salons, vooral der eerste klassen, zijn met luxe ingericht; alleen de kinderkamer is wel wat heel donker. De passagiers tweede klasse hebben op dit schip ook een flink vertrek gekregen, waar zij zich kunnen verenigen.
De grootste verbetering, eindelijk, betreft de ventilatie, die op de andere stoomschepen te wensen overlaat. Van de verkregen ondervinding is een verstandig gebruik gemaakt. De wanden tussen de hutten lopen niet tot de zoldering door; maar tussen de zoldering en de wanden zijn ijzeren traliewerken aangebracht, door welke de lucht steeds circuleren kan, terwijl de ventilatiebuizen zorgen voor de aanvoer van verse lucht en de luchtstroom onderhouden. In de salon eerste klasse, comfortabel en keurig ingericht, met overvloedig licht, sierlijke meubels en fraaie aquarellen aan de wand, is tevens aangebracht een klein zeil, gespannen over de lengte der zaal, dat op het dek in beweging gebracht kan worden, om als een reusachtige waaier voor alle aan de dis gezeten passagiers dienst te doen.
Een zeer goede indruk kregen wij ook van het bedienend personeel, voor zover dit tegenwoordig was. Er is zeer geklaagd over de bediening aan boord van sommige boten der Maatschappij. Zonder het rechtmatige van die klachten in twijfel te trekken, moeten wij toch doen opmerken, dat ’t een nog jeugdige Maatschappij niet ’t minst moeilijk valt, zeker te zijn van de kwaliteit der bedienden die zij in dienst neemt. Ook hier kan ondervinding verbetering brengen, en van de verkregen ondervinding trok de directie ook in dit opzicht partij.
Tot kapitein van de KONING DER NEDERLANDEN is aangesteld de heer Braat, een man, wegens capaciteit en humaniteit allergunstigst bekend, en die in de dienst der Maatschappij Nederland reeds ruimschoots, zij het ook in minder gewenste omstandigheden, van zijn beleid heeft doen blijken. Dat deze reis een gelukkige zij, en de KONING DER NEDERLANDEN haar naam steeds waardig handhave!

Amsterdam, 7 december. Volgens telegram van 3 dezer uit Alexandrië, zou het stoomschip PRINS HENDRIK, kapt. Hendriks, denkelijk de volgende dag de reis van Port Said naar Java voortzetten. (Dit telegram is drie dagen onderweg geweest, zodat er op een gedeelte der lijn storing of oponthoud schijnt te zijn.)
Volgens later ontvangen bericht is het stoomschip PRINS HENDRIK den 4 dezer des ochtends van Port Said vertrokken, na volbrachte reparatie, en arriveerde de CONRAD den 5 dezer, ’s namiddags ten 3 ure, te Suez.

Amsterdam, 8 december. Het stoomschip PRINS HENDRIK is 6 dezer te Suez aangekomen en des avonds naar Batavia vertrokken; machine is de beste staat.

Rotterdam, 24 december. Het stoomschip PRINS HENDRIK is de 23e dezer te Point de Galle (opm: op Ceylon / Sri Langka) binnengelopen om een kleine reparatie aan de machine te verrichten.

Wij ontvingen ter plaatsing het volgend openlijk schrijven aan de directie der Stoomvaart-Maatschappij Nederland:
Wij, ondergetekenden, passagiers aan boord van het stoomschip PRINS HENDRIK, vermenen aan de directie geen ondienst te doen door te wijzen op enige punten die onzes inziens enige wijziging kunnen erlangen tot gemak en veraangenaming der passagiers.
Was de stemming onder de passagiers reeds minder aangenaam door de reparatie, die de machine na 14 dagen stomens behoefde, omdat de reparatie, te Nieuwediep aangebracht, gebrekkig bleek te zijn, zij werd niet beter terwijl de behandeling der passagiers veel te wensen overliet. Als voornaamste grief komt ons voor, dat voor de passagiers in het algemeen, met uitzondering van weinigen, weinig égards werden genomen. Het reglement van orde werd willekeurig en partijdig toegepast, hetgeen, in plaats van te dienen tot handhaving der orde, aanleiding gaf tot onaangenaamheden. Door het klein aantal bedienden liet de bediening aan tafel, de zindelijkheid in de salon en op de plaatsen, waar zulks een eerste vereiste is, veel te wensen over. In het begin der reis was de tafel verre beneden het middelmatige. Later is hierin een grote verbetering gekomen. Enige artikelen waren niet in genoegzame voorraad voorhanden, zoals minerale wateren, waaraan vooral in de warmte en bij onsmakelijk drinkwater zo grote behoefte bestaat en die het, even als de andere dranken, verboden is voor eigen gebruik mede te nemen. De dranken waren niet ten allen tijde verkrijgbaar, aangezien het buffet slechts 6 uur van de 24 geopend was. Wij zouden nog een reeks van grieven kunnen opsommen, doch het bovenstaande zij voldoende om te doen uitkomen, dat de behandeling der passagiers veel te wensen overliet.
Wij eindigen met de oprechte wens, dat deze opmerkingen aan de directie aanleiding moge geven om met ernst en goede wil de inrichting dezer boten te verbeteren. Het zou toch te bejammeren zijn, als een maatschappij van zo veel belang voor Nederland en voor Indië niet door alle pasagiers uit beide gewesten geprefereerd werd boven maatschappijen uit andere landen.
Timmermans (gep. majoor), Thorbecke (luit.t.zee 2e kl), G. ter Marsch (onderwijzer), J.J. Donner, William Stavers.
(opm: de PRINS HENDRIK, kapt. J. Hendriks, was op 31 december 1872 van Nieuwediep te Batavia aangekomen)

Amsterdam, 5 maart. Het stoomschip PRINS HENDRIK, van Batavia naar Nieuwediep, is volgens telegram uit Point de Galle, de 1e dezer aldaar aangekomen en zou na een kleine voorziening aan de ketels de 4e of 5e dezer de reis voortzetten.

Alexandrië, 1 juli. Het stoomschip PRINS HENDRIK, kapt. Oordt is gisteren avond te 6 ure van Suez vertrokken. Deze stomer heeft dus slechts 16 dagen nodig gehad om Suez te bereiken (opm: vanaf Nieuwediep). Naar ’t schijnt wil de kapitein eens tonen, dat de reputatie van zijn schip, als zou het de minst vlugge stomer der Maatschappij Nederland zijn, niet verdiend is.

Amsterdam, 7 juli. Volgens particulier telegram is het stoomschip TROMP van Nieuwediep naar Batavia, in de Rode Zee gestrand, vol water gelopen; de inventaris en een gedeelte van de lading zijn geborgen. De troepen en specie zijn met het Nederlandse stoomschip PRINS HENDRIK verzonden. (opm: de TROMP komt af en wordt in Zuid-Frankrijk gerepareerd)

Amsterdam, 7 juli. Het stoomschip PRINS HENDRIK, met troepen, specie etc., is heden aangekomen te Aden, gesleept wordende door het stoomschip JAVA wegens een klein gebrek aan de machine, dat te Aden enig oponthoud zal vergen. Troepen en passagiers waren zeer welvarend.

Rotterdam, 9 juli. Volgens telegram is het stoomschip PRINS HENDRIK de 8e juli te Aden gearriveerd met troepen en specie ex-TROMP; troepen en passagiers waren zeer welvarend. Het stoomschip was vanaf Perim geassisteerd door het stoomschip JAVA, wegens een klein gebrek aan de machine, dat te Aden enige dagen oponthoud zal veroorzaken.

Aden, 11 juli. Het stoomschip PRINS HENDRIK is alhier, gesleept door het stoomschip JAVA, kapt. Van Ingen, met schade aan de machine binnen en zal vermoedelijk de 22e dezer de reis naar Batavia kunnen vervolgen. (opm: zie JB 020773)

Rotterdam, 12 juli. Volgens bericht uit de Lloyds List was van het stoomschip PRINS HENDRIK de plug van de lagedrukking-cylinder gebroken en kon te Aden niet voldoende gerepareerd worden.

Rotterdam, 15 juli. Aangaande het stoomschip PRINS HENDRIK is bij de Stoomvaart Maatschappij Nederland het volgend telegram, dato Aden 10 juli, van kapt. Oort ontvangen: Onmogelijk om hier een bodemstuk te gieten, zal een nieuw smeden, waarschijnlijk oponthoud twaalf dagen.
Het bericht, gisteren door de dagbladen verspreid, is dus onjuist en zal het stoomschip ongeveer 22 juli eerstkomend weer gereed zijn om de reis naar Batavia voort te zetten.

Rotterdam, 17 juli. Bij het departement van koloniën is het bericht ontvangen, dat de herstelling van de machine van het stoomschip PRINS HENDRIK nog enige tijd zal vorderen, dat de passagiers en troepen zich in goede welstand bevinden, en dat de troepen tijdelijk te Aden in tenten zijn gekampeerd.

Amsterdam, 18 juli. Volgens telegram van kapt. Oort, voerende het Nederlands stoomschip PRINS HENDRIK, uit Aden dd. 17 dezer, was de reparatie in goede voortgang en zou de reis naar alle waarschijnlijkheid binnen acht dagen voortgezet kunnen worden.

Rotterdam 23 juli. Volgens ontvangen telegram van Aden, heeft het stoomschip PRINS HENDRIK, na volbrachte reparatie en beproeving der machine, de 23ste dezer, ‘s voormiddags ten 5 ure, de reis naar Batavia voortgezet.

Rotterdam, 7 augustus. De directie der Stoomvaart- Maatschappij Java verzoekt het Algemeen Handelsblad mede te delen, dat volgens brief van kapt. E. van Ingen, voerende het stoomschip JAVA, deze wel degelijk zijn hulp aan de gestrande stoomboot TROMP, toebehorende aan de heer Engels, en varende in de lijn der Commercial Steamship Company, heeft aangeboden; dat van land geseind werd, dat er muiterij aan boord was, en dus de commandant der troepen zich tegen de landing verzette, en dat overigens kapt. Oort van het stoomschip PRINS HENDRIK seinde, reeds bijna alles aan boord te hebben en te kunnen bergen. Te Aden is door kapt. Van Ingen weder aangedrongen op het afgeven van een gedeelte der troepen, doch kapt. Oort weigerde iets anders dan de postpakketten aan boord der JAVA te zenden.
De Stoomvaart-Maatschappij Java zou zich niet publiek in deze zaak hebben gemengd, ware het niet, dat zij zich ten behoeve van kapt. Van Ingen gedrongen gevoelt het bovenstaande algemeen bekend te maken.

Rotterdam, 5 september. Het stoomschip PRINS HENDRIK, kapt. E. Oort, is gisteren ochtend ten 9 ure van Batavia naar Nieuwediep vertrokken met volle lading en een aantal passagiers, benevens 74 soldaten. (opm: het vertrek voor de laatste reis van dit schip. Het zou in de Rode Zee stranden en verloren gaan, zie NRC 041073 t/m 111073).

Rotterdam, 3 oktober. Volgens telegram van de hoofd-agent der Stoomvaart-Maatschappij Nederland in Egypte heeft het stoomschip PRINS HENDRIK (opm: bouwjaar 1871), kapt. E. Oort, de 27e september op de thuisreis van Java schipbreuk geleden op het Broeders-Eiland (Rode Zee). Alle opvarenden zijn gered en aangekomen te Kosseir in Egypte, van waar de kapitein de 2e oktober telegrafeerde. Er werden te Suez onmiddellijk maatregelen genomen om hulp te verlenen. (opm: zie ook NRC 051073 en 111073)
The Brothers op een kaartje uit een
reisatlasje van de S.M.N.

Amsterdam, 5 oktober. Volgens een nader telegram van de hoofdagent der Stoomvaart-Maatschappij Nederland in Egypte omtrent het stoomschip PRINS HENDRIK, vreest hij, dat schip en lading verloren zullen zijn. Heden 5 oktober zou een stoomboot van Suez naar Korsaer vertrekken om de passagiers en equipage af te halen.

Rotterdam, 10 oktober. Volgens telegram van de heer Anslijn, hoofdagent in Egypte van de Stoomvaart Maatschappij Nederland, uit Suez verzonden 9 oktober, 10 uur des avonds, waren de passagiers, troepen en equipage van het stoomschip PRINS HENDRIK in goede welstand te Suez aangekomen.
Door de hoofdagent en de gezagvoerder werden maatregelen genomen voor de doorreis van de passagiers. Zij ondervinden daarbij alle medewerking van de Egyptische regering.
Het stoomschip heeft in de nacht van 27 september de klippen (Brothers-eilanden) geraakt en maakte dadelijk water. Kapt. Oort hield af naar de Egyptische kust, ten einde schip en lading in veiligheid te brengen, doch 5 mijlen van de kust zonk het schip in diep water. Er is niets gered dan de sloepen, waarmede de opvarenden Kosseir (opm: El Quseir; pos. 26º06’ NB 34º17’ OL) hebben bereikt.

Amsterdam, 7 mei. Uit het verslag over 1873 van de Stoomvaart-Maatschappij Nederland blijkt, dat voor deze nationale onderneming ook het tijdperk der oogsten begint aan te breken. De winst- en verliesrekening, die in 1873 opende met een nadelig saldo van NLG 190.172,16, zal voor 1874 openen met een voordelig saldo van NLG 3.707,09. Over 1873 werd derhalve een zuivere winst behaald van NLG 193.879,25.
De onzuivere winst der Maatschappij was veel groter, en het zou geen moeite gekost hebben reeds nu een uitdeling aan de aandeelhouders te doen, doch commissarissen rekenden het beter vast te houden aan het stelsel van afschrijvingen op de balanswaarden der bezittingen van de Maatschappij, en ook buiten rekening te laten de grotere verkoopwaarden van een deel van het materieel. De toestand van de Maatschappij blijft door deze handelwijze veel gezonder,en is op den duur voor de aandeelhouders verkieselijker.
De winsten door de Maatschappij behaald waren als volgt. De voordelen behaald op de 12 uit- en 8 thuisreizen met de 4 boten der Maatschappij en met de voor de uitreizen gehuurde boten WILLEM KROONPRINS DER NEDERLANDEN, JASON en HOLLAND, beliepen NLG 396.167,79. Dit avans werd nog vermeerderd met winst op de wisselrekening van NLG 5.766,70 en opbrengst van de verkoop van oude materialen NLG 2.669,24, dus tezamen NLG 404.603,73.
Hiervan gaan af voor algemene onkosten, het nadelig saldo der interestrekening en de dienst der geldlening NLG 57.076,24. De afschrijvingen, thans door commissarissen verkozen boven de uitkering van een dividend, bedragen de belangrijke som van NLG 153.648,23½, waarvan NLG 138.416,38 op de stoomschepen en NLG 9.370,- op de etablissementen te Nieuwediep. Het overige is afgeschreven op het meubilair enz.
Door de Maatschappij werden in 1873 2.690 last goederen meer naar Indië, en van Indië 3.295 last meer dan in 1872 vervoerd. Naar Java worden 293 1e klasse, 183½ 2e klasse en 1.904 tussendeks passagiers, en van Java 69½ 1e klasse, 147 2e klasse en 280 tussendeks passagiers meer vervoerd dan in 1872. Het brievenvervoer leverde NLG 4.400,- meer op dan in 1872.
In alles dus een gestadige toeneming, die nog versterkt zal worden, zodra de Maatschappij met 6 stoomschepen geregeld de dienst zal kunnen verrichten. Thans zijn in de vaart PRINS VAN ORANJE, groot 1.829 gemeten tonnen, CONRAD 2.147, KONING DER NEDERLANDEN 2.009 gemeten tonnen. In aanbouw zijn PRINSES AMALIA 3.000, VOORWAARTS 2.500 en PRINS HENDRIK 2.500 tonnen. Het laatste ter vervanging van het stoomschip PRINS HENDRIK in het afgelopen jaar in de Rode Zee vergaan.
Het voordeligst voor de Maatschappij is het goederenvervoer. Minder voordelig het personenvervoer; vandaar dat nieuwe stoomschepen voor een kleiner getal passagiers zullen worden ingericht, wat comfort en ruimte voor de passagiers betreft, zullen ze echter uitstekend zijn ingericht.
Het vervoer van militairen als tussendekspassagiers dit jaar zo groot door de expeditie tegen Atchin, heeft de Maatschappij geen bijzonder voordeel opgeleverd; na aftrek der tolkosten blijft voor de Maatschappij slechts 6 cents per Duitse mijl per passagier over. In Indië betaalt men voor het vervoer van militairen 20 cent per mijl; de landverhuizers naar Noord-Amerika bij alle concurrentie nog 9 à 10 cent per mijl.
Drukkend voor de onderneming waren de duurte der kolen, waardoor elke reis NLG 22 à 28.000,- meer kostte en de toepassing van de Suez-tol op de bruto- instede van nettotonnen die extra onkosten van 139.314,70 frank teweegbrachten.
Wanneer men bij die buitengewone onkosten de Maatschappij op haar reizen toch nog een voordeel van bijna 4 ton ziet behalen, bestaat er reden van tevredenheid en vertrouwen voor de toekomst.